تربیت ۲۰۰۰ حافظ کل قرآن با دست خالی/ حفظ قرآن دغدغه مسئولان نیست
مدیر مؤسسه بیت‌الاحزان حضرت زهرا (س) با اشاره به فعالیت شعب و مراکز شبانه‌روزی حفظ قرآن این مؤسسه گفت: در این راه با مشکلات زیادی روبرو هستیم و تربیت ۲۰۰۰ حافظ قرآن با مجاهدت جوانان بیت‌الاحزان و با دست خالی محقق شده است.
به گزارش ایکنا، فارس نوشت: مؤسسه قرآنی بیت‌الاحزان حضرت زهرا(س) یکی از مجموعه‌های مردمی موفق در تربیت حافظان قرآن است که می‌توان گفت: درصد قابل‌توجهی از حافظان کل قرآن کشور با همت این مؤسسه تربیت شده‌اند.
مؤسسه بیت‌الاحزان سال ۱۳۷۵ باهمت حجت‌الاسلام علیرضا شاهسونی در دهستان خیر از توابع شهرستان استهبان استان فارس کار خود را آغاز کرد و کم کم فعالیت این مؤسسه به روستاهای اطراف و دیگر شهرستان‌ها و سراسر استان گسترش یافت. دیری نپایید که سفیران این مؤسسه باحضور در شهر‌های مختلف کشور شعب بیت‌الاحزان را گسترش دادند و امروز شعب مؤسسه در بیش از ۱۷۰ نقطه کشور گسترش یافته است.
از جمله ابتکارات مؤسسه بیت‌الاحزان راه‌اندازی مراکز شبانه‌روزی حفظ قرآن است که این مراکز امروز در دوازده نقطه از کشور فعال هستند و سالانه صد‌ها حافظ کل تربیت می‌کنند.
برای اطلاع از فعالیت‌های این مؤسسه قرآنی مردمی خصوصاً مراکز شبانه‌روزی حفظ قرآن دقایقی را با حجت‌الاسلام علیرضا شاهسونی مدیر مؤسسه بیت‌الاحزان به گفت‌وگو نشتیم که در ادامه تقدیم می‌شود.
ایده راه‌اندازی مدارس شبانه‌روزی حفظ یکساله کل قرآن کریم از چه زمانی و چگونه شکل گرفت؟
من کار حفظ قرآن را نزد حجت‌الاسلام طباطبایی و مؤسسه جامعةالقرآن آغاز کردم در مقطعی در شهر قم در این مؤسسه به تدریس پرداختم. این دوره‌ها دوره‌های حفظ تخصصی قرآن کریم بود و من آنجا به این یقین رسیدم که می‌توان در دوره‌هایی یکساله کل قرآن را حفظ کرد از این رو ایده راه‌اندازی مدرسه شبانه‌روزی حفظ قرآن در ذهنم شکل گرفت.
یکی از مشکلات قرآنآموزان این بود که به دلیل مسیر طولانی و کمبود وسیله نقلیه امکان حضور از روستاها و شهرستان‌های اطراف نداشتند از این رو ایده راه‌اندازی مدرسه شبانه‌روزی حفظ قرآن در منطقه با استقبال مواجه شد. به همین ترتیب به فکر راه‌اندازی اولین مدرسه افتادیم و باوجود مشکلات فراوان و کمبود منابع مالی به سختی محلی را به عنوان خوابگاه و محلی را به عنوان کلاس درس تهیه کردیم. همچنین یکی از بانوان روستا تقبل کرد که برای قرآن آموزان پخت و پز کند و نهایتاً به این صورت اولین مرکز و مدرسه شبانه‌روزی حفظ قرآن کریم راه‌اندازی شد.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن امام حسن(ع) روستای لای‌خرمی
البته در ادامه راه به دلیل بی‌تجربگی مشکلات زیادی داشتیم که طی چند دوره برگزاری دوره‌های شبانه‌روزی حفظ قرآن توانستیم بر همه مشکلات غلبه و امروز کار مراکز برروی ریل قرار گرفته است. این را هم بگویم بعدها متوجه شدیم که در بین اهل سنت هم اینگونه مراکز شبانه روزی حفظ قرآن وجود دارد اما در آن مراکز طی چند سال کل قرآن حفظ می‌شد.
