امام حسن(ع) الگوی تام و تمام رفتار کریمانه است/ اخلاق؛ وسیله‌ای برای بهتر زیستن

به گزارش ایکنا از اصفهان، در یادداشتی به قلم حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم به مناسبت سالروز میلاد پر خیر و برکت کریم اهل‌بیت امام حسن مجتبی(ع) آمده است: یکی از مهمترین موضوعاتی که هر جامعه‌ای سخت به آن احتیاج دارد، مسائل اخلاقى است که در سایه آن آرامش، آسایش، شادکامی، بالندگی، پویایی، امنیت، کار و تلاش، شکوفایی استعدادها، رونق اقتصادی، به نمایش گذاشتن جلوه‌های والای انسانی و در یک کلمه، «سعادت» برای آن جامعه به ارمغان می‌آید. در واقع جامعه انساني منهاى اخلاق به باغ وحشى تبديل خواهد شد كه در آن زندگى انسانى مفهوم واقعى خود را از دست می‌دهد.

 بدون تردید، خوب زیستن و رسیدن به سعادت، آرزوی هر انسانی است. آدمی همیشه در پی دستورات و فرامینی بوده که بتواند با عمل به آنها، مناسبات خود را با دیگران شکل بخشد، تا از این طریق عمر خود را بگذراند و بقای حیات خویش را تضمین کند؛ از این رو، آدمی نیازمند نظام ارزش‌ها می‌باشد، نظامی که خوب و بد را برای او معین کند و در پیچ و خم زندگی راهنمای او باشد. اخلاق وسیله‌ای مؤثر برای بهتر زیستن و فراگیری آن، لازمه حیات بشری است.

مشکلات جهان امروز ناشی از بداخلاقی است

قانون و نظام اعمال و رفتار آدمی همان «علم اخلاق» است که می‌تواند ما را از خطر سقوط نجات دهد. در میان همه علوم، علم اخلاق ضروری‌ترین علم برای انسان است؛ چرا که در تمام اوراق کتاب زندگی دخالت و نظر دارد و بدون آن، زندگی اجتماعی و فردی در ورطه سقوط است. طبیعت انسان میل به منفعت‌طلبی دارد و این خود عاملی برای جلوگیری از برپایی جامعه آرمانی است. بسیاری از کشمکش‌های اجتماعی از این طبیعت انسان ناشی می‌شود؛ از این رو علاوه بر قانون، به یک نیروی درونی به نام اخلاق نیاز است تا انسان‌ها را کنترل کند. در واقع می‌توان مشکلات جهان امروز را ناشی از بداخلاقی دانست.

بی‌شک تهذیب نفس و اصلاح آن نقش به‌سزایی در سعادت فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی دارد، به گونه‌ای که اگر انسان تمام علوم را تحصیل کند و همه طبیعت را به تسخیر خود درآورد، اما از تسخیر درون و تسلط بر نفس خود عاجز باشد، از رسیدن به کمال باز خواهد ماند؛ چه بسا نابسامانی‌هایی که در سطح جهان پدید می‌آید و گرفتاری‌هایی که بشر امروزه با آن دست به گریبان است، ناشی از عدم توجه به مباحث اخلاقی باشد.

ترویج واحیای ارزش‌های اصیل اخلاقی و بازگشت به اصول بنیادی فراموش شده اسلامی، شرط لازم حاکمیت بخشیدن به فرهنگ غنی اسلام در جامعه برای رشد ورسیدن به سعادت و کمال و سدی محکم در مقابل فرهنگ وارداتی غرب در جامعه است. فرهنگ در حيات و رشد انساني، از اساسی‌ترين مقوله‌هایی است كه هويت و موجوديت يك جامعه را شكل داده و نقش عمده‌اي در سعادت و تكامل جوامع دارد. رفتارهاي فرهنگي يك جامعه مبتني بر باورها و تفكرات حاكم بر آن جامعه است.

