دیدم که جانم می‌رود...

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین حمیدرضا پورفلاح، مدرس مؤسسه تدبر در کلام وحی قم، در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، در رابطه با لحظه بیان شهادتین، اظهار کرد: در روایت آمده است که مؤمن هر شب که می‌خوابد و هر صبح که از خواب بیدار می‌شود شهادتینش را بگوید همچنین دعاهای بعد از نماز سفارش شده است که در آن ذکر شهادتین آمده و اگر این‌ دعاها را قرائت کند، در هر ساعت از شبانه‌روز که از دنیا برود مؤمن از دنیا رفته است.

وی ادامه داد: انسان یا شب و یا روز از دنیا می‌رود که اگر روز را با شهادتین آغاز و با شهادتین پایان دهد با فاصله چند ساعتی بعد از گفتن این اذکار از دنیا خواهد رفت و با این اذکار، خود را برای مرگ آماده کرده است لذا، لازم نیست که حتماً سر ثانیه آخر ذکر را بگوید.

حجت‌الاسلام پورفلاح افزود: این که می‌گویند در لحظه مرگ زبان باید باز باشد تا بتواند شهادتین را بگوید به دلیل این است که انسان کافر و در حین کفر گفتن از دنیا نرود، انسان با گفتن شهادتین در طول روز مسلمان بودنش را ثابت می‌کند لذا می‌گویند قبل از اینکه جان از بدن بیرون برود کفر نگوییم، زیرا ممکن است لحظه مرگ در همان لحظه کفر گفتن باشد.

این مدرس تدبر قرآن کریم اظهار کرد: جان کندن انسان در واقع جدا شدن او از سرمایه‌های دنیوی مانند خانه، فرزند، ماشین و ... است که شدت و زمان جان دادن هر فرد بستگی به میزان وابستگی فرد به اموال دنیوی دارد، لذا این لحظه در هر شخص با شخص دیگری متفاوت است و ممکن است در فردی مانند قیچی قیچی کردن است و در فرد دیگر به راحتی بوییدن گل از دنیا برود بنابراین هرچه وابستگی انسان به دنیا بیشتر باشد جان دادن او نیز سخت‌تر خواهد شد.

مدرس مؤسسه تدبر در کلام وحی قم گفت: در لحظه جان دادن سه فرد از جمله شیطان، حضرت علی(ع) و حضرت عزرائیل بر فرد ظاهر می‌شوند شیطان در آن لحظه به انسان می‌گوید که آیا می‌خواهی از این جان کندن سخت نجات ‌یابی و آن را برایت آسان کنم؟ انسان اگر در آن لحظه سختی زیادی بکشد و در دنیا با شیطان دوستی زیادی داشته باشد در آن لحظه فریب شیطان را می‌خورد و برای رهایی از سختی حرف شیطان را گوش می‌کند و شیطان در ازای آسانی مرگ، از انسان می‌خواهد که به او سجده کند که اگر این کار را انجام دهد کافر از دنیا خواهد رفت.

وی ادامه داد: در همان لحظه حضرت علی(ع) به جبرائیل دستور می‌دهد که جان انسان را بگیرد و او را نزد خود ببرد که اگر محبت شخص نسبت به حضرت در زندگی دنیایی او زیاد بوده باشد در آن لحظه با شنیدن این دستور روحش با اشتیاق به سمت حضرت پرواز خواهد کرد و از شنیدن این دستور خوشحال می‌شود، اما اگر علاقه به حضرت نداشته باشد و زندگی دنیوی او با حضرت علی(ع) مأنوس نبوده نباشد، از شنیدن این دستور ناراحت می‌شود و کینه حضرت را به دل خواهد گرفت.

حجت الاسلام پورفلاح اظهار کرد: ظاهر شدن جبرئیل و جن در لحظه جان دادن برای شخص بستگی به آن دارد که فرد در طول دنیا چگونه زندگی کرده باشد اگر محب امام(ع) بوده و آداب مسلمانی را اجرا کرده باشد و عامل به این حدیث از پیامبر(ص) بوده باشد که فرمود «علی را بیشتر از خودتان فاطمه را بیشتر از همسرتان و فرزندانش را بیشتر از فرزندان خود دوست داشته باشید»، در لحظه جان دادن این ارادت، راهگشا خواهد بود.

