علی وزیریان در گفت‌وگو با ایکنا:
طراحی «خون خدا» حاصل تأمل در کلامی از زینب(س) است/ غفلت از هنر عاشورایی برای معرفی حسین(ع) در جهان
گروه هنر ــ علی وزیریان، طراح و تصویرگر کتاب «خون خدا»، گفت: تأمل در کلام زینب کبری(س) در عاشورا که فرمودند: «ما رایت الا جمیلا؛ جز زیبا چیزی ندیدم»، فضاسازی ذهنی مرا شکست که چرا باید در آثار هنری در زمینه عاشورا فقط از دو رنگ مشکی و قرمز استفاده کرد.
علی وزیریان، طراح و تصویرگر نامی کشورمان، در گفت‌وگو با ایکنا درباره چگونگی شکل‌گیری آثار گرافیکی کتاب «خون خدا» گفت: حدود پانزده شانزده سال پیش پوستر‌هایی را براساس فرازهای زیارت عاشورا کار می‌کردم و تعدادی از آنها را در وب‌سایت شخصی‌ام در کنار بقیه پوسترها گذاشتم که در زمینه‌های گوناگون طراحی شده بود. یک طراح غربی این آثار را دیده بود و برای من ایمیلی فرستاد. در آن نوشته بود: «همه پوستر‌هایت را دیدم و برایم جالب بود، اما تعدادی از آنها پوسترهای دوست‌داشتنی و مورد علاقه من است.» پوسترهای مورد اشاره او تعدادی از همین آثار گرافیکی زیارت عاشورا بود و او به فهم عاشورا حساس شد و چیستی مقوله عاشورا سؤالاتی را در ذهن او شکل داد؛ این هنرمند غربی معتقد بود پوسترهای عاشورایی حس، فضا و رنگ و بوی خاصی دارند.
وی افزود: من این آثار را به نیت اینکه یک مخاطب خارجی آن را ببیند انجام نداده بودم. این آثار کاملاً کاری دلی و براساس علاقه و ارادتی بود که به امام حسین (ع) داشتم. اما این بازخورد از یک مخاطب خارجی برایم قابل تأمل بود. از آنجا که در دانشگاه نقاشی خوانده‌ام متوجه بودم که آثارم غیر از وجه گرافیکی، حس و حال نقاشی نیز دارند، اما با توجه به اینکه این آثار ترجمه نداشت و ترکیبی از حروف‌نگاری و تصویر بود، برایم سؤال بود که آن شخص چه چیزی در این آثار دیده است.
وزیریان ادامه داد: دو روز به تاسوعا و عاشورا مانده بود که همان فرد ایمیل دیگری فرستاد و برایم نوشت که دو روز به تاسوعا مانده و من خودم درباره عاشورا جست‌وجو کردم و مطالبی را خواندم. او اجازه گرفت که پوسترها را در سایت خودش قرار دهد. از این رو متنی را درباره عاشورا و زیارت عاشورا و اینکه امام حسین(ع) کیست آماده کردم و به همراه چند عکس مربوط به مراسم عزاداری حسینی برای او فرستادم و او هم متن و هم پوسترها را در سایت خودش به نمایش گذاشت.
این طراح در ادامه بیان کرد: این اتفاق و اتفاق‌های دیگری از این دست، انگیزه‌ام را برای ادامه کار در این زمینه دوچندان کرد. چند فراز را برای دل خودم کار کرده بودم، اما با دیدن این بازخورد مثبت، احساس کردم باید جدی‌تر این کار را ادامه دهم. اتفاق دیگر مربوط به سفری است که همان ایام داشتم. برای اولین فیلمم «خدا نزدیک است» به جشنواره‌ای در ایتالیا رفتم؛ لایه معنایی فیلم درباره عاشوراست. این فیلم در فستیوال فیلم‌های مذهبی ایتالیا انتخاب شده بود و من وقتی به آنجا رفتم، دبیر فستیوال گفت که فیلم‌های بسیاری دیده، اما در این فیلم «آب» شخصیت دارد؛ برای آنها سؤال بود و دلیل این شخصیت داشتن را می‌پرسیدند؛ برایشان توضیح دادم و متوجه شدم آن گونه که باید درباره عاشورا صحبت نکرده‌ایم. به همین خاطر انگیزه گفتن درباره عاشورا برای مخاطب غیرفارسی زبان برایم مضاعف شد.
