مسئولان در مورد آلودگی هوا گناهکار و ضامن هستند

حجت‌الاسلام والمسلمين يعقوب جعفری، پژوهشگر و مفسر قرآن كريم، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با تأکید بر اینکه از منظر اسلام هر آنچه به دیگری، چه شخص و چه جامعه، ضرر برساند حرام است، گفت: حتی ضرر زدن فرد به خود نیز حرام است و از نظر فقهی اینگونه بیان می‌شود: «اضرار به نفس یا غیر، حرام است».

وی ادامه داد: البته ضررهای جزئی فرد به خودش که قابل جبران و تحمل است، شامل حرام‌ها نمی‌شود اما در خصوص دیگران، حتی ضررهای جزئی و قابل جبران هم حرام است. یعنی اگر فردی کاری کند که فرد دیگری آسیب ببیند ولو جزئی آن کار حرام است.

مسئولان اشتباهاتشان را جبران کنند

این مفسر قرآن اعلام کرد: با توجه به این قانون فقهی، کسانی که عمداً موجب آلودگی هوا می‌شوند و این آلودگی مسلماً به خودشان و دیگران آسیب می‌رساند، کاری حرام انجام می‌دهند.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر آلوده کردن هوا ناشی از بی‌توجهی افراد باشد آیا باز هم این مسئله حرام است؟ گفت: وقتی مسئولان از مردم می‌خواهند که با خودروی شخصی بیرون نیایند یا خودروهای خود را بررسی فنی کنند تا آلایندگی آنها کاهش پیدا کند و این امر برای مردم ثابت شده هست که اگر خودروی شخصی بیرون بیاورند، موجب وخیم‌تر شدن آلودگی هوا و اضرار به غیر می‌شوند، بی‌توجهی به این مسئله حرام است اما ندانستن آن حکم دیگری دارد.

این مفسر قرآن اضافه کرد: وقتی کسی ندانسته به دیگران زیان می‌رساند، مرتکب گناه نشده است اما ضامن کاری است که انجام داده و باید آن را جبران کند. در مجموع باید گفت کسی که دانسته هوا را آلوده می‌کند هم گناه کرده است و هم ضامن کاری است که کرده، اما کسی که آگاهی لازم را ندارد و موجب آلودگی هوا می‌شود عمل حرامی انجام نداده ولی ضامن اشتباه و عملی است که انجام داده و باید اشتباهات خود را جبران کند.

رسانه‌ها از منظر دینی مطالبه‌گر باشند

وی در تشریح حکم فقهی مسئولانی که در خصوص کاهش آلودگی هوا وظیفه قانونی دارند اما به آن عمل نمی‌کنند، بیان کرد: اگر مسئولان راهکارهای کاهش آلودگی هوا و رفع مشکل را بدانند و دانسته کاری نکنند و به مردم آسیب برسانند چون عمل حرامی انجام داده‌اند، هم گناه بزرگی کرده‌اند و هم ضامن هستند. اگر مردم از آلودگی هوا دچار بیماری شوند گناه آن بر عهده افرادی است که می‌توانستند جلوی این اقدام را بگیرند اما اقدام مناسبی نکردند. البته باید ثابت شود که فرد مسئول می‌توانسته فعالیت مرتبط و اثرگذاری را انجام دهد اما دریغ کرده است، اگر ثابت شود؛ فرد مسئول ضامن خسارتی که به مردم وارد شده، است.

حجت‌الاسلام والمسلمین جعفری در پاسخ به این سؤال که چرا مطالبه‌گری دینی از مسئولانی که در زمینه کاهش آلودگی هوا مسئولیت دارند اما به وظیفه خود عمل نمی‌کنند، صورت نمی‌گیرد؟ گفت: دستور و حکم اسلام واضح است و بر این اساس باید مطالبه‌گری در رسانه‌ها از منظر دینی انجام شود.

وی در پاسخ به این سؤال که حکم زائل کردن حق حیات مردم چیست؟ آیا حکم فقهی در این خصوص وجود دارد؟ اظهار کرد:‌ آیات و روایاتی در خصوص کلیت ضرر رساندن به مردم وجود دارد. در فقه قانون «لاضَرَرَ وَ لاضِرارَ فى الاسلام» وجود دارد و آلوده کردن هوا و در پی آن زیان رساندن به خود و دیگران نیز شامل این قانون فقهی می‌شود. حرام بودن زیان رساندن به خود و دیگران در اسلام از مسلمات است.

این مفسر قرآن در پاسخ به این سؤال که آیا مجازاتی هم برای این زیان رساندن تعیین شده است؟ گفت: مجازات اول عذاب الهی است چون مرتکبین گناه کرده‌اند و مجازات دوم ضمان است که فردی که خسارت‌زده باید خسارت افراد زیان‌دیده را جبران کند.