نگاهی به آیین «۴۰ منبر» ویژه بانوان لرستانی در روز ت‍‍اس‍و‌ع‍‍ا
گروه اجتماعی: «۴۰ منبر» آیین ویژه بانوان لرستانی در روز ت‍‍اس‍و‌ع‍‍اس‍ت که با پای برهنه و نقاب بر صورت ۴۰ شمع به نیت در ۴۰ منبر یا م‍ج‍ل‍س عزاداری ام‍‍ام ح‍س‍ی‍ن(ع) روشن می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، در استان لرستان آیین‌ها و مراسم ویژه‌ای مخصوص آقایان از جمله سنت ریش تراشان، گل‌مالی، زنجیرزنی و سینه‌زنی در قالب هیئت‌های عزاداری وجود دارد و در این بین بانوان لرستانی به‌ویژه در شهرهای خرم‌آباد و بروجرد نیز آیین‌های ویژه خود را دارند که از جمله آن می توان به آیین 40 منبر اشاره کرد.
چهل منبر میراث معنوی بروجرد است که به‌صورت گسترده و با حضور پرشور بانوان در خرم‌آباد برگزار می‌شود و بانوان در روز ت‍‍اس‍و‌ع‍‍ا با پای برهنه و نقاب بر صورت 40 شمع به نیت در 40 منبر یا م‍ج‍ل‍س عزاداری ام‍‍ام ح‍س‍ی‍ن(ع ) روشن می‌کنند تا از این طری‍ق با راز و نیاز با م‍‍ع‍ب‍ود ی‍ک‍ت‍‍ا‌ی خود، ن‍ی‍‍از‌ه‍‍ا و حاجت خود را برآورده کنند.
در این سنت دی‍ن‍‍ی زنان از ابتدا تا ان‍ته‍‍ا‌ی این آیین با نیت‌های درونی خود مهر سکوت بر لب می‌زنند و تنها با زمزمه و ذک‍ر ک‍ل‍م‍ه «الله» و یا ف‍رس‍ت‍‍ادن ص‍ل‍و‌ات بر م‍ح‍م‍د(ص) و خ‍‍ان‍د‌ان پ‍‍اک‍ش م‍س‍ی‍ر حرکت خود را اد‌ام‍ه م‍‍ی‌‌د‌ه‍ن‍د.
آیین چهل منبری هر ساله در روز تاسوعای حسینی با حزنی فراروان و سوختن شمع‌های عزاداری برگزار می‌شود و زنان با دمیده شدن صبح روز تاسوعای حسینی خود را جهت برگزاری آیین عزاداری چهل منبری آماده می‌کنند.
در این آیین که بیشتر زنان و دختران حاجتمند حضور می‌یابند، در خرم‌آباد معمولاً این آیین با حضور در محل حرم امامزاده زید بن علی(ع) خرم‌آباد و پس از قرائت زیارت، این آیین آغاز می‌شود.
در آیین چهل منبری زنان و دختران حاجتنمد تعداد چهل شمع و چهل نقل را به نیت در این مراسم روشن می‌کنند، تا حاجت خود را از باب الحوائج در روز شهادتش طلب کنند.
بنا بر این گزارش، چهل منبری که میراث برجای مانده از بروجردی‌هاست در خرم‌آباد در محله‌ای قدیمی به نام باغ دختران(که قبلاً محله بروجردی‌ها بوده است) برگزار می‌شود و طی آن زنان ابتدا با حضور در حرم امامزاده زیر بن علی(ع) سطح شهر خرم‌آباد نقاب بسته و چهره خود را می‌پوشانند و با پای برهنه مهر سکوت بر لب می بندند و برای شرکت در این آیین به سمت محل برگزاری این آیین حرکت می‌کنند.
