عاشورا؛ عاشقانه‌ای آرام در قلب واقعه کربلا

روز عاشورا عشق، هفتاد و سه بار بر خاک می‌افتد و آن گاه چون ققنوسی تازه نفس، از شعله‌های خویش برمی‌خیزد و در آغوش پروردگار خویش، سرفراز و مسرور، لبخند می‌زند و خود را در خلد برین، از سر می‌گیرد. امروز، گریه‌های شیرخوارگی، به ناگاه، هزاران سال قد می‌کشد و در عروجی سرخ، به آغوش پروردگار می‌رسد.

امروز، دست‌های برادرانگیِ دریا، به دست خدا می‌پیوندد و گلوگاه دریده عشق، در حضیض قتلگاهِ عصمت، عزیزتر از تمام حرمت‌های هستی، مصداق «صَدَقوا ما عاهَدوا اللّهَ عَلَیه» را جلوه‌گر می‌کند.

عاشورا، تبلور زنده نماز، مناجات، حماسه، عدالت و شهادت است

حجت‌الاسلام عبدالرضا لطفی، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان شرقی اظهار کرد: ماه محرم، ماه عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع)، یکی از سرمایه‌های عظیم جهان تشیّع بلکه جهان اسلام است، ماهی که باید مسلمانان با الهام از عاشورای حسینی و در ظلّ عنایات آن حضرت، راه نجات از یوغ ستمگران را پیدا کنند و با شعار «هیهات منا الذله»، راه و رسم تقوا، آزادگی، جوانمردی، شجاعت و عدالت را بیاموزند.

وی در خصوص وقایع روز عاشورا ادامه داد: امام(ع) سپاه خود را به میمنه و میسره و قلب، نظام بخشید و زهیر بن قیس فرماندهی جناح راست سپاه امام را به عهده گرفت، افتخار فرماندهی جناح چپ سپاه نیز توسط امام(ع) به حبیب بن مظاهر اعطا شد و در این بین، عباس بن علی(ع) پرچمدار لشکر برادرش امام حسین(ع) بود.

وی در ارتباط با پشیمانی حر بن یزید نیز افزود: بنابه نقل «ابن اثیر»، هنگامی که حر خدمت امام رسید، عرضه داشت، من فکر نمی‌کردم که این جماعت کار را به اینجا برسانند والا هیچگاه با آنان همراهی نمی‌کردم؛ اینک برای توبه به نزدت آمده‌ام و تصمیم دارم تا پای مرگ از شما حمایت کنم و در پیش رویت کشته شوم، آیا توبه من پذیرفته است؟ امام(ع) با مهربانی پاسخ داد «نَعَمْ، یَتُوبُ اهللُ عَلَیْکَ، وَ یَغْفِرُ لَکَ؛ آری خداوند توبه‌ات را می‌پذیرد و گناهانت را می‌بخشد».

لطفی، با اشاره به هجوم سراسری لشکریان خاطرنشان کرد: روز عاشورا عمر بن سعد تیر را بر کمان نهاد و به سوی یاران امام هدف گرفت و رها کرد و گفت همگی نزد امیر گواهی دهید اول کسی که به سوی آنان تیر انداخت من بودم! به دنبال او لشکرش سپاه امام را تیرباران کردند پس اصحاب آن حضرت شجاعانه با دشمن درگیر شدند و بخشی از روز را پیکار کردند تا آن که گروهی از یاران امام(ع) شربت شهادت نوشیدند.

این استاد حوزه و دانشگاه، متذکر شد: نماز ظهر عاشورا ابوثمامه صیداوی در ظهر روز عاشورا به محضر امام(ع) آمد و عرض کرد ای اباعبدالله! جانم به فدایت، می‌بینم این گروه به تو نزدیک شده‌اند، به خدا سوگند! پیش از تو، من باید کشته شوم اما دوست دارم چون خداوند را ملاقات می‌کنم، این آخرین نماز را که وقتش رسیده است با تو خوانده باشم.

