کرامت در انسان

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، بدون ترديد يكی از مهم‌ترين موضوعات قرآنی، حول محور انسان و ويژگی‌های او بوده، در واقع آن گونه كه قرآن انسان را ترسيم نموده، در هيچ جايی به چنين نحوی، جنبه‌های متفاوت و کرامت انسانی در نظر گرفته نشده است. مفهوم کرامت انسانی باید در احکام کلی دین اسلام جستجو شود نه در لایه رویین و احکام جزیی. به دلیل عدم وجود تعریفی جامع از کرامت انسانی، برای تعیین جایگاه آن ناگزیر جلوه‌های آن مورد مطالعه قرار می‌گیرد. اهم این جلوه‌ها حق حیات، حقوق رفاهی، آزادی بیان، آزادی مذهب، مشارکت سیاسی و حق برابری است. خداوند به نوع انسان كرامت بخشيده و همه آدميان را دارای حرمت و منزلت انسانی معرفی كرده است.
قرآن در ارتباط با کرامت انسانی دو گونه تعبير دارد: در بخشی از آيات قرآن، از کرامت و ارجمندی انسان و برتری او بر ديگر موجودات سخن به ميان آمده و در برخی، انسان، نکوهش و حتی بحث فروتر بودن او از حيوانات مطرح شده است.

كرامت، تنها مخصوص آدمی است
حجت‌الاسلام صمد ناصری، امام جمعه خسروشاه در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: كرامت موهبتی است كه ازمنظر قرآن مجيد در بین مخلوقات ظاهری خداوند تنها مخصوص آدمی است و هيچ موجود زمينی ديگری به اين شرافت توصيف نشده است.
وی افزود: کرامت، صفتی است کمالی به معنای نزاهت از پستی و فرومایگی و کریم یعنی روح بزرگوار و منزه از هر پستی و انسان از آن جهت کریم است که مورد بزرگداشت و تکریم خاص پروردگار خویش قرار گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: منظور از كرامت اين است كه انسان دارای حرمت است و حق دارد در جامعه به طور محترمانه زيست كند و با او باید محترمانه برخورد صورت گیرد و كسی حق ندارد با گفتار و رفتار خويش حيثيت انسان دیگری را با خطر مواجه سازد، هم چنين باید هر فرد جامعه انسانی با هم نوع خویش، به گونه‌اي عمل كنند كه موجب بی حرمتی به شخص نشود. احترام به انسان در جامعه بعنوان يک اصل مورد پذيرش اسلام بوده و در اين خصوص تاكيدات فراوانی صورت پذيرفته است.
حجت‌الاسلام‌ ناصری، با استناد به آیه 70 سوره اسراء ادامه داد: در این آیه می خوانیم: ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر دریا و خشکى سوار کردیم و از چیزهاى خوش و پاکیزه روزى دادیم و بر بسیارى از مخلوقات برتریشان نهادیم.
امام جمعه خسروشاه ضمن بازگو نمودن اصل کرامت بشری یادآور شد: اصل کرامت بشری این‌گونه است؛ یعنی نباید تنها به عنوان یک اصل فلسفی و انسان‌شناسانه آن را منزوی ساخت و رابطه‌اش را با روابط بین انسان‌ها قطع کرد. مجتهدان و متولیان شریعت از این اصل به نحو کاربردی باید بهره بگیرند و فتاوائی صادر کنند که کرامت بشری، این عطیه بزرگ الهی، زیر پا قرار نگیرد.
وی، با اشاره به فرموده پیامبراکرم(ص) افزود: پیغمبر(ص) می فرمایند: هيچ چيز نزد خدا گرامی‌تر از انسان نيست. از پيامبر پرسيدند: حتی فرشتگان!؟ حضرت فرمود: آری، چون فرشتگان بسان خورشيد و ماه مجبورند، ولی انسان مختار آفريده شده است.
حجت‌الاسلام‌ ناصری، کرامت را نوعی عنایت به تقاضاكنندگان دانست و تاکید کرد: كرامت نوعی عنایت به دلسوختگان و تقاضاكنندگان است. كرامت محدودیت زمانی یا مكانی هم ندارد، چون بر قدرت نامحدود خداوند متكی است و این قدرت در هر زمان می تواند جاری شود و نهایت این كه چون شخص پرهیزكار (از اهل بیت یا مردم عادی مثل علمای متقی) به خاطر زلالی باطن، به این مقام دست یافته، باید تأكید كرد كه این مقام قابل تعلیم و تعلم نیست و تنها عطیه ای الهی است.