اولین مرکز شبانه‌روزی در روستای محمد آباد با یک خانه اجاره‌ای روستایی راه‌اندازی شد و تعدادی از بچه‌های محمد آباد و روستاهای اطراف به همراه تعدادی طلاب حوزه علمیه استهبان که خود از شهرهایی مثل فسا، جهرم، داراب و... بودند در آن مشغول به حفظ شدند. به لطف خدا قرآنآموزان آن زمان امروز اغلب به اساتید طراز اول حفظ قرآن تبدیل شده‌اند.
باتوجه به اینکه مراکز شما سابقه‌ای نداشت چگونه توانستید اعتماد مردم را برای حضور آن هم به صورت شبانه‌روزی در مرکز حفظ جلب کنید؟
سال قبل از اجرای طرح شبانه‌روزی، طرح روزانه حفظ یک ساله را اجرا کرده بودیم و از بابت نتیجه بخشی طرح اطمینان وجود داشت اما اعتماد به فضای خوابگاهی آن هم با شرایط آن زمان به لطف قرآن و از عنایت‌های حضرت زهرا (س) حاصل شد. امروز ۱۸ سال از آن زمان می‌گذرد و طی این ۱۸ دوره هزاران نفر با حضور در مراکز ما به حفظ قرآن کریم پرداخته‌اند.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن امام رضا(ع) بیرجند
در طول ۱۸ دوره اجرای طرح مدارس و مراکز شبانه‌روزی، متد و محتوای طرح چه تغییراتی کرده است؟
در این سالها تغییرات چندانی در روش‌های حفظ به وجود نیامده و تقریباً ثابت بوده است اما کلاس‌های تفسیر و دوره‌های تجوید و تأکید بر ترجمه قرآن به صورت جدی در دستور کار مدارس شبانه‌روزی قرار گرفته است. همچنین در سالهای اول به آزمون و مصاحبه و شرط سنی توجه زیادی نمی‌شد و ثبت‌نام فرد به منزله قبولی او در طرح بود و این باعث ایجاد مشکل در خروجی طرح و ناامیدی عده‌ای نسبت به طرح بود. اما با گذشت زمان و کسب تجربه و برگزاری جلسات آسیب‌شناسی امروز فقط افراد مستعد و نخبه برای دوره‌های یکساله حفظ قرآن انتخاب می‌شوند و سایر افراد در دوره‌های روزانه حافظ قرآن می‌شوند.
هر قرآن آموز چقدر هزینه دارد و این هزینه‌ها چگونه تأمین می‌شود؟
هرقرآن‌آموز باتوجه به سه وعده غذا در شبانه‌روز و هزینه استاد و دیگر هزینه‌ها و با تمام صرفه‌جویی‌ها ماهانه حدود ۱.۵ میلیون تومان برای ما هزینه دارد که بین ۱۰ تا ۲۰ درصد این هزینه را خود قرآن‌آموز پرداهت می‌کند و حدود ۸۰ درصد باقی را باید خودمان باکمک خیران و درآمد‌های مؤسسه پرداخت می‌کنیم.
مرکز شبانه‌روزی آل یاسین شیراز
البته ما در بیت‌الاحزان از همان روز نخست هیچ وقت به موضوع هزینه‌ها فکر نکردیم و با توکل به خدای متعال طرح‌ها و برنامه‌ها را آغاز کردیم و لطف خدا و عنایت اهل بیت(ع) همیشه شامل حال ما می‌شد و با وجود دشواری و سختی‌ها هزینه‌ها تأمین می‌شود. البته گاهی مدیران مجموعه برای تأمین هزینه‌ها با مشکلات بسیار زیادی روبرو می‌شوند و توان پرداخت دستمزد اساتید را ندارند که این موضوع نیازمند توجه ویژه مسئولان به مؤسساتی مانند بیت‌الاحزان است.
این را هم بگویم ما بیت‌الاحزان را با توکل برخدا و بادست خالی بنا نهادیم و تربیت ۲ هزار حافظ کل قرآن با مجاهدت جوانان بیت‌الاحزانی و با دست خالی محقق شده که این از الطاف خداوند است.
