دعای تلاوت قرآن امام صادق(ع)؛ دروازه ورود به معارف وحیانی

به گزارش ایکنا؛ عبدالحسین طالعی عضو هیئت علمی دانشگاه قم و مولف ده‌ها عنوان اثر در زمینه معارف اسلامی در سلسله یادداشت‌هایی که به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان با عنوان «درس‌نامه شناخت قرآن کریم بر اساس دعای امام صادق(ع)» برای ایکنا ارسال می‌کند به بررسی ابعاد معرفتی قرآن کریم بر مبنای آموزه‌های دعای تلاوت قرآن امام صادق(ع) می‌پردازد. در ادامه، قسمت نخست یادداشت به همراه متن دعا با ترجمه سیدجواد مصطفوی به همراه ویرایش و بازنگری از نظر می‌گذرد؛

عظمت قرآن، این کتاب سترگ الهی، چنان است که هرگز در کلام بشری ضعیف چونان ما نگنجد. درباره این کتاب، کسی باید سخن گوید که خود «تالی کتاب الله» باشد، یعنی امام معصوم؛ که در بازگویی قانون مسلم عقلی فرمودند: «انّما یعرف القرآن من خوطب به؛ قرآن را کسی می‌شناسد که مخاطب آن باشد». اینک حجة الله، امام صادق(ع) است که دعایی در هنگام تلاوت کتاب الله به ما آموخته است. دعایی که درسنامه قرآن‌شناسی است و پرده‌هایی از عظمت و شئون والای آن را باز کرده است.
متن این دعای شریف را محدث بزرگ شیعه جناب کلینی در کتاب ارزشمند کافی، باب «الدعاء عند قرائة القرآن» (چاپ اسلامیه ج 2 ص 573) آورده است. در این فرصت متن آن را همراه با ترجمه فارسی می‌آوریم که بر اساس ترجمه مرحوم دکتر سید جواد مصطفوی (با ویرایش و بازنگری) ارائه می‌شود. چند گفتار کوتاه بر مبنای این منشور وحیانی نوشته شده که انشاء الله عرضه خواهد شد، بدان امید که توضیحی کوتاه بر عبارات آن باشد. در این فرصت آسمانی بهار قرآن، بجاست که با مرور این دعای شریف، جان و دل را بیاراییم و درون خود را برای میزبانی از یاد امام منتظَر مهیّا کنیم.

متن دعا:
«اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ، أَنْتَ الْمُتَوَحِّدُ بِالْقُدْرَةِ وَ السُّلْطَانِ الْمَتِينِ، وَ لَكَ الْحَمْدُ، أَنْتَ الْمُتَعَالِي بِالْعِزِّ وَ الْكِبْرِيَاءِ وَ فَوْقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ
رَبَّنَا وَ لَكَ الْحَمْدُ، أَنْتَ الْمُكْتَفِي بِعِلْمِكَ، وَ الْمُحْتَاجُ إِلَيْكَ كُلُّ ذِي عِلْمٍ
رَبَّنَا وَ لَكَ الْحَمْدُ، يَا مُنْزِلَ الْآيَاتِ وَ الذِّكْرِ الْعَظِيمِ
رَبَّنَا فَلَكَ الْحَمْدُ، بِمَا عَلَّمْتَنَا مِنَ الْحِكْمَةِ وَ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ الْمُبِينِ
اللَّهُمَّ أَنْتَ‏ عَلَّمْتَنَاهُ‏ قَبْلَ رَغْبَتِنَا فِي تَعَلُّمِهِ، وَ اخْتَصَصْتَنَا بِهِ قَبْلَ رَغْبَتِنَا بِنَفْعِهِ