كرامت، كاری خارق العاده است
حجت‌الاسلام مهدی منصوری، امام جمعه شربیان در گفت‌ وگو با ایکنا اظهار کرد: كرامت، كاری خارق العاده وخلاف عادت نظام موجود(علی و معلولی) است كه هرگز احدی از مرتاض‌ها و نابغه‌های جهان نمی‌توانند آن را انجام دهند. كسی نمی‌تواند اثر كرامت را نابود كند یا مانع تحقق آن شود، چون كرامت متصل به قدرت بیكران خداوند است.
وی، کرامت را جزیی از سرشت انسان دانست و افزود: كرامت و عزت و بزرگواری جزیی از سرشت انسان است، اين است كه اگر انسان خود را آنچنانكه هست بيابد كرامت و عزت می يابد.
وی با استناد به آیه 22 سوره مجادله خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: نمى‏‌یابى مردمى را که به خدا و روز واپسین ایمان آورده باشند، ولى با کسانى که با خدا و پیامبرش مخالفت می‌ورزند دوستى کنند، هرچند آن مخالفان، پدران یا فرزندان یا برادران و یا قبیله آنها باشند. خدا بر دلشان رقم ایمان زده و به روحى از خود یاری‌شان کرده است و آنها را به بهشت‌هایى که در آن رودها جارى است، درآورد. در آنجا جاودانه باشند. خدا از آنها خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند. اینان حزب خدایند، آگاه باش که حزب خدا رستگارانند.
حجت‌الاسلام منصوری ادامه داد: منظور از كرامت اين است كه انسان دارای حرمت است و حق دارد در جامعه به طور محترمانه زيست كند و با او باید محترمانه برخورد صورت گیرد و كسی حق ندارد با گفتار و رفتار خويش حيثيت انسان دیگری را با خطر مواجه سازد، همچنين باید هر فرد جامعه انسانی با هم نوع خویش، به گونه‌ای عمل كنند كه موجب بی حرمتی به شخص نشود. احترام به انسان در جامعه به عنوان يک اصل مورد پذيرش اسلام بوده و در اين خصوص تاكيدات فراوانی صورت پذيرفته است.

برقراری ارتباط دوسویه میان حق بر حریم خصوصی و اصل کرامت
امام جمعه شربیان، با اشاره به فرموده پیغمبر(ص) یادآور شد: پیامبراکرم(ص) می فرمایند: آفریدگان همه عیال و نان‌خور خدایند،‌ پس محبوب‌ترین آنان در نزد خدا کسی است که برای عیال خدا(خلق خدا) سودمندتر باشد.
وی از مهم ترین کارکردهای حق بر حریم خصوصی گفت و افزود: یکی از مهم ترین کارکردهای حق بر حریم خصوصی، حفظ کرامت عنوان می‌شود. حقی که هدف آن تعالی شخصیت انسان و به دیگر سخن تکریم تمامیت مادی و معنوی انسان است و با استقلال و آزادی انسان‌ها و حق بر تعیین سرنوشت ایشان ارتباط وثیق دارد. فضای لازم برای رشد و تکامل شخصی افراد را فراهم ساخته و از ابزار شدن انسان‌ها جلوگیری می‌کند و به انسان‌ها امکان می‌دهد تا اهداف و غایات خصوصی خود را تعقیب کنند و عرصه‌ای برای ابراز احساسات و عواطف درونی خود داشته باشند، بنابرین ارتباط دوسویه ای میان حق بر حریم خصوصی و اصل کرامت برقرار است.
حجت‌الاسلام منصوری ضمن بازگو نمودن کرامت به عنوان امانتی الهی تاکید کرد: کرامت امانتی است الهی که بسان گوهر ارزشمندی از سوی رب مالک در صدف وجود عبد سالک به ودیعه گذاشته شده است و از مهم ترین عوامل کمال انسانیت و مقام آدمیت محسوب می شود.

انتهای پیام