از همان ابتدا همواره این تفکر حاکم بود که مجموعه افرادی که در بیت‌الاحزان مشغول خدمت هستند، خادم حضرت زهرا (س) و قرآنند و به لطف خداوند همواره با امید به کمک‌های غیبی فعالیت می‌کردیم چرا که آیه الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ (سوره مبارکه بقره) همواره در ذهنمان بود. البته غیر از این، دوستانی هم همواره در طی این مسیر یاور و کمک حال ما بودند که حضورشان باعث دلگرمی و پیشرفت کارها می‌شد.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن امام باقر خوزستان
گفتید در این راه افرادی کمک شما بودند این عزیزان چه کسانی هستند؟
در ابتدای کار مدارس شبانه‌روزی بخش زیادی از زحمت مدرسه بر عهده آقای ابوالقاسم شاهسونی بود. ایشان با وجود اینکه آن زمان هنوز خودشان حافظ کل قرآن نشده بودند استادی کلاس‌ها را پذیرفتند و تقریباً همه امور مرکز شبانه‌روزی از جمله آشپزی و تهیه لوازم مورد نیاز به دست ایشان انجام می‌شد؛ ضمن اینکه آن زمان خوابگاه مدیر داخلی نداشت و رسیدگی به امور قرآنآموزان را نیز خودشان انجام می‌دادند. در سالهای بعد دوستانی از جمله آقایان داود اسلامی نسب حجج اسلام یوسف انوری، عبدالله الهی‌زاده، و یونس شاهسوندی و برادر کوچکترم حجت‌الاسلام علی‌اکبر شاهسونی به کمک مؤسسه آمدند و رفته رفته، هم مؤسسه بیت‌الاحزان حضرت زهرا (س) و هم مدارس شبانه‌روزی سر و سامان گرفتند.
کمک دولتی هم دریافت می‌کنید؟
سالهای نخست نه اما بعدها که مؤسسه کمی شناخته‌تر شد از جانب معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد و سازمان اوقاف کمک‌هایی صورت گرفت اما اوایل کار تقریباً هیچ‌گونه حمایتی وجود نداشت البته آن زمان تقریباً هیچ کس مؤسسه را نمی‌شناخت و فعالیت‌های مؤسسه غریبانه و به صورت دور افتاده انجام می‌شد و بیشترین کمک‌ها از مردم بومی دهستان خیر و خیرین منطقه می‌رسید. البته ما همواره درصدد خود اتکایی بودیم.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن اباعبدالله الحسین(ع) روستای محمد‌آباد
مراکز و مدارس شبانه‌روزی حفظ قرآن امروز در چند استان گسترده شده‌اند این اتفاق چگونه رخ داد؟
گسترش مدارس به اراده و خواست ما نبود؛ در چند سال اول مدارس شبانه‌روزی منحصر به یک خانه اجاره‌ای در روستای محمد‌آباد بود و با زیاد شدن داوطلبان نهایتاً یک خانه تبدیل به دو خانه شد. سال ۸۴ یک مرکز خواهران هم در روستای محمد آباد افتتاح شد که به دلیل نبود زیر ساخت کافی و برنامه مناسب بعد از چند دوره تعطیل شد. اواسط سال ۸۶ موفق به ساخت طبقه اول مدرسه امام حسن مجتبی(ع) در روستای لای‌خرمی شدیم و بچه‌ها را به آنجا منتقل کردیم و رسماً مدرسه محمد‌آباد تعطیل شد. سال ۸۸ طبقه دوم مدرسه لای‌خرمی هم تکمیل شد و این یعنی افزایش ظرفیت پذیرش داوطلبان، اما همچنان فقط یک مدرسه شبانه‌روزی وجود داشت. سال ۹۱ تعداد متقاضیان حتی از ظرفیت هر دو طبقه مدرسه امام حسن مجتبی (ع) بیشتر بود که با همکاری شورای روستا طبقه دوم حسینیه روستای محمد‌آباد اتاق‌بندی و دومین مرکز شبانه‌روزی راه‌اندازی شد. در همان ایام یک مرکز خواهران هم در روستای مبارک‌آباد در دهستان خیر دایر شد.