وی در رابطه با مبارزه و شهادت امام حسین(ع) گفت: در روایتی آمده است هنگامی که امام حسین(ع) تنها شد، به خیمه‌های برادرانش سر کشید، آنجا را خالی دید، آنگاه به خیمه‌های فرزندان عقیل نگاهی انداخت، کسی را در آنجا نیز ندید؛ سپس به خیمه‌های یارانش نگریست کسی را ندید، امام در آن حال ذکر «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ» را فراوان بر زبان جاری می‌ساخت، آنگاه به خیمه‌های زنان روانه شد و آنان را تسلی و دلداری داد و به صبر و شکیبایی سفارش کرد و به خیمه فرزندش امام زین العابدین رفت، او در این لحظات حساس، تنها فرزندش امام سجاد را آماده پذیرش مسئولیت عظیم به ثمر رساندن نهال برومندی را که در کربلا نشانده و با خون عزیزانش آبیاری کرده بود می‌ساخت.

وی ادامه داد: آخرین وصایایش را با او در میان می‌گذارد و سفارش اطاعت از او را به خواهران و دخترانش می‌کرد؛ امام شیعیان و پیروان مکتبش را در این لحظات بحرانی و طوفانی نیز فراموش نمی‌کند، و پیام مظلومیت خود را به وسیله تنها پسرش به آنها می‌رساند، تا بدانند در ادامه راه از چه حربه‌ای استفاده کنند، در روز عاشورا در حالیکه به سوی میدان شهادت گام بر می‌داشت، شمشیر از نیام کشیده به معرفی خود پرداخت و اتمام حجت کرپ، تا فردا نگویند ما او را نشناختیم.

این استاد دانشگاه تبریز اضافه کرد: امام به هر سو یورش برد و گروه عظیمی را به خاک افکند، سپس چهار هزار تیرانداز از هر سو امام را هدف قرار دادند، هنگامی که دشمنان، امام را آماج تیرها قرار دادند، تیر به گلوی امام اصابت کرد، آن حضرت سپس تیر را بیرون کشید، خون همچون ناودان جاری شد، دستش را بر محل زخم گذاشت، چون از خون پر شد آن را به آسمان پاشید و قطره‌ای از آن به زمین بازنگشت، هنگام مصیبت عظیمی فرا رسیده بود، حالت ضعف بر امام مستولی شده بود.

وی ادامه داد: در روایتی آمده است شمر بن ذی الجوشن در خشم شد و روی سینه مبارک امام نشست و محاسن آن حضرت را به دست گرفت، پس با دوازده ضربه، سر مبارک را از بدن جدا ساخت.

وی اظهار کرد: احیای اسلام نبوی بر مدار حق گرایی نمونه‌ای از تاثیرات قیام عاشورا است، باید اذعان کرد، یزیدیان که پس از حادثه عاشورا از پیروزی خیالی خود سرمست و مغرور بودند، گمان داشتند با کشتن امام حسین و اسارت خانواده او، به پیروزی بزرگی نایل شده‌اند و آخرین نقطه مقاومت را در خاندان پیامبر در هم کوبیدند، برای آن که پیروزی خیالیِ خود را به رخ همگان بکشانند و مستی و سرور خود را تکمیل کنند، به اقدامات نابخردانه و جاهالنه‌ای دست زدند که شادمانی زودگذر آنان را به مصیبت و ماتم دائمی تبدیل کرد.

لطفی یادآور شد: تحقّق حریّت و آزادگی در سایۀ قیام عاشورا نیز به وقوع پیوست؛ بی‌شک هر چند به ظاهر، نبرد نابرابر کربال در عاشورای سال ۶۱ هجری به نفع جبهه باطل به پایان رسید؛ اما خون سرخ امام حسین مکتبی را برای مسلمانان، بلکه همه آزادگان جهان بنا نهاد که تا همیشه تاریخ باقی است و به عنوان سرمشق حق‌طلبان عالم و بسیاری از رهبران آزادی‌خواه در پیشبرد نهضت و قیام خود مورد توجه قرار گرفت که تبلور آن را می‌توان در پیروزی ملّت ایران در برچیدن بساط ظلم و بیدادگریِ نظام استبدادی ۲۵۰۰ ساله و حماسه‌های غرورآفرین هشت سال دفاع مقدّس در جبهه‌های نبرد حقّ علیه باطل و مجاهدت‌های جوانان جان بر کف و رشید حزب اللَّه جنوب لبنان در مقابله با رژیم سفّاک و تا بُن دندان مسلّح صهیونیستی مشاهده کرد.

