گذری بر مساجد اهر

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، مسجد اولین نهاد عبادی و سیاسی در جامعه اسلامی و مرکز پرستش خالصانه و توحید ناب است. مسجد به معنای محل سجده برگرفته از سجود، خضوع و کرنش برابر خالق است. اجتماع مسجد، سبب محبت و الفت دل‌ها و تحکیم پیوندها، روابط و آگاه شدن از حال یکدیگر است، از اولین مساجدی که در قرآن به آن اشاره شده مسجد الحرام، کعبه و مسجدالاقصی است و اولین مسجدی بعد از ظهور اسلام در سال نخست هجرت و بلافاصله بعد از هجرت رسول خدا(ص) به یثرب ساخته شدند  «مسجد قبا» و سپس «مسجدالنبی» است.

با ظهور اسلام و ترویج دین مقدس اسلام در اقصی نقاط جهان و ایران از قرون اولیه ظهور اسلام مسجدسازی به صورت یک فرهنگ معنوی و خداپسندانه میان مسلمانان رواج یافت. در منطقه ارسباران و شهرستان اهر نیز ساخت و سبک معماری ایرانی ـ اسلامی در مساجد تاریخ دیرینه‌ای دارد که هنوز به درستی مشخص نشده است، اما  شواهد و قرائنی وجود دارد که اولین مسجدی که در منطقه ارسباران بنا شده است «مسجد جامع بخش خاروانق ورزقان» بوده که در حال حاضر فقط گنبد و مناره‌های آن برجای مانده و متعلق به قرن ششم هجری است.

نقش مساجد و تعدد آن در وحدت و توحید مردم بسیار مهم و تأثیرگذار بوده و وجود مساجد متعدد در شهرستان‌های مختلف استان آذربایجان‌شرقی گواه بر این واقعیت بوده، در محدوده داخلی شهر اهر حدود 40 باب مسجد، یک امامزاده و یک زمین وقفی برای احداث مسجد وجود دارد که در آن دلدادگان الهی به راز و نیاز، بندگی و پرستش خالق خود مشغولند. مساجد شهر اهر از دوران‌های مختلف بعد از ظهور اسلام شکل گرفته‌اند و از جمله آنها می‌توان به مسجد جامع(جمعه مچیدی) یکی از تاریخی‌ترین مساجد صدر اسلام شهر اهر در دوره سلجوقیان و اتابکان متعلق به قرن پنجم بوده است این مسجد در محله‌ قالا‌قاپوسی «خیابان قدس»واقع شده است.

مسجد ابواسحق، یکی دیگر از مساجد تاریخی و قدیمی شهر اهر متعلق به دوره قاجار بوده که در منطقه چای کنار شرقی تقاطع خیابان امام خمینی(ره) و شهید منتظری واقع شده و در سال‌های اخیر فضای این مسجد بازسازی و گسترش یافته است. مسجد شیخ عماد از مساجد بزرگ و مهم قرون سیزدهم (1277 ه.ق) است که در جنوب غربی این مسجد، آستانه امامزاده سیدعلی(ع) از نوادگان حضرت امام موسی‌بن جعفر(ع) و مقبره مرحوم سید‌صادق آل محمد اولین امام جمعه اهر بعد از انقلاب اسلامی واقع شده است. این مسجد به عنوان مصلای نماز جمعه شهر نیز استفاده می‌شود.

بقعه و مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری نیز در جنوب شهر اهر محوطه پارک شیخ شهاب‌الدین بقعه و مسجدی به مساحت 87000 مترمربع متعلق به قرن هفتم وجود دارد که بنای بقعه در محیطی به طول 41 متر ضلع شرقی و غربی و عرض 5/36 متر ضلع شمالی و جنوبی به مساحت 1497 مترمربع بنا شده است و مسجد بزرگ(خانقاه) نیز در ضلع شمالی که در محل بنام قوشخانه معروف است فضای باز و مستطیلی شکل با ابعاد(11 در 12) متر و ارتفاع متناسب مناره‌های 18 متر و بدون محراب که برای اجرای مراسم‌ مختلف صوفیان و عارفان بوده ساخته شده است و در ضلع شرقی بقعه نیز به ابعاد حدود هفت در نه و سی متر مسجدی با گچ‌بری‌ها و نقاشی تزئینی به همراه محراب و به عنوان مسجد کوچک محل بیتوده و عبادت عرفا و عالمان بزرگ شیعه دوره صفویه و بعد از آن بوده است.

در روستاهای شهرستان اهر نیز چندین مسجد، حسینیه و امامزاده وجود دارد که از مهم‌ترین آنها حدود 10 تا 20 امامزاده معروف در روستاهای بخش مرکزی اهر قرار دارد که محل زیارت، عبادت و نذورات مردم مومن و مسلمان منطقه است. با توجه به اینکه برخی از مساجد و امامزاده‌های(روستایی و شهری) شهرستان اهر از نظر امکانات و فضای مناسب دارای نقاط ضعف و کمبودهای زیادی هستند امیدواریم با پیگیری مسئولین و خادمان مساجد در آینده نزدیک شاهد برطرف شدن تمام مشکلات مساجد در سطح شهر و روستاهای این شهرستان باشیم.

گزارش از: مصطفی قربان‌موحد؛ خبرنگارایکنای آذربایجان‌شرقی