سال بعد آقای صالح محبی که خود از حفاظ مدارس شبانه‌روزی است درخواست تأسیس مرکز شبانه‌روزی در روستای صحرارود شهرستان فسا را دادند. بسیاری از دوستان مخالف این کار بودند و می‌گفتند این قدرها متقاضی نداریم که نیاز به مدرسه‌ای دیگر باشد اما نهایتاً با تأسیس مدرسه موافقت شد. در سالهای بعد دیگر حافظان این مدارس که از استان‌های دیگر به مدارس شبانه‌روزی در استان فارس آمده بودند بانی راه‌اندازی مدارس در دیگر استان‌ها شدند و با گذشت زمان ثمره‌های مدارس شبانه‌روزی باعث صدور این مراکز به نقاط مختلف کشور شد و بحمدالله اکنون ۱۲ مدرسه شبانه‌روزی حفظ و مفاهیم یکساله قرآن کریم در ۸ استان کشور مشغول فعالیت‌اند.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن ولیعصر(عج) تهران
درچه شهر یا استان‌هایی این مدارس راه‌اندازی شده است؟
روستاهای محمد‌آباد و لای‌خرمی از توابع شهرستان استهبان، روستای صحرارود در فسا و شهر شیراز میزبان ۴ مرکز شبانه‌روزی ویژه برادران و مرکز شبانه‌روزی حضرت زینب کبری(س) در استهبان نیز پنجمین مرکز شبانه روزی واقع در استان فارس دایز است. بیرجند(خراسان جنوبی)، روستای سرآسیاب چناران در حاشیه مشهد(خراسان رضوی)، روستای کرشت از توابع تهران، شهر قم، بروجرد در استان لرستان، ملایر در استان همدان و آبادان در استان خوزستان نیز دیگر مراکز فعال ما در سایر نقاط کشور هستند.
مراکز حفظ از نظر مالی مستقل هستند با مؤسسه مرکز به آنها کمک می‌کند؟
حمایت مالی تقریباً نداریم و بیشتر حمایت‌ها معنوی و فکری هستند. هزینه‌های جاری مدارس به وسیله فرد متقاضی راه‌اندازی مدرسه و از راه کمک‌های خیرین تأمین می‌شود. مقدار کمی از هزینه‌ها هم به عهده قرآن‌آموز است و از طریق شهریه دریافت می‌شود. البته دو ماه تابستان که دوره آموزشی است درصورت تأمین منابع در قالب طرح رحله حقوق اساتید از طرف مؤسسه پرداخت می‌شود. همچنین در بحث مواد غذایی هم حمایت‌هایی هر چند کم صورت می‌گیرد.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن حضرت زینب(س) استهبان
مدارس شبانه‌روزی چه قدر به پیشرفت مؤسسه کمک کردند؟
اگر نگاهی گذرا به فعالیت‌های قرآنی کشور در بخش برادران داشته باشیم متوجه خواهیم شد که متأسفانه برنامه‌های قرآنی در بخش برادران در سطح کشور خیلی کم، ضعیف و سنتی است. شیوه آموزش و تربیت نیرو در این مدارس شبانه‌روزی منحصر به فرد است به گونه‌ای که تجارب سالهای گذشته نشان داده است برنامه این مدارس از معدود فعالیت‌های قرآنی، ثمربخش و اثرگذار در بین برادران است. تقریباً همه نیروها و کادر مؤسسه به خصوص در بخش برادران مدیون مدارس شبانه‌روزی است. پیش‌بینی ما این است که در طرح رحله امسال حدود ۳۰۰ نفر از حفاظ به عنوان استاد و مدیر مشغول به فعالیت شوند که اینها خروجی‌های مدارس شبانه‌روزی هستند. می‌توانیم ادعا کنیم که ما تنها مؤسسه‌ای هستیم که می‌توانیم همزمان ۳۰۰ نیروی توانمند قرآنی را در بین برادران آن هم به صورت تشکیلاتی به مدت ۲ ماه به کار بگیریم.