اللَّهُمَّ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ مَنّاً مِنْكَ وَ فَضْلًا وَ جُوداً وَ لُطْفاً بِنَا وَ رَحْمَةً لَنَا ، وَ امْتِنَاناً عَلَيْنَا مِنْ غَيْرِ حَوْلِنَا وَ لَا حِيلَتِنَا وَ لَا قُوَّتِنَا؛ اللَّهُمَّ فَحَبِّبْ إِلَيْنَا حُسْنَ تِلَاوَتِهِ، وَ حِفْظَ آيَاتِهِ ، وَ إِيمَاناً بِمُتَشَابِهِهِ ، وَ عَمَلًا بِمُحْكَمِهِ، وَ سَبَباً فِي تَأْوِيلِهِ، وَ هُدًى فِي تَدْبِيرِهِ ، وَ بَصِيرَةً بِنُورِهِ
اللَّهُمَّ وَ كَمَا أَنْزَلْتَهُ شِفَاءً لِأَوْلِيَائِكَ وَ شَقَاءً عَلَى أَعْدَائِكَ، وَ عَمًى عَلَى أَهْلِ مَعْصِيَتِكَ وَ نُوراً لِأَهْلِ طَاعَتِكَ‏
اللَّهُمَّ فَاجْعَلْهُ لَنَا حِصْناً مِنْ عَذَابِكَ، وَ حِرْزاً مِنْ غَضَبِكَ، وَ حَاجِزاً عَنْ مَعْصِيَتِكَ، وَ عِصْمَةً مِنْ سَخَطِكَ، وَ دَلِيلًا عَلَى طَاعَتِكَ، وَ نُوراً يَوْمَ نَلْقَاكَ‏، نَسْتَضِي‏ءُ بِهِ فِي خَلْقِكَ ، وَ نَجُوزُ بِهِ عَلَى صِرَاطِكَ، وَ نَهْتَدِي بِهِ إِلَى جَنَّتِكَ
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنَ الشِّقْوَةِ فِي حَمْلِهِ، وَ الْعَمَى عَنْ عَمَلِهِ‏، وَ الْجَوْرِ عَنْ حُكْمِهِ، وَ الْعُلُوِّ عَنْ قَصْدِهِ، وَ التَّقْصِيرِ دُونَ حَقِّهِ
اللَّهُمَّ احْمِلْ عَنَّا ثِقْلَهُ، وَ أَوْجِبْ لَنَا أَجْرَهُ ، وَ أَوْزِعْنَا شُكْرَهُ‏، وَ اجْعَلْنَا نُرَاعِيهِ وَ نَحْفَظُهُ
اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا نَتَّبِعُ حَلَالَهُ، وَ نَجْتَنِبُ حَرَامَهُ، وَ نُقِيمُ حُدُودَهُ ، وَ نُؤَدِّي فَرَائِضَهُ.
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةً فِي تِلَاوَتِهِ، وَ نَشَاطاً فِي قِيَامِهِ‏، وَ وَجِلًا فِي تَرْتِيلِهِ‏، وَ قُوَّةً فِي اسْتِعْمَالِهِ، فِي آنَاءِ اللَّيْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَار
اللَّهُمَّ وَ اشْفِنَا مِنَ النَّوْمِ بِالْيَسِيرِ، وَ أَيْقِظْنَا فِي سَاعَةِ اللَّيْلِ مِنْ رُقَادِ الرَّاقِدِينَ ، وَ نَبِّهْنَا عِنْدَ الْأَحَايِينِ الَّتِي يُسْتَجَابُ فِيهَا الدُّعَاءُ ، مِنْ سِنَةِ الْوَسْنَانِينَ‏
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِقُلُوبِنَا ذَكَاءً عِنْدَ عَجَائِبِهِ الَّتِي لَا تَنْقَضِي، وَ لَذَاذَةً عِنْدَ تَرْدِيدِهِ ، وَ عِبْرَةً عِنْدَ تَرْجِيعِهِ ، وَ نَفْعاً بَيِّناً عِنْدَ اسْتِفْهَامِهِ
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ تَخَلُّفِهِ فِي قُلُوبِنَا، وَ تَوَسُّدِهِ عِنْدَ رُقَادِنَا، وَ نَبْذِهِ وَرَاءَ ظُهُورِنَا.
