فاجعه سرقت ادبی به جایزه کتاب سال نزدیک شد/ مقایسه هزینه جوایز و ساخت راه روستایی
گروه ادب ــ در نشست خبری جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، مدیرعامل خانه کتاب هزینه جوایز شایستگان تقدیر را با هزینه ساخت راه روستایی مقایسه کرد و گفت: وقتی سکه را از جایزه کتاب سال حذف کردیم، نباید فرایند این رویداد را از سکه بیندازیم. مهدوی‌راد نیز بیان کرد که یک کتاب مطالعات تفسیری نزدیک بود به عنوان اثر برگزیده معرفی شود، در مراحل نهایی مشخص شد که بازنویسی از کتاب دیگری به زبان اردوست.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست خبری سی و هفتمین‌دوره جایزه کتاب سال و بیست و هفتمین دوره جایزه جهانی کتاب سال صبح امروز، ۱۳ بهمن‌ماه، با حضور نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل خانه کتاب؛ حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی جایزه کتاب سال، و احمدعلی حیدری، دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی، در سرای اهل قلم برگزار شد.
حسینی‌پور در ابتدای این نشست بیان کرد: امنیتی که اکنون داریم مدیون سردار سلیمانی است و امیدواریم راهی که این سردار شهید طراحی کرد، در جبهه مقاومت مانا و پایدار باشد. در حال حاضر در زمانه‌ای قرار داریم که رئیس‌جمهور آمریکا نقشه‌های شومی داشته و طی ماه‌های گذشته تهدید‌هایی را در رابطه با هدف قرار دادن ۵۲ نقطه فرهنگی ایران مطرح کرده است. در واقع این مدعی فرهنگ جهانی، بی‌فرهنگ‌ترین کار‌ها را انجام می‌دهد.
۴۶ کتاب برگزیده
وی افزود: کشور ایران در حوزه کتاب و فرهنگ قدمت طولانی دارد، به طوری که عمر برخی از کتابخانه‌های ایران از قدمت کشور آمریکا بیشتر است و این مسئله نشان از ریشه‌های تمدن و فرهنگ کشور و زایش فرهنگ ایرانی دارد. پیش‌تر دیده‌ایم که برخی از جهانیان طی اتفاقات ضدفرهنگی اقدام به سوزاندن قرآن کریم کرده‌اند؛ کتابی که در قلم و قلب ایرانیان و مسلمانان جهان جایگاه مهمی دارد. ما به همان نسبت با آتش‌سوزی کتاب‌های طب اسلامی و پزشکی نیز مخالفت و آن را محکوم می‌کنیم.
مدیرعامل خانه کتاب در ادامه درباره تعداد کتاب‌های حوزه علوم پزشکی در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی گفت: طی سال‌های گذشته در این حوزه ۴۶ عنوان کتاب برگزیده و ۳۸ عنوان نیز شایسته تقدیر شده است که برهمین اساس، محققان باید به طب سنتی و اسلامی به طور علمی بپردازند.
وی در ادامه به ارائه گزارشی از دورههای گذشته جایزه کتاب سال پرداخت و گفت: تاکنون سی و شش دوره از جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی برگزار شده و طی این دوره‌ها ۳۰۰ هزار و ۱۵۷ عنوان کتاب ارزیابی شده و ۱۶۴۲ عنوان یعنی ۵۵ صدم درصد برگزیده و شایسته تقدیر بوده است. از این تعداد ۶۴۶ عنوان یعنی ۳۹.۵ درصد برگزیده و ۹۹۶ عنوان یعنی ۶۶.۵ درصد شایسته تقدیر بودند. بیشترین آثار داوری شده هم با ۶۴ هزار و ۴۰۷ عنوان به موضوع ادبیات اختصاص داشته و پس از آن کتاب‌های کودک و نوجوان، دین، تاریخ و ... در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
رغبت ناشران دولتی به سرمایه‌گذاری اندیشه‌ای
حسینی‌پور ادامه داد: بین آثار برگزیده ۱۲۱ عنوان مربوط به حوزه علوم کاربردی بوده و رتبه‌های بعدی هم به دین و ادبیات اختصاص داشته است. در بین چهره‌ها و مؤلفان نیز غلامحسین ابراهیمی دینانی با ۴ کتاب در ۴ دوره، حسن ابراهیم‌زاده با سه کتاب و محمدباقر وثوقی با دو کتاب بیشترین تعداد آثار برگزیده را به خود اختصاص داده‌اند. درباره ترجمه نیز آذرتاش آذرنوش و عبدالله کوثری رتبه‌های اول و دوم را دارند.