آینده و چشم‌انداز مؤسسه را چگونه ترسیم می‌کنید؟
هدف ما این است که کادری قرآنی در جهان تشیع و جهان اسلام برای گسترش فعالیت‌ها و آموزه‌های قرآنی تشکیل دهیم و برای این مهم لازم است که مدارس شبانه‌روزی هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی توسعه پیدا کنند.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن حضرت زهرا(س) بروجرد
برخی افراد با برگزاری دوره یکساله حفظ قرآن مخالفند دلیل این مخالفت چیست؟
علت این مخالفت موضوع فشردگی دوره و سختی کار حفظ در یکسال است و این که حفظ قرآن یکساله ممکن است ماندگان نباشد اما همواره در پاسخ به افاد همواره گفته‌ایم که دوره‌های یکساله برای افراد مستعد و خاص برگزار می‌شود و قبل از برگزاری دوره یکساله طی مصاحبه و گزینش افراد با استعداد را شناسایی و در یک دوره آزمایشی حدود پنجاه روزه آنها را می‌سنجیم و نهایتاً در صورت موفقیت در همه این آزمون‌ها و فیلتر‌ها افراد برای دوره‌های شبانه‌روزی حفظ یکساله انتخاب می‌شوند. این را هم در پاسخ به موضوع ماندگار نبودن حفظ یکساله بگویم که بسیاری از حافظان قرآن ما که در دوره‌های یکساله حافظ شده‌اند امروز استاد حفظ هستند و یا در سطح جهان اسلام درخشیده‌اند. درواقع ماندگار بودن حفظ به تکرار و مرور محفوظات است و چه بسا افرادی که در چند سال حافظ کل شده‌اند و به دلیل عدم مرور و تکرار محفوظاتشان فراموش شده است.
این را هم بگویم اگر دوره‌های شبانه‌روزی بیشتر از یکسال باشد قرآنآموزان از برنامه زندگی و خصوصاً تحصیل باز می‌مانند و همین امر سبب عدم استقبال از دوره‌ها می‌شود.
گفتید برخی از قرآنآموزان شما امروز در جهان اسلام می‌درخشند، درصورت امکان برخی از این افراد را معرفی کنید.
بسیاری از حفاظ ما که در مدارس شبانه‌روزی یکساله حافظ کل شده‌اند دارای رتبه‌های ملی و بین‌المللی قرآنی هستند. به عنوان مثال آقایان مجتبی فرد‌فانی، نوید رزمجو، سعید شاهرخی، مجتبی علیرضالو، عبدالمهدی برامسی و خواهرانی از جمله اعظم محمدی، الهام حسین‌زاده ، فائزه جلالی، مینا چشم‌سبز و بسیاری از چهره‌های جوان قرآنی کشور پرورش یافته همین مدارس شبانه‌روزی هستند که بارها و بارها در عالی‌ترین سطوح مسابقات معتبر کشوری و حتی بین‌المللی مقام‌های برتر را از آن خود کرده‌اند.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن ثامن‌الحجج مشهد
گفتید اگر حافظ قرآن محفوظات را مرور نکند فراموش می‌شود، در این زمینه آیا برنامه‌ریزی دارید که قرآن‌آموز پس از پایان دوره حفظ کار را رها نکند؟
بسیاری از کادر آموزشی مراکز شبانه‌روزی و شعب مؤسسه از حافظان سالهای گذشته هستند، ضمن اینکه برای این موضوع هرسال یک گردهمایی برگزار می‌کنیم و همه حافظان مؤسسه را گرد هم جمع و سعی داریم به آنها بگوییم که فراموششان نکرده‌ایم و جویای احوال و محفوظاتشان می‌شویم.