اگرجامعه‌اي بتواند اصول ومباني خود را به گونه‌اي صحيح تبيين كرده و بر اساس آن الگوهاي مناسب رفتاري و عملي ارائه کند، زمينه تكامل خود را فراهم ساخته است؛ البته در این میان فراگیری و عمل به فرهنگ قرآنی و دستورات اخلاقی از اهل‌بیت(ع) كه يكى از اركان سه گانه معارف دینی در کنار اعتقادات و احکام محسوب می‌شود، می‌تواند افراد جامعه را از هر گونه عیب و نقص منزه و مبرا ساخته و او را به اوج قله‌های کرامت اخلاقی برساند.

 علم اخلاق معادن مکنون را در سرزمین نفس انسانی استخراج می‌کند و آنها را به صورت مکارم اخلاق در می‌آورد و برای بهره‌برداری عمومی آماده می‌سازد؛ همین علم است که نهال گل‌های زیبا و معطر را در صفحه نفس می‌نشاند و بهشت برین از مکارم اخلاق را در آن به وجود می‌آورد. کرامات اخلاقی علاوه بر آنکه صاحبش را به عالی‌ترین درجات انسانیت می‌رساند و بر دیگران برتری می‌دهد، در آخرت نیز او را به عالی‌ترین درجات بهشت ارتقاء خواهد داد.

زمانی که سیره رسول خوبی‌ها و اسوه عالمیان، پیامبر اعظم(ص) و حضرات اهل‌بیت(ع) که خود تجسم واقعی مکارم و محاسن اخلاقی بوده‌اند مورد بررسی قرار می‌گیرد، می‌بینیم که همواره به خاطر اهمیت فراون در کسب فضایل اخلاقی، از خداوند درخواست آراسته شدن به محاسن اخلاق را داشتند؛ برای نمونه رسول خدا(ص) همواره در ابتدای نماز این دعا را قرائت می‌کردند:«اللَّهُمَّ اهْدِنِي لأَحْسَنِ الأَعْمَالِ وَأَحْسَنِ الأَخْلاقِ، فَإِنَّهُ لا يَهْدِي لأَحْسَنِهَا إِلا أَنْتَ».(محجه البیضاء، ج 5،‌ ص 92):«پروردگارا مرا به نیکوترین اعمال و زیباترین اخلاق هدایتم فرما، زیرا جز تو هدایتگری به خوبی‌ها نیست».

امام حسن(ع) نیز الگو و تجسم واقعی رفتار مبتنی بر کرامت و رفتار کریمانه است که بدون شک سرمنشا آن، قرآن و وحی به شمار می‌رود. ایشان به ده فضلیت از مکارم اخلاقی که می‌توان به عنوان پک کامل سبک زندگی از آن یاد کرد، اشاره کرده و می‌فرماید: مَکارِمُ الأَخْلاقِ عَشَرَهٌ: صِدْقُ اللِّسانِ وَ صِدْقُ الیَأْسِ و إِعْطاءُ السائِلِ و حُسنُ الْخُلقِ وَ الْمُکافاهُ بِالصَنائِعِ وَ صِلَهُ الرَحِمِ وَالتَّذَمُّمُ عَلَى الْجارِ وَ مَعْـرِفَهُ الْحَـقِّ لِلصّاحِبِ، وَ قِرَى الضَّیْفِ وَ رَأْسُهُنَّ الْحَیاءُ؛ مکارم اخلاق ده چیز است: راستگویى؛ نومیدى راستین از غیر خدا؛ بخشش به نیازمندان؛ خوش خلقى؛ پاداش در برابر خدمات دیگران؛ پیوند و رفت‌و‌آمد با خویشاوندان؛ حمایت از همسایه؛ توجّه به حقوق دوستان؛ مهمان‌نوازى و مهمترین اینها شرم و حیا به شمار می‌رود.

انتهای پیام