دحوالارض؛ روز بخشش حیات به جهان خاکی
گروه معارف ــ به‌مناسبت بیست و پنجم ذی‌القعده که از آن به دحوالارض نیز یاد می‌شود، اعمالی چون «روزه»، «نماز» و «شب زنده‌داری» توصیه شده است که در این گزارش به عظمت و بزرگی این روز پرداخته شده است.
به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، «دحوالارض» مطابق با بیست‌وپنجم ماه ذی‌القعده، روزی است که خداوند با نظر به کره زمین به جهان‌خاکی حیات بخشید، از این روز، بخش‌هایی از کره زمین که سراسر از آب بود، شروع به خشک شدن کرد تا کم کم به شکل یک چهارم خشکی‌های امروزی در آمد.
مطابق روایات، اولین نقطه‌ای که از زیر آب سر برآورد، مکان کعبه شریف و بیت‌الله‌الحرام بود، با استناد به روایتی از امیرالمومنین(ع) که فرمودند: «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنج ذی‌القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت»، می‌توان گفت: در این روز چه عظمت و بزرگی انتظار بشر را می‌کشد.
بر اساس این گزارش با مطالعه برخی از نظرات مفسران، که به اتفاق در تفسیر آیه ۳۰ سوره نازعات «وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا»، به همین واقعه اشاره کرده‌اند. همچنین در تهیه این گزارش نکته قابل توجه این بود که گذشته از واقعه دحوالارض، رویدادهای دیگری نیز در این روز از جمله میلاد حضرت ابراهیم(ع) و میلاد حضرت عیسی(ع) رخ داده است که اهمیت آن را دو چندان کرده است.
بر این اساس می‌توان به سایر رویدادهای مهم اسلامی از جمله خروج رسول اکرم(ص) از مدینه به همراه هزاران عمره‌گزار به سوی مکه، به قصد حجة‌الوداع اشاره کرد و گفت: در این سفر وجود مقدس حضرت زهرا(س) و نیز تمامی همسران پیامبر(ص) حضور داشتند.
همچنین در روایت برخی روز قیام امام زمان مهدی موعود(عج) این روز معرفی شده است.
گذشته از رویدادهای مهم در این روز پربرکت، به بیان برخی از عبادت‌های ویژه این روز اشاره می‌کنیم که از جمله از آن‌ها می‌توان گفت: خاتم المحدثین شیخ عباس قمی(ره) روز «دحوالارض» را از چهار روز معروفی ذکر کرده که روزه آن ثواب صد سال عبادت را دارد.
همچنین شب و روز دحوالارض نمازها و ادعیه مخصوصی دارد که کیفیت آن‌ها در کتاب مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی(ره) آمده است و روز دحوالارض از روزهای پر برکت خدا برای بندگان سالک الی الله است.
با استناد به کتاب شریف «المراقبات» که از امام رضا(ع) روایت شده است، مشاهده شد: در شب بیست و پنجم ماه ذى القعده حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسى(ع) متولد شده‌اند؛ در این روز، رسول خدا ـ صلى الله علیه و آله ـ به قصد حجة الوداع از مدینه با یكصد و چهار هزار یا یكصد و بیست و چهار هزار و حضرت فاطمه(ع) و تمامى اهل بیت خود از راه شجره به مکه عزیمت نمودند
گفتنی است، توبه، استغفار، عبادت و شب زنده داری از اعمالی است که در شب دحو الارض سفارش و تأکید بسیاری بر آن شده است.
اعمال شب و روز «دحوالارض» از نظر کارشناسان مذهبی
حجت‌الاسلام رسول برگی، کارشناس امور دینی در زمینه دحوالارض به ایکنا، چنین گفت: در رابطه با روز دحوالارض می‌توان بیان کرد که «دحو» به معنای گسترش و برخی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی‌اش تفسیر کرده‌اند.
وی ادامه داد: منظور از «دحو الارض» (گسترده شدن زمین) این بوده که در آغاز، تمام سطح زمین را آب‌های حاصل از باران‌های سیلابی نخستین فرا گرفته بود، این آب‌ها، به تدریج در گودال‌های زمین جای گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر بر آورد و روز به روز گسترده‌تر شده‌اند.