امروز شاهد هستیم نهادهای مختلف فعالیت‌هایی در زمینه حفظ قرآن دارند اما به نظر می‌رسد این برنامه‌ها راه‌گشا و کافی نیست. شما جریان حفظ قرآن کشور را چگونه ترسیم می‌کنید و آیا به نظر شما با این روند می‌توان امید داشت که خواست رهبر معظم انقلاب مبنی بر تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن محقق شود؟
درباره برنامه‌های نهادهای مختلف درخصوص حفظ قرآن باید بگوینم فعالیت‌هایی در این زمینه انجام می‌شود و زحماتی هم کشیده می‌شود اما این فعالیت‌ها در گوشه‌ای محدود و برای قشر خاصی از جامعه انجام می‌شود و نمی‌توانیم فعالیت‌های این‌چنینی را به عنوان یک جریان مهم و اثرگذار در جامعه بدانیم و موضوع حفظ قرآن در کشور هنوز به دغدغه تبدیل نشده است.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن شهید روستایی ملایر
پس از بیان موضوع تربیت ۱۰ میلیون حافظ از سوی رهبر معظم انقلاب انتظار این بود که موضوع حفظ قرآن به دغدغه نظام تبدیل شود اما شما ببینید طی سالهای اخیر وزرا و روسای قوا در سخنرانی‌های خود چه قدر در باره حفظ قرآن صحبت کرده‌اند؟ باید اینگونه مطرح کرد که اصلاً آقایان موضوع حفظ قرآن را در سخنان خود مطرح کرده‌اند؟ آیا شورای عالی انقلاب فرهنگی جلسه‌ای با حضور رییس جمهور درباره طرح ملی حفظ قرآن داشته است؟
مطالبه رهبر معظم انقلاب باید به دغدغه کل نظام تبدیل می‌شد اما به دغدغه قشر محدودی از فعالان قرآنی است که این به هیچ وجه کافی نیست. توجه داشته باشید هشت سال از مطالبه رهبر معظم انقلاب گذشته است اما مجلس شورای اسلامی هنوز قانون مشخصی را برای طرح ملی حفظ تصویب نکرده اگر هم امتیاز و یا مصوبه‌ای وجود دارد همه برای دوران قبل از خواست رهبر معظم انقلاب است به نظر من حفظ قرآن دغدغه مسئولان کشور نیست و تا این اتفاق رخ ندهد هر آنچه درباره حفظ قرآن می‌شنویم مانند طبل تو خالی است و نمی‌توان با این فعالیت‌ها امیدی به تحقق تربیت ۱۰ میلیون حافظ داشت.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن امام سجاد(ع) قم
شما به عنوان عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن فعالیت این ستاد را چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا ستاد را نهادی قوی برای تحقق مطالبه رهبر معظم انقلاب می‌دانید؟
من آخرین جلسه ستاد راهبری طرح ملی حفظ را به خاطر ندارم و این ستاد حتی جلساتش خیلی دیر به دیر برگزار می‌شود، البته این را هم بگویم من چند سال در جلسات شورای توسعه، اتحادیه مؤسسات و ستاد طرح ملی حفظ شرکت کردم و به این نتیجه رسیدم که این جلسات فایده چندانی برای جامعه قرآنی ندارد. به عنوان مثال چند سال است که ما برای بیمه فعالان قرآنی فریاد می‌زنیم و در جلسات مختلف هم این موضوع مطرح و درباره آن بحث شده است اما هنوز چنین موضوع کوچکی در جلسات نهادهای مختلف به نتیجه نرسیده حال انتظار داریم که با این جلسات اتفاق بزرگی مثل طرح ملی حفظ قرآن در سطح کشور و به صورت فراگیر فعال شود.
بزرگی می‌گفت: اگر می‌خواهید بدانید یک نهاد و یا یک نیرو چه میزان کار آمد است، آن نهاد را تعطیل کنید و یا آن نیرو را به مرخصی بفرستید اگر نبود آن فرد یا آن مجموعه احساس شد و خلأ آن بر کارها اثر گذاشت بدانید آن مجموعه کارآمد بوده است. به نظر من تعطیلی بسیاری از نهادهای قرآنی کشور هیچ خللی در فعالیت‌های قرآنی ایجاد نمی‌کند. البته برخی نهادها مانند بسیج، سازمان اوقاف و سازمان تبلیغات و حتی وزارت ارشاد پای کار هستند و برنامه‌هایی در زمینه حفظ قرآن دارند اما انتظار بیش از این فعالیت‌هاست و این میزان کار و برنامه به هیچ وجه کافی نیست.
مرکز شبانه‌روزی حفظ قرآن امیر‌المؤمنین فسا
انتهای پیام