وَ نَعُوذُ بِكَ مِنْ قَسَاوَةِ قُلُوبِنَا لِمَا بِهِ وَعَظْتَنَا
اللَّهُمَّ انْفَعْنَا بِمَا صَرَفْتَ فِيهِ مِنَ الْآيَاتِ، وَ ذَكِّرْنَا بِمَا ضَرَبْتَ فِيهِ مِنَ الْمَثُلَاتِ‏، وَ كَفِّرْ عَنَّا بِتَأْوِيلِهِ السَّيِّئَاتِ، وَ ضَاعِفْ لَنَا بِهِ جَزَاءً فِي الْحَسَنَاتِ، وَ ارْفَعْنَا بِهِ ثَوَاباً فِي الدَّرَجَاتِ، وَ لَقِّنَا بِهِ الْبُشْرَى بَعْدَ الْمَمَاتِ
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا زَاداً تُقَوِّينَا بِهِ فِي الْمَوْقِفِ بَيْنَ يَدَيْكَ، وَ طَرِيقاً وَاضِحاً نَسْلُكُ بِهِ إِلَيْكَ، وَ عِلْماً نَافِعاً نَشْكُرُ بِهِ نَعْمَاءَكَ، وَ تَخَشُّعاً صَادِقاً نُسَبِّحُ بِهِ أَسْمَاءَكَ فَإِنَّكَ اتَّخَذْتَ بِهِ عَلَيْنَا حُجَّةً قَطَعْتَ بِهِ عُذْرَنَا، وَ اصْطَنَعْتَ بِهِ عِنْدَنَا نِعْمَةً قَصُرَ عَنْهَا شُكْرُنَا
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا وَلِيّاً يُثَبِّتُنَا مِنَ الزَّلَلِ، وَ دَلِيلًا يَهْدِينَا لِصَالِحِ الْعَمَلِ، وَ عَوْناً هَادِياً يُقَوِّمُنَا مِنَ الْمَيْلِ‏، وَ عَوْناً يُقَوِّينَا مِنَ الْمَلَلِ؛ حَتَّى يَبْلُغَ بِنَا أَفْضَلَ الْأَمَلِ‏
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا شَافِعاً يَوْمَ اللِّقَاءِ، وَ سِلَاحاً يَوْمَ الِارْتِقَاءِ ، وَ حَجِيجاً يَوْمَ الْقَضَاءِ، وَ نُوراً يَوْمَ الظَّلْمَاءِ، يَوْمَ لَا أَرْضَ وَ لَا سَمَاءَ، يَوْمَ يُجْزَى كُلُّ سَاعٍ بِمَا سَعَى
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا رَيّاً يَوْمَ الظَّمَإِ، وَ فَوْزاً يَوْمَ الْجَزَاءِ، مِنْ نَارٍ حَامِيَةٍ قَلِيلَةِ الْبُقْيَا ، عَلَى مَنْ بِهَا اصْطَلَى وَ بِحَرِّهَا تَلَظَّى
اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا بُرْهَاناً عَلَى رُءُوسِ الْمَلَإِ، يَوْمَ يُجْمَعُ فِيهِ أَهْلُ الْأَرْضِ وَ أَهْلُ السَّمَاءِ
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا مَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ، وَ عَيْشَ السُّعَدَاءِ، وَ مُرَافَقَةَ الْأَنْبِيَاءِ، إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعاء

ترجمه دعای شریف:
بار خدايا! اى پروردگار ما! ستايش مخصوص تو است، تویى يگانه در قدرت و پادشاهى استوار، و مخصوص تو است ستايش، تویى برتر به عزت و كبرياء، و مسلط بر فراز آسمان‌ها و عرش بزرگ
پروردگار ما! و از آنِ تو است ستايش، تویی كه همه چيز را به ذات خود دانایى و هر دانشمندى نيازمند درگاه تو است
پروردگار ما! از آنِ تو است ستايش، اى فرو فرستنده آيه‏ها و ذكر عظيم
پروردگار ما! مخصوص تو است ستايش، بدانچه به ما آموختى از حكمت و قرآن عظيم روشنگر
بار خدايا! تویى كه پيش از رغبت ما در آموختنش، آن را به ما آموختى، و پيش از اظهار شوق ما به سودش ما را بدان مخصوص گردانيدى
بار خدايا! بدین سان اين منتى است از تو بر ما، و فضل وجود و لطفى است به ما، و رحمتى است براى ما، و امتنانى است بر سر ما، بدون اينكه از جانب ما جنبش و حركت و توانایى و چاره‏جویى شود
بار خدايا! پس تلاوت اين قرآن و در برداشتن آياتش را محبوب ما ساز، و به ما ارزانى دار که به آيات متشابه آن ایمان آریم، و توفيق عمل به آیات محكمش را نصیب ما کن. وسيله تأويل آن را، و راهنمایى در تدبير آن و بينایی در پرتو نورش را به ما عنايت فرما
بار خدايا! چنانکه آن را چنان فرو فرستادى که درمان براى دوستانت، و وسيله بدبختى براى دشمنانت، و سبب كورى برای نافرمانانت، و وسيله روشنى فرمانبردارانت باش
بار خدايا! آن را قرار ده براى ما، پناهگاه محكمى از عذابت، و دژى از خشمت، و جلوگيرى از نافرمانيت و نگهبانى از قهر و غضبت، و راهنمایى به فرمانبرداري ات، و نورى در روز ديدارت كه بدان در ميان خلق تو روشنى يابيم، و بر صراط تو بدان وسيله بگذريم، و به بهشتت راه يابيم
بار خدايا! به تو پناه بريم، از بدبختى در حمل آن، و كورى از عمل [يا علم‏] به آن، و كجروى در حكم آن، و برترى نمودن از توجه بدان (يا پيشتازى از ميانه روى آن)، و كوتاهى كردن در برابر حق آن.