حب به اهل بیت(ع) حب دنیا را خنثی می‌کند

وی بیان کرد: هر انسانی به دنیا علاقه دارد و راهکار کاهش این علاقه به دنیا این است که علاقه به علی(ع) و اولاد را در کنار علاقه به دنیا رشد دهیم که این علاقه به اهل بیت (ع) علاقه به دنیا را جبران ‌کند زیرا انسان با هر نفسی که می‌کشد و با هر لقمه‌ای که می‌خورد محبت دنیا را در جانش پرورش می‌دهد که این محبت به اهل بیت(ع) سبب خنثی کردن محبت دنیا خواهد شد.

این مدرس قرآن تصریح کرد: انسان هر گونه که در دنیا جن و حضرت علی(ع) را در ذهن خود تصور کند در لحظه جان دادن نیز حضرت علی(ع)، جبرئیل و شیطان را همان گونه در مقابل خود خواهد دید، به طور مثال؛ اگر علی(ع) را به عنوان یک ظالم ببیند در لحظه جان دادن نیز ایشان را به عنوان ظالم می‌بیند و اگر یک شیطان‌پرست به شیطان علاقه داشته باشد در آن زمان شیطان را زیبا را خواهد دید لذا فریب شیطان را می‌خورد و کافر از دنیا می‌رود.

حجت‌الاسلام پورفلاح بیان کرد: مؤمنی که بندگی خدا را در دنیا انجام داده و شیطان را دشمن خدا می‌داند چهره او را پلید خواهد دید لذا فریب او را نمی‌خورد و زمانی که حضرت علی(ع) بر او ظاهر می‌شود ایشان را می‌شناسد و از دستوری که برای گرفتن جانش می‌دهد خوشحال می‌شود، البته این تصورات فرد موقع جان دادن بستگی به این دارد که در دنیا بندگی شیطان و یا بندگی خدا را انجام داده باشد.

وی افزود: زمان جان کندن فرد بستگی به اعمالی‌که شخص در دنیا انجام داده دارد به طور مثال؛ اگر علاقه شخص به دنیا همچون تار عنکبوتی باشد با یک نفس عمیق این نقطه اتصال پاره می‌شود اما اگر علاقه فرد به دنیا همچون سیم آهنی باشد باید با ابزار و وسایل قدرتمندتری این سیم را قطع کرد لذا زمان و زحمت بیشتری را می‌طلبد و لحظه جان دادن شخص نیز سخت‌تر خواهد شد.

حجت‌الاسلام پورفلاح با بیان اینکه آنچه ما در لحظه احتضار شخص می‌بینیم با آنچه که شخص تجربه می‌کند بسیار متفاوت است، گفت: به طور مثال اگر شخص در حال تصادف جان خود را از دست بدهد آنچه که ما می‌بینیم مرگِ در لحظه فرد است در صورتی که جان کندن برای شخص ممکن است ساعت‌ها زمان برده و ما از آن بی‌خبر باشیم در واقع لحظه جان دادن ارتباط بین عالم دنیا و برزخ است.

وی با اشاره به اینکه مستحب است انسان در طول حیات خود در قبر بخوابد و در آن حالت دعا بخواند و از خدا بخواهد قبر او را گشاده کند، اظهار کرد: اگر فردی چنین کاری را انجام دهد در عالم بیداری که در قبر قرار دارد نسیمی بر شخص می‌وزد که اگر این نسیم خنک و دلنشین باشد برزخ بهشتی در انتظار او است و اگر حرارت و حرم داشته باشد بررزخ جهنمی را مشاهده می‌کند این حس و تجربه با چندین بار خوابیدن در قبر و راز و نیاز با خدا به دست خواهد آمد.