مدیرعامل خانه کتاب با اشاره به آمار ناشران دولتی و غیردولتی گفت: طی دورههای گذشته ناشران دولتی معمولاً پیشتاز بوده‌اند و در این میان مرکز نشر دانشگاهی، دانشگاه تهران و انتشارات علمی و فرهنگی به ترتیب با ۵۶، ۵۰ و ۱۵ کتاب بیشترین برگزیده‌ها را داشته‌اند. بین ناشران خصوصی هم نشر فرهنگ معاصر و سخن هر یک با هفت کتاب در رتبه اول و ناشرانی مانند طرح نو، فاطمی، ققنوس، ماهی و مروارید با ۶ عنوان در رتبه بعدی قرار دارند، که نگاهی به این آمار نشان می‌دهد، ناشران خصوصی به مرور جایگزین ناشران دولتی می‌شوند، اما شاید علت بیشتر بودن برگزیدگان ناشران دولتی این باشد که آن‌ها رغبت بیشتری به سرمایه‌گذاری در حوزه اندیشه‌ای را دارند و کتاب‌هایشان بازاری نیست.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام مهدوی‌راد گفت: سبک ارزیابی، نقد و تحلیل آثار جایزه کتاب سال امسال هم مانند سال‌های گذشته بود و کتاب‌های چاپ ۹۷ بررسی شده‌اند. تا چهار سال گذشته جمع‌آوری کتاب‌ها براساس فراخوان بود، اما امسال نحوه دستیابی به کتاب‌ها هم از طریق فراخوان و هم رصد از خانه کتاب انجام شد. در نهایت ۴۶ هزار و ۲۵۴ عنوان چاپ اول در سال ۹۷ بررسی شد و پس از غربال اولیه ۲۱۳ کتاب به مرحله دوم رسید. در هر یک از گروه‌ها سه داور آثار را براساس آئین‌نامه بررسی کرده‌اند. ارزیابی هم به این صورت بود که اگر کتابی بین ۸۰ تا ۹۰ امتیاز داشته باشد، تقدیری و اگر بین ۹۰ تا ۱۰۰ امتیاز باشد، برگزیده می‌شود. البته در حوزه ترجمه به دلیل افزایش آن‌ها، داوری‌ها با دقت بیشتری انجام می‌شود و آثار حوزه ترجمه با کسب امتیاز۹۵ تا ۱۰۰ به عنوان برگزیده و ۸۵ تا ۹۵ به عنوان تقدیری معرفی می‌شوند.
سیطره کمیت بر کیفیت
وی ادامه داد: در این دوره نیز همانند دورههای گذشته سیطره کمیت همچنان حاکم بود و در بعضی از ماه‌ها رشد هم داشتیم، اما به لحاظ محتوایی اتفاق خاصی نیفتاده است. متأسفانه در جشنواره‌های دیگر مانند فارابی و کتاب سال حوزه نیز وضعیت به همین صورت بود. همچنین در برخی موضوعات آثار فراوان‌تر بوده و در برخی دیگر که کمبود وجود داشته، همچنان این کمبود وجود دارد.
مهدوی‌راد در ادامه به سرقت ادبی اشاره کرد و گفت: در این زمینه می‌توانم کشور‌هایی مثل مصر و عراق را مثال بزنم، یکی از کتاب‌هایی که مطالبش را با سرقت مطالب کتاب دیگری فراهم کرده بود، در مصر جایزه برد. امسال هم در حوزه کتاب سال ما یک اتفاق عجیب افتاد و یک کتاب عالمانه و فاضلانه در حوزه مطالعات تفسیری به مراحل نهایی رسید و احتمال داده می‌شد که برگزیده شود، اما این کتاب را که به زبان اردو نوشته شده بود، به یکی از شاگردانم که دو سال پیش رساله‌اش را با من گذرانده بود، دادم، اگر کمی زبان اردو نمی‌دانست، متوجه نمی‌شدیم این کتاب تقریباً بازنویسی فارسی از کتاب دیگری به زبان اردوست و نزدیک بود به عنوان یکی از آثار برگزیده معرفی شود و این فاجعه فراگیر و یک آفت است.