بار خدايا! سنگينىِ آن را از ما بردار، و مزدش را براى ما لازم گردان، و سپاسگزاري‌اش را نصيب ما گردان، و ما را چنان كن كه مراعات و محافظتش كنيم
بار خدايا! ما را چنان ساز كه از حلالش پيروى كنيم و از حرامش اجتناب ورزيم، و حدود آن را بر پا داريم، و فرائض آن را بجا آوريم
بار خدايا! روزى ما گردان شيرينى تلاوتش را و نشاط در باره قيام بدان، و هراس در هنگام خواندنش و نيرویى براى به كار بستن آن در هر لحظه از شب و روز
بار خدايا! به اندكى خواب، خستگى ما را درمان كن (و بنا بر نسخه «اسقنا» يعنى عطش خواب ما را به اندكى از آن فرونشان)، و در ساعت مخصوص شب‏ ما را از خواب‌ها بيدار كن، و در لحظه‌هایی كه دعا به اجابت رسد ما را از چرتِ چرتي‌ها به خود آر
بار خدايا! دل‌هاى ما را در برابر عجایب بى‏پايانش تيز هوش كن، و زمزمه آن را برای ما لذت بخش دار، و هنگام مراجعه به آن عبرتى به ما بده، و سود آشكارى هنگام فهم‏جویي‌اش به ما عنايت فرما
بار خدايا! به تو پناه بريم از تخلف قرآن در دل‌هاى ما (يعنى اینکه اثر آن در اعضاء و جوارح ما آشكار نشود) و از اينكه آن را بالش خواب خود كنيم (يعنى شب بخوابيم، با او و تهجد به او نكنيم يا او را در كنار رختخواب خود اندازيم و آن را گرامى نداريم)، و از اينكه آن را پشت سر اندازيم، و از قساوت دل‌هایمان نسبت بدانچه ما را بدان پند دادى به تو پناه بريم
بار خدايا! به آياتى كه در آن آوردى ما را سود ده، و به مثل‌هایى كه در آن زده‏اى ما را متذكّر ساز، و به تأويل آن بدي‌هاى ما را جبران كن. و بدان وسيله مزد كردار نيك ما را دو چندان كن، و درجات ما را بالا ببر، و پس از مرگ به سبب آن به ما بشارت تلقين نما
بار خدايا! آن را براى ما توشه‏اى ساز كه در موقع وقوف در برابرت، بدان وسيله به ما نيرو دهى، و راه روشنى كه كه با آن به سوى تو آیيم، و دانش سودمندى كه بدان وسيله نعمت‌هاى تو را سپاس گزاريم، و خشوع صادقانه‏اى كه با آن نامهاى تو را تسبيح گویيم؛ زيرا تو با فرود فرستادن آن حجتى بر ما آوردى كه راه عذر را بر ما بستى، و نعمتى به ما دادى كه زبان شكر ما از آن كوتاه است
بار خدايا! آن را براى ما سرپرستى ساز كه ما را از لغزش نگاه دارد، و راهنمایى ساز كه ما را به كار نيك راهنمایى كند، و كمكى راهنمايش ساز كه ما را از كجى راست كند، و در خستگى نيرو بخشد، تا به بهترين آرزوهايمان رساند
بار خدايا! آن را براى ما در روز قيامت شفيع ساز، و وسيله‏اى براى ارتقاء، و وكيلى پيروز در آن روز قضاوت، و نورى در آن روز تاريكى و ظلمت، روزى كه نه زمينى است و نه آسمانى، روزى كه هر كس به آنچه كوشش كرده بدان مزد گيرد
بار خدايا! آن را براى ما وسيله سيرابى در روز تشنگى قرار ده، و سبب نجات ما گردان در روز جزا، از آن آتش سوزانى كه بر هر كس که از آن گرمى خواهد ترحم نكند، و شعله‏اش زبانه كشد
بار خدايا! آن را براى ما برهانى قرار ده، در آن روز كه همه اهل زمين و آسمان‌ها گرد آيند
بار خدايا! جایگاه شهيدان و زندگى سعيدان، و رفاقت پيمبران را روزى ما گردان، زيرا تویی شنواى دعا.

انتهای پیام