اعطای گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک» به کتابخانه آذربایجان‌شرقی
گروه فرهنگی ــ گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک» متعلق به مجموعه حاج محمد نخجوانی از سوی کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو در ایران به اداره کل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی اعطا شد.
به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، عصر روز شنبه، 23 آذرماه طی آیینی، گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک» متعلق به مجموعه حاج محمد نخجوانی توسط کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو در ایران به اداره کل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی اعطا شد.
قدیمی‌ترین نسخه خطی کتاب سیرالملوک یا سیاست‌نامه در سال 673 قمری توسط حسین بن زکریا بن حاجی حسین دهستانی بر روی کاغذ خانبالغ کتابت شده است و اکنون در محل گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی تبریز نگه‌داری می‌شود. این نسخه به احتمال بسیار زیاد از روی دست خط خواجه نظام الملک استنساخ شده است.
سیرالملوک یا سیاست‌نامه به معنای روش پادشاهان اثر خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر نامدار سلجوقی است که به فرمان پادشاه سلجوقی در قرن پنجم هجری نگاشته است. سبک این کتاب بسیار ساده و تهی از تصنع و تکلف بوده و یکی از شاهکارهای زبان فارسی به شمار می‌آید.
قدیمی‌ترین نسخه کتاب، توسط مرحوم حاج محمد نخجوانی یکی از بنیانگذاران کتابخانه مرکزی تبریز و مجموعه داران کتب فرهنگی پیدا شده و در سال 1345 توسط خانواده وی به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا شده است.
این کتاب در سال 1397 توسط کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو در ایران به ثبت ملی رسیده و در روز 23 آذرماه نیز گواهینامه ثبت آن به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا شد.
وجود چهار هزار جلد نسخه خطی در آذربایجان‌شرقی
شهرام خدایی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی در این آیین، از وجود چهار هزار جلد نسخه خطی در استان خبرداد و افزود: برای معرفی این میراث مکتوب فرهنگی به تمام جهانیان باید اقدامات اساسی انجام دهیم تا خسران فراموشی گریبان فرهنگ ایران را نگیرد زیرا فراموشی خواه یا ناخواه باعث می‌شود تا آیندگان از میراث‌های کشور در حوزه ادبی، اخلاقی و انسانی بی بهره بمانند.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ مهمترین رکن جامعه، گفت: بنای یک جامعه وجود فرهنگ در بشریت است.
خدایی، کتب نگاشته شده در چندین قرن گذشته را به عنوان میراث مکتوب برای نسل‌های بعدی مطرح کرد و گفت: کتاب سیرالملوک متعلق به مجموعه حاج محمد نخجوانی، یکی از میراث فرهنگی و معنوی ایرانی بوده که توسط حاج محمد نخجوانی پیدا شده است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی، با تاکید بر اینکه اگر جامعه در آینده از کتاب دور شود از اخلاقیات، ذهن و تفکر زیبا دور می‌شود، اظهار کرد: با ثبت ملی آثار گرانبهای ایرانی می‌توان زیبایی این کتب و تاریخ را به نسل بعد منتقل کرد.
جبران فقدان تاریخ‌نویسی در دوره سلجوقی با سیاست‌نامه
عباس قدیمی، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تبریز، با بیان اینکه فقدان تاریخ نویسی و تاریخ نگاری در دوران سلجوقی با سیاست‌نامه و اندرزنامه پر شده است، گفت: منابع تاریخی ما طیف گسترده‌ای از آثار مکتوب را دربرمی‌گیرد که بخشی از آن منابع را آثار و رسائل نظری، حکمی و فلسفی ما هم‌چون اندرزنامه، ساسیت‌نامه و شریعت‌نامه را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: این آثار که بخش فکری و اندیشه میراث ما را شکل می‌دهند در زمان تبدیل ایران باستان به ایران اسلامی، منتقل شده است.
قدیمی، با بیان اینکه در زمان ایران باستان اندرزنامه‌هایی نگاشته می‌شد، گفت: سیاست‌نامه خواجه نظام الملک طوسی نیز در تداوم اندرزنامه نویسی ایرانی در زمان پس از ورود اسلام به ایران قرار دارد که کتاب بسیار برجسته‌ای از نظر محتوای کتاب و نگارش محسوب می‌شود.
این استاد دانشگاه، ادامه داد: این کتاب که در زمان سلجوقی نگاشته شده است، یک اثر برای بیان تاریخ نیست زیرا سلجوقیان به تاریخ نگار هیچ علاقه‌ای نداشتند و این امر یک ابهام تاریخی است که چرا سلجوقیانی علاقه‌مند به زبان فارسی در راستای احیای فرهنگ ایرانی هیچ اهتمامی برای تاریخ نگاری نکردند.
وی افزود: حتی خواجه نظام الملک یک معمار فرهنگ ایرانی در سده پنجم و در دوران سلوجیقان می‌زیست و اعتقادی به تاریخ نویسی نداشت و در میان فیلسوفان نیز می‌توان به غزالی اشاره کرد که تاریخ را تحقیر می‌کرد.
قدیمی، در خصوص کتاب سیاست‌نامه، اظهار کرد: این کتاب در 50 فصل و به خواست ملک‌شاه در خصوص آیین کشورداری، آموزش رسوم ملک‌داری، مناسبات حاکم و محکوم، شیوه کشاورزی، دستگاه دیوانی و از این قبیل نگاشته شده است که به عنوان یک شیوه‌نامه برای اداره مملکت نیز مطرح بود.
این عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تبریز خواجه نظام الملک طوسی را فردی با تعصب مذهبی خواند و بیان کرد: او به گفتمان‌های خلاف دین خود اعتقادی نداشته و با دوات و قلم، پادشاهی می‌کرد.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ، بخش بزرگی از تاریخ ایران را شامل می‌شود، اظهار کرد: اما فرهنگ در طول تاریخ، زیر سیطره شمشیر بوده است؛ در زمان‌هایی هم‌چون دوره سلجوقی که شمشیر و قلم دست به دست هم داده‌اند، شاهد رونق فرهنگی و ثبات سیاسی در تاریخ بوده‌ایم.
وی ادامه داد: قدیمی ترین نسخه سیرالملوک در سال 673 قمری و در دوره ایلخانان نسخه برداری شده است که امکان دارد این امر در تبریز روی داده باشد زیرا کتاب موردنظر 80 سال پس از سقوط سلجوقیان و در دوره شکوفایی فرهنگی و امنیت و ثبات است نگاشته شده است.
قدیمی افزود: کتاب سیرالملوک بر سنت فکری عقیدتی ایران سال‌های بعد تاثیر گذاشت و اندیشه‌های خواجه در بسیاری از کتب به عنوان امثال و حکم مطرح می‌شود.
انتهای پیام