وی بیان کرد: از عبرت‌ها و درس‌های مهم عاشورا، شناخت تکلیف دفاع از حق و مبارزه با باطل و ستم در هر جا و هر زمان است؛ قیام عاشورا تکلیف خاص آن حضرت و یارانش در آن مقطع زمانی خاص نبود، بلکه هرگاه هر جا نظیر آن شرایط پیش آید، همان تکلیف هم ثابت است.

وی گفت: عاشورا، تبلور زنده نماز، مناجات، حماسه، عدالت و شهادت است؛ در مورد این رخداد بزرگ، بسیار سخن گفته شده و ابعاد گوناگون انسانی، اجتماعی آن، درس‌ها و پیامهای زندگی ساز و حماسه آفرین آن مورد توجه بوده است.

این استاد دانشگاه تبریز با اشاره به عبرت‌های سیاسی روز عاشورا گفت: حرکت و نهضت امام حسین یک جنبش خصوصی یا خانوادگی نبود بلکه حرکتی عظیم و انقلابی بزرگ علیه حکومت بنی امیه بود؛ بنابراین یک حرکت سیاسی محسوب می‌شود که از جهات گوناگون می‌تواند الگوی سیاسی جوامع باشد.

وی در خصوص آزادگی سپاهیان امام نیز یادآور شد: آزادی در مقابل بردگی، اصطلاحی، حقوقی و اجتماعی است اما آزادگی برتر از آزادی است و نوعی حریت و رهایی انسان از قید ذلت‌آور و حقارت بار است، نهضت عاشورا جلوه بارزی از آزادگی در مورد امام حسین و خاندان و یاران شهید او است که از میان دو امر شمشیر یا ذلّت، مرگ با افتخار را پذیرفت و فرمود «هیهات منَّ الذّلة» انسان‌های آزاده در راه استقلال و رهایی از ستم طاغوت‌ها و در آن لحظات حساس و دشوار انتخاب، مرگ سرخ و مبارزه خونین را برمی‌گزینند و فداکارانه جان می‌بازند تا جامعه خود را آزاد کنند.

وی افزود: صحنه عاشورا تصویری است واضح از شجاعت امام حسین و اهل بیتش که شجاعت عاشورائیان ریشه در اعتقادشان داشت؛ لذا عاشورا الهام بخش شجاعت به مبارزان بوده است و محرم همواره روحیه، شهامت و ظلم ستیزی به مردم داده است.

حجت الاسلام لطفی متذکر شد: عزت یعنی، شکست ناپذیری، صلابت نفس و حفظ کرامت و شخصیت والای انسان است، ستم‌پذیری و تحمل سلطه باطل و سکوت در برابر تعدی و تسلیم فرومایگان شدن و اطاعت از فاجران همه از ذلت نفس و زبونی وحقارت روح سرچشمه می‌گیرد.

وی ادامه داد: عزت و کرامت امام در عاشورا درس عبرتی بر تمام مسلمانان است که به زیر بار خواسته‌های ستمگران و ظالمان و قدرت‌های بزرگ نروند و در برابر تعدی آنها با تمام قوا با عزت و سربلندی بایستند.

وی اضافه کرد: فرهنگ عمل به تکلیف وقتی در جامعه و میان افراد حاکم باشد، همواره احساس پیروزی می‌کنند، امامان شیعه در هر شرایطی طبق تکلیف عمل می‌کردند و حادثه عاشورا نیز یکی از جلوه‌های عمل به وظیفه بود؛ پیام عاشورا شناخت تکلیف و عمل به تکلیف است همچنین از سوی همه مردم، به‌ویژه آنان که موقعیت ویژه و خط دهنده و الگویی برای دیگران دارند.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان در خصوص عشق به خدا نیز یادآور شد: از والاترین و بالاترین حالات جان آدمی، عشق به کمال مطلق خدای متعال است، سراسر عاشورا و صحنه‌های رزم رزمندگان، جلوه‌ای از این جذبه معنوی و عشق برین است و شهادت یاران و عزیزان هر کدام هدیه‌ای به درگاه دوست است تا رضای او تأمین شود گ، این مشرب عرفانی و عشق به خدا باید سرمشق صاحبدلان و عاشقان درگاه حضرت دوست باشد؛ حفظ دین خدا قربانی می‌خواهد که امام و یارانش قربانیان در این راه بودند.