رابطه خودخوری سلولی و روزه‌داری

مرضیه بیگم سیاهپوش، متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، اظهار کرد: در فضای مجازی مطالب بسیاری در خصوص کشف دانشمندان ژاپنی مبنی بر اینکه روزه‌داری از طریق اوتوفاژی یا همان خودخوری سلولی باعث از بین رفتن سلول‌های معیوب می‌شود، دیده شده است. این سخن بین بسیاری از مسلمانان ایرانی و غیرایرانی می‌چرخد و بسیاری نیز آن را معجزه اسلام و معجزه روزه‌داری قلمداد می‌کنند.

وی ادامه داد: در مقوله ارتباط بین اوتوفاژی و روزه‌داری ابتدا باید 2 موضوع مشخص شود نخست آنکه اوتوفاژی چیست و منظور از روزه‌داری در مطالعات علمی چیست؟ برای یافتن پاسخ این 2 پرسش و نهایتاً ارتباط بین اوتوفاژی و روزه‌داری، از میان انبوهی از مقالات معتبر که در مجلات علمی به چاپ رسیده است 25 مقاله را برای بررسی مناسب دیدم، تمام مقالات معتبر و علمی به زبان انگلیسی هستند و در بین آنان مقاله فارسی پیدا نکردم.

اوتوفاژی چیست؟

این متخصص طب سنتی با اشاره به تاریخچه و تعریف اوتوفاژی خاطرنشان کرد: بحث اوتوفاژی یا خودخوری سلولی از سال 1950 آغاز شده و تکامل یافته است، اوتوفاژی یک مکانیسم داخل سلولی برای از بین بردن مواد زائد درون سلول است و می‌تواند مانع ایجاد برخی بیماری‌ها شود.

وی تصریح کرد: امروزه به اوتوفاژی فراتر از یک مکانیسم تخریب و پاکسازی درون سلولی نگاه می‌شود، مکانیسم‌های مختلفی برای اوتوفاژی بیان شده است؛ شروع و خاتمه اوتوفاژی طی مراحل پشت سر هم صورت می‌گیرد و اصطلاحاً حالت آبشاری دارد. عواملی می‌توانند آبشار اوتوفاژی را تحریک می‌کنند. استفاده از ویتامین دی، ورزش و گرسنگی جزو این عوامل هستند.

سیاهپوش با بیان اینکه گرسنگی مهم‌ترین عامل تحریک این آبشار است، اضافه کرد: گرسنگی می‌تواند گرسنگی غذایی یا حتی محدودیت شدید در دریافت برخی ریزمغذی‌ها مانند روی باشد. امروزه به کارگیری اوتوفاژی در درمان بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت و کولیت اولسرو جزو تحقیقات جدی دانشمندان است. ظاهراً اوتوفاژی کاملاً هم بی‌عارضه نیست زیرا محققان دنبال یافتن شیوه‌های کنترل آن نیز هستند و درباره پاتولوژی‌های آن نیز صحبت می‌کنند.

منظور از روزه‌داری در مطالعات علمی

وی در تشریح روزه‌داری در مطالعات علمی گفت: Fasting و Starvation عباراتی هستند که در مطالعات به چشم می‌خورند با اینکه این واژه‌ها به معنی روزه‌داری و گرسنگی هستند ولی الزاماً بیان‌گر روزه‌داری مسلمانان در ماه مبارک رمضان نیستند کما اینکه روزه‌داری مسلمانان تحت عنوان Ramadan Fasting در مطالعات آمده است.

این متخصص طب سنتی تشریح کرد: پرهیز از کربوهیدارت‌ها، پرهیز از هر چیز که جنبه غذا دارد، پرهیز از هر چه به‌جز آب، پرهیز از خوردن در زمان خاصی بین 12 تا 20 ساعت برای چند روز و روزه‌داری پنج‌روزه با دریافت کالری مشخص، از انواع روش‌های Fasting و Starvation در مطالعات علمی هستند. روزه رمضان تفاوت‌های اساسی با تمام اشکال گرسنگی یا روزه‌داری دارد زیرا در هیچ مدل مطالعاتی الزاماً به مدت یک ماه از اذان صبح تا اذان مغرب گرسنگی و تشنگی وجود ندارد پس در مطالعات علمی بسته به روش مطالعه نوع Fasting یا Starvation متفاوت است و الزاماً به معنی روزه‌داری رمضان نیست.

وی ادامه داد: آقای اوسومی، برنده جایزه نوبل در سال 2016، تحقیقات خود را در زمینه اوتوفاژی در سلول مخمر از سال 1990 به طور جدی آغاز کرده بود. طی سال‌های اخیر او توانست ژن‌های دخیل در این پروسه را شناسایی کند و جایزه را هم به همین دلیل دریافت کرد. بیش از 80 مقاله در زمینه اوتوفاژی با نام او طی یک دهه اخیر ثبت شده است. او برای تحریک آبشار اوتوفاژی از گرسنگی استفاده کرده است و ظاهراً گرسنگی را به مدت 24 ساعت به سلول‌ها تحمیل کرده، سپس از مواد شیمیایی که باعث جهش‌های ژنی می‌شوند جهت بررسی ژنی استفاده کرده است. من در بررسی خود به روش دقیق ایجاد گرسنگی که این دانشمند به کار برده است دست پیدا نکردم.

سیاهپوش بیان کرد: خداوند متعال ما را همواره به تعقل، علم‌آموزی و تفکر دعوت کرده است نه به ابراز احساسات از نتایج پژوهش یک دانشمند که به صورت اتفاقی در برخی ملاحظات با شعائر دینی ما یکی شده است.

وی ادامه داد: آقای اوسومی، برنده جایزه نوبل در سال 2016، تحقیقات خود را در زمینه اوتوفاژی در سلول مخمر از سال 1990 به طور جدی آغاز کرده بود. طی سال‌های اخیر او توانست ژن‌های دخیل در این پروسه را شناسایی کند و جایزه را هم به همین دلیل دریافت کرد. بیش از 80 مقاله در زمینه اوتوفاژی با نام او طی یک دهه اخیر ثبت شده است. او برای تحریک آبشار اوتوفاژی از گرسنگی استفاده کرده است و ظاهراً گرسنگی را به مدت 24 ساعت به سلول‌ها تحمیل کرده، سپس از مواد شیمیایی که باعث جهش‌های ژنی می‌شوند جهت بررسی ژنی استفاده کرده است. من در بررسی خود به روش دقیق ایجاد گرسنگی که این دانشمند به کار برده است دست پیدا نکردم.

سیاهپوش در پایان بیان کرد: خداوند متعال ما را همواره به تعقل، علم‌آموزی و تفکر دعوت کرده است نه به ابراز احساسات از نتایج پژوهش یک دانشمند که به صورت اتفاقی در برخی ملاحظات با شعائر دینی ما یکی شده است.