در این آیین مرسوم است که زنان چهل منبری روزه سکوت گرفته و جهت گم نکردن دوستان همراه خود در این این آیین چادرهای خود را به چادر دوستانشان گره می‌زنند و در طی برگزاری آیین هیچ حرفی زده نشده و تنها در دل راز و نیاز می‌کنند و تنها با ذک‍ر ک‍ل‍م‍ه «الله» و یا ف‍رس‍ت‍‍ادن ص‍ل‍و‌ات بر م‍ح‍م‍د(ص) و خ‍‍ان‍د‌ان پ‍‍اک‍ش م‍س‍ی‍ر حرکت خود را اد‌ام‍ه م‍‍ی‌‌د‌ه‍ن‍د.
این عزاداران با حضور در محله قدیمی شهر معمولاً بر درب منازل شهدای این محله تکیه‌ها و خیمه‌های جهت استقبال از زنان چهل منبری برپا شده است، زنان به ترتیب شمع‌های خود را روشن می‌کنند تا به منزل چهلم برسند.
در منزل چهلم آیین چهل منبری که بسته به مکان آغاز این آیین در محله مشخص شده برای آیین چهل منبری برای هر کدام از برگزار کنندگان این آیین متفاوت است، زنان و دختران حاجتمند پس از روش کردن شمع حزن چهلم و با قرائت دعاهای مختلف نقاب را از چهره برداشته و می‌توانند صحبت کنند.
در این آیین گاهی زنان چهل منبری با برداشتن یک شمع یا نقل از منبر چهلم به انتظار برآورده شده حاجت خود تا سال آینده می‌نشینند.
تا اوایل پهلوی نزدیک به 80 درصد بافت جمعیتی لرستان عشایری بوده است، دراین بین شهرهای تازه تاسیس و نو آیین که در حاشیه بروجرد و در جریان تحولات سیاسی معاصر مرکزیتی یافته بودند به منظور تعریف فرهنگ، تمدن و اثبات ریشه های تاریخی خود چاره ای جز ثبت مواریث دیگر شهرها ندارشتند و به شدت دنبال هویت سازی می گردند. متاسفانه این تاریخ سازی کاملاً با برنامه پیش می‌رود، چنانچه برخی اساتید دانشگاهی و مورخین این استان ابتدا در نشریه های محلی و اخیرا به طور گسترده ای در معتبرترین نشریه‌های تخصصی و چاپ کتب، اقدام به تحریف تاریخ می کنند. یادداشت‌هایی که اگر امروز مضحکانه به نظر آید و نتواند چیزی را به اثبات برساند در قرن‌های آینده می‌تواند تاریخی تحریف شده را به خورد مخاطبان بدهد.
نیک میدانیم که هدف غایی ثبت میراث معنوی، ارتباط و هموندی بین جوامع است و نباید اینگونه مسایل باعث تفرقه بین فرهنگ ها شود. همسایه جنوبی بروجرد، سال گذشته هم آه از نهاد ایرانی‌ها برآوردند و در عین ناباوری سعی کردند رسم ناپسند خونبس را در زمره میراث معنوی کشور ثبت کنند، حال چه وجه اشتراکی بین آیین مذهبی و فرهنگی چهل منبر با رسم ناپسند خونبس وجود دارد تامل برانگیز است. به بیان دیگر جامعه ای که محصول فرهنگش رسم ناپسند خونبس باشد نمی تواند بستر و جایگاه آیین های فرهنگی و مذهبی در چنین سطحی باشد.
در اینجا موضوع را می توان از دو نگاه مذهبی و فرهنگی مورد برسی قرار داد. در بحث مذهبی، ظاهرا شخص عزادار بایستی چهل شمع را با آیین خاصی در چهل منبر روشن کند، منبر هم در خانه هایی گذاشته می شود که سقاخانه دارد، و از آنجایی که در خرم آباد سقاخانه وجود ندارد، جاعلان فرهنگی نام این آیین را به "چهل دختر" جعل کرده اند، ترفندی نخ نما که کشور آذربایجان برای تصاحب چوگان بکار برده و آن را برای ثبت جهانی "کاراباخ" نام نهاده؟
جعل چهل دختر نیز خیلی ناشیانه صورت گرفته و نامی مچه