در مورد چاپ پوسترها در قالب کتابی مستقل فکر نکرده بودم و نیتم این بود که این آثار را به صورت یک مجموعه پوستر با موضوعی واحد در کشورهای دیگر به نمایش بگذارم تا از این طریق درباره عاشورا با آنها صحبت کنم. اولین نمایشگاه از این پوسترها دو سال پیش در خانه هنرمندان برپا شد که البته بخشی از آنها بود زیرا برخی فرازها چند بار ساخته شده و برای نمایشگاه تعدادی را حذف کردم
وزیریان تصریح کرد: در مورد چاپ پوسترها در قالب کتابی مستقل فکر نکرده بودم و نیتم این بود که این آثار را به صورت یک مجموعه پوستر با موضوعی واحد در کشورهای دیگر به نمایش بگذارم تا از این طریق درباره عاشورا با آنها صحبت کنم. اولین نمایشگاه از این پوسترها دو سال پیش در خانه هنرمندان برپا شد که البته بخشی از آنها بود چرا که برخی فرازها چند بار ساخته شده و برای نمایشگاه تعدادی را حذف کردم. آقای چینی‌فروشان، مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی، هنگام تماشای آثار در نمایشگاه پیشنهاد چاپ آنها را دادند. به ایشان گفتم که نیتم از خلق این مجموعه آشنا کردن مخاطبان خارجی است و چاپ آنها به صورت یک مجموعه آثار چیزی نیست که من دنبالش بودم. به همین جهت پیشنهاد کردم متنی برای این پوستر نوشته و سپس به صورت کتاب منتشر شود تا به این بهانه زیارت عاشورا و اباعبدالله(ع) و حرکت ایشان را به نوبه خود و با زبان هنر معرفی کنم.
این هنرمند درباره نگارش متن‌ها گفت: همین نکات را برای آقای شجاعی گفتم و پیشنهاد کردم متن با تمرکز روی مخاطب خارجی نگارش شود، برای مخاطب غیرفارسی‌زبان و البته نه فقط مخاطب غربی. با توجه به اینکه بسیاری از مسلمان‌ها شیعه نیستند و می‌دیدم زیارت عاشورا یک بیانیه شیعی تمام‌عیار و کامل است و محملی مناسب برای گفتن بسیاری نکات. از این رو این متن چند بار بازنویسی شد تا به متن نهایی رسیدیم.
وی در ادامه درباره اِلمان‌ها و نشانه‌های طراحی گرافیکی «خون خدا» گفت: بخش عمده‌ای از این آثار تلفیقی از عناصر نقاشی و گرافیکی است و شاید همین موضوع شخصیت اثر را نسبت به آثاری دیگر متفاوت کرده است.
خاطرم هست حدود یکی دو دهه پیش، اگر تصاویر مربوط به محرم را در اینترنت جست‌وجو می‌کردید، بیشتر تصاویری از نقاشی‌های عوامانه با چهره‌های پر از خشونت در کنار نمایش لکه‌های وسیعی از خون وجود داشت. ما به همراه تعدادی از هنرمندان مذهبی سعی کردیم این نوع تصاویر کمرنگ و تصاویر دیگری جایگزین آنها شوند
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: خاطرم هست حدود یکی دو دهه پیش اگر تصاویر مربوط به محرم را در اینترنت جست‌وجو می‌کردید، بیشتر تصاویری از نقاشی‌های عوامانه با چهره‌هایی پر از خشونت در کنار نمایش لکه‌های وسیعی از خون وجود داشت. ما به همراه تعدادی از هنرمندان مذهبی سعی کردیم این نوع تصاویر کمرنگ و تصاویر دیگری جایگزین آنها شوند. از همان زمان روی حروف‌نگاری، تایپوگرافی و کار بر روی اشعار و ادعیه عاشورایی به همراه نقوش مذهبی تمرکز کردیم و به تدریج به شکل کنونی درآمده و حالا این کار وسعت یافته است.
وزیریان درباره هماهنگی تصاویر و متن در کتاب «خون خدا» گفت: در صفحه‌آرایی سعی کردم حتی‌الامکان متن و تصویر با هم هماهنگ باشد. هنگام طراحی آثار، فرازها را به ترتیب جلو می‌رفتم، اما گاهی یک ایماژ و تصویر در ذهنم شکل می گرفت و این ترتیب را به هم می‌زد.
این طرح گرافیک در ادامه گفت: در ابتدا سعی‌ام این بود که کتاب به زبان انگلیسی چاپ شود، اما پیشنهاد ناشر چاپ نسخه فارسی بود و همین اتفاق افتاد. همچنین هنگام خلق آثار پیش‌زمینه‌های ذهنی مرسوم آن زمان را برای این موضوع کنار زدم. تأمل به این جمله حضرت زینب(س) که فرمودند: «در کربلا غیر از زیبایی چیزی ندیدم» مرا متحول کرد؛ از این رو این ذهنیت بصری مرسوم را شکستم. برای مثال در جمله «السلام علیک یا ابا عبدالله» از رنگ‌هایی نظیر سبز، آبی و فیروزه‌ای استفاده کردم. به همین ترتیب متناسب با معنا به عناصر تصویری، جدای از آنچه پیش از این بود، نزدیک شدم.
وی افزود: امسال دوازدهمین سوگواره هنر عاشورایی برگزار می‌شود و موضوع بخش پوستر این دوره از سوگواره فرازهای زیارت عاشوراست و امیدواریم آثار جدی‌تر و جدیدتری با این موضوع خلق شود.
وزیریان در پایان یادآور شد: تاکنون آثار تجسمی فراوانی با موضوع عاشورا و امام حسین(ع) از سوی هنرمندان خلق شده است، اما «خون خدا» اولین تجربه هنری و گرافیکی با محوریت «زیارت عاشورا» است.
انتهای پیام
مطالب مرتبط