حجت‌الاسلام برگی افزود: از سوی دیگر،زمین در آغاز به‌صورت پستی‌ها و بلندی‌ها و شیب‌های تند و غیر قابل سکونت بود، بعدها باران‌های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره‌‌ها گستردند و اندک اندک زمین‌های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان، کشف و زرع پدید آمد و مجموع این گسترده شدن «دحوالارض» نام‌گذاری می‌شود.
وی با بیان روایتی از امام رضا(ع) مبنی بر اینکه خداوند فرمودند بیست و چهار هزار سال پیش قبل از شما مکانی را ساخته‌ام آنجا به سان دریا و شمان چون شبنم هستید در قبال آن، این شخص از امام صادق(ع) پرسیدند آنجا کجاست؟ ادامه داد: ایشان در پاسخ، جواب دادند کربلا (نینوا)، مرد از امام صادق دوباره پرسید، آیا کربلا از کعبه افضل‌تر است؟ پاسخ دادند پاک‌ترین جا در دنیا کربلاست و از همه بیشتر حرمت دارد، کربلا یکی از باغ های بهشت است فرمودند اگر کربلا نبود کعبه هم نمی‌ماند.
وی در پاسخ به سؤال (چرا خداوند زمین را از زیر کعبه افریده است؟) افزود حضرت امیرالمومنین علی(ع) در (نهج‌البلاغه) فرمودند: آیا شما نمی‌بینید خداوند در طول تاریخ با یک خانه سنگی چقدر مردم را به امتحان کشیده است و خانه کعبه فقط یک تکه خاک و سنگ نیست، بلکه کعبه نشان حبوبیت و محل زندگی است و به‌دور از گناه و معصیت است خداوند تمام عالم را از انجا آفریده تا نشان دهد من تمام آفریده‌هایم برای بندگی است
وی عنوان کرد: به روایت از امام رضا(ع) که از حضرت محمد(ص) نقل شده که در یک سری از روزهای خاص از عرش یک نسیمی به عالم پخش می‌شود که هر کس بتواند با بندگی و عبادت مخلصانه در جهت وزش آن نسیم قرار بگیرد بدبختی از او تا به ابد دور خواهد شدو روز «دحوالارض» روز گسترش زمین از زیر کعبه جز آن دسته از روزهای میثاق بندگیست .
حجت‌الاسلام برگی در خصوص اعمال این روز با استناد به روایات و مفاتح الجنان تشریح کرد: روزه؛ یکی از آن چهار روز است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است، در روایتی روزهاش مثل روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر کفاره هفتاد سال است، هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت به سر آورد از برای او عبادت صد سال نوشته شود، از برای روزهدار این روز هر چه در میان آسمان و زمین است استغفار کند، این روزی است که رحمت خدا در آن منتشر شده، از برای عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاری است.
نماز؛ نمازی که در کتب شیعه قمیین روایت شده است، آن دو رکعت است، در وقت ظهز در هر رکعت بعد از «حمد»، پنج مرتبه «توحید» و «الشمس» بخواند و بعد از سلام نماز بخواند «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»، پس دعا کند و بخواند «یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ » .
دعا؛ خواندن این دعا است که شیخ در «مصباح» فرموده، خواندن آن مستحب است
«اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَی کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاةِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَةِ سِرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَی یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَی طُولِ الْبِلَی إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی وَ نَسِیَنِیَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَی وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَی مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ] أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَکَ حَتَّی تَرْضَی وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَی یَدَیْهِ جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّی نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ [عَلَی مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیْهِ [عَلَیْهِمْ] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ».
گفتنی است، قدر ساعات و لحظاتی را که خداوند باری تعالی برایمان هدیه داده است را بدانیم و در برخی از روزها که به آن اشاره و تأکیدات فراوانی شده است، همدیگر را فراموش نکرده و به یاد تمامی مسلمانان در بند ظلم و استکبار نیز باشیم.
انتهای پیام