احمدعلی حیدری، دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال، نیز در ادامه گفت: بیست و هفتمین دوره این جایزه با داوری بیش از دو هزار عنوان کتاب در حوزه مطالعات ایرانی و اسلامی در آستانه برگزار شد و برندگانی از کشور‌های آلمان، چین، روسیه و فنلاند معرفی خواهد شد که احتمال می‌رود برگزیده چینی به دلیل مشکلاتی که اخیراً در رابطه با بیماری کرونا به وجود آمده، احتمال حضور نخواهد داشت و این جایزه را در مراسم جایزه منطقهای چین در سال ۲۰۲۰ ارائه خواهیم کرد.
وی افزود: سعی داریم در سال ۲۰۲۰ جایزه منطقهای کتاب سال را به چین ببریم که ۲۰ کرسی مطالعه زبان فارسی دارد و دایره تحقیقات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی آن گسترده است و هدف‌مان هم این است که آثاری را که در رقابت‌های بین المللی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند ارزیابی و معرفی کنیم و این رویداد هم شهریور سال آینده برگزار خواهد شد.
حضور رئیس جمهور در اختتامیه
حسینی‌پور در بخش دیگری از این نشست با اشاره به آئین اختتامیه گفت: آئین اختتامیه چهارشنبه، ۱۶ بهمن‌ماه، با حضور رئیس‌جمهور در تالار وحدت برگزار خواهد شد، یادآور می‌شوم که آئین تقدیر از شایستگان تقدیر دو دوره گذشته جایزه کتاب سال نیز برگزار نشده و احتمالاً این دوره نیز برگزار نخواهد شد، این مسئله نیز به دلیل ملاحظات بودجه‌ای است و به همین دلیل از سازمان برنامه‌ریزی و مجلس شورای اسلامی این پرسش را دارم که مگر هزینه تأمین جوایز شایستگان تقدیر جایزه کتاب سال چقدر است؟ به شخصه این مسئله را بررسی کرده‌ام که مجموع هزینه برگزاری جایزه کتاب سال شامل برگزاری نشست‌های داوری، تشکیل دبیرخانه و سایر موارد به اندازه تأمین بودجه ساخت چهار کیلومتر راه روستایی است و هر کیلومتر راه روستایی ۵۰۰ میلیون تومان بودجه نیاز دارد.
وی با بیان این پرسش که آیا برگزاری کتاب سال وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین خانه کتاب است، بیان کرد: این سؤال و سؤال‌های مشابهی مانند اینکه آیا نمی‌شود، جایزه کتاب سال براساس تفکیک گروه‌های تخصصی از سوی سازمان‌ها و نهاد‌ها و همچنین وزارتخانه‌های مربوطه از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قالب‌های دیگری برگزار شود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فقط در حوزه علوم انسانی متمرکز شود؟ اگر سایر وزارتخانه‌ها خود به برگزاری این جایزه اقدام نمی‌کنند، می‌توان ایده برگزاری مشارکتی این رویداد را مطرح کرد. فضای داوری جایزه کتاب سال نیز باز است تا از ظرفیت‌های دانشگاهی، دیدگاه کتاب‌شناسان استفاده شود.
مدیرعامل خانه کتاب تصریح کرد: مسئولان همواره در سخنرانی‌ها درباره فرهنگ و مفاخر ایرانی صحبت می‌کنند، اما زمان تأمین بودجه دست‌ها می‌لرزد؛ در حالی که نباید سرمایه‌های اجتماعی را به حراج بگذاریم، زیرا موجب بی‌اعتمادی خواهد شد. وقتی سکه را از جایزه کتاب سال حذف کردیم، نباید فرایند این رویداد را از سکه بیندازیم و امیدوارم امسال موفق به اهدای جوایز شایستگان تقدیر دو دوره پیش نیز باشیم.
انتهای پیام