مدرس مؤسسه تدبر در کلام وحی ادامه داد: همه ما انسان‌هاحواس پنجگانه داریم که روح آن‌ها را درک می‌کند زیرا داخل جسم زندانی است و راه ارتباطی غیر از جسم ندارد اما این موضوع دلیل نمی‌شود که تصور کنیم توانایی روح کم است زیرا زمانی که از زندان جسم آزاد می‌شود هم حواس پنجگانه را دارد و هم حواس دیگری به او اضافه می‌شود و به همین دلیل است که می‌گویند مرده را با آب خیلی سرد یا آب خیلی گرم نشویید زیرا او این حواس پنجگانه را همچنان حس می‌کند و زمانی که روح از بدن شخص جدا می‌شود قدرت ادراک بیشتری را کسب می‌کند و در آن لحظه می‌تواند ملائکه، شیاطین و ائمه را نیز ملاقات کند.

این کارشناس قرآنی با بیان اینکه یکی از وابستگی‌های مهم انسان وابستگی به جسم است و زمانی که می‌خواهد از آن جدا ‌شود اذیت می‌شود، ادامه داد: ازآنجا که در آن لحظه حواس روح برتری پیدا کرده نمی‌تواند باور کند که این اضافه شدن حواس و توانایی به علت مرگش باشد و باور مرگ برایش سخت است، ‌این اتفاق‌ها برای هر انسان مؤمن و غیر‌مؤمنی رخ می‌دهد اما انسان مؤمن قبل از مرگ اطلاعاتی راجع به چگونگی مردن دریافت کرده و کم‌‌کم درک می‌کند که در حال مرگ است و زمانی که حضرت علی(ع) را در مقابل خود می‌بیند ایشان را می‌شناسند و از آنجا که می‌دانسته حضرت در دنیا قابل مشاهده نبود به این درک می‌رسد که در حال مرگ است.

وی اظهار کرد: روح بعد از جدا شدن از بدن همچنان در کنار جسم می‌ماند، با نزدیکانش حرف می‌زند و از آن‌ها علت گریان بودنشان را می‌پرسد، همچنین همه اتفاقات غسل و کفن و دفن را می‌بیند و کم‌کم با طی کردن همه مراحل متوجه می‌شود که مرده است اما زمانی که سنگ لحد را می‌گذارند از مردنش یقین حاصل می‌کند چرا که قبل از آن مردم کنار جسم او بودند زیر بغل‌های او را گرفته بودند و این ارتباط نزدیک با مردم این باور را به او نمی‌داد و تصور می‌کند که امکان بازگشت به دنیا برایش فراهم می‌شود اما زمانی که در قبر تنها می‌شود و سنگ لحد را بر او می‌گذارند، درک می‌کند که مرده است.

راهکارهایی برای ارتباط گرفتن با نکیر و منکر

حجت‌الاسلام پورفلاح با بیان اینکه دیدن ظاهر نکیر و منکر به این بستگی دارد که در دنیا آن‌ها را چگونه تصور کرده باشیم، گفت: برای اینکه ارتباط انسان با این دو ملک صمیمی‌تر شود مستحباتی در مفاتیح آمده است به طور مثال خواندن نمازی برای حضرت عزرائیل و یا حتی برای نکیر و منکر سفارش شده است که با خواندن این نمازها و هدیه آن‌ها به این افراد علاقه بین انسان و این ملائک زیاد می‌شود و ملائک در قبال این هدایا در لحظه جان دادن به انسان کمک می کنند.

مدرس تدبر قرآن افزود: باید برای ایمان هزینه کنیم تا به درک بیشتر از آن برسیم هرچه هزینه بیشتر باشد علاقه ما نسبت به ایمان نیز بیشتر می‌شود که انجام عمل عبادی، هزینه از دارایی، فرصت گذاشتن، قرآن خواندن از جمله این کارها است.

وی اظهار کرد: زمانی که نکیر و منکر بر فرد ظاهر می شود و حساب و کتاب شخص صورت می‌گیرد دریچه‌ای از بهشت و جهنم برای او باز می‌شود، اگر پایین پای میت باز شود با پا و با آرامش به سمت بهشت می‌رود اما اگر پشت سر میت باز شود از پشت سر به سمت جهنم سقوط می‌کند.

این کارشناس قرآنی در پاسخ به این سؤال که آیا میت انسانی را که برایش فاتحه می‌خواند می بیند و هدیه را دریافت می‌کند یا خیر؟ گفت: بعد از دفن، جسد در قبر می‌ماند و روح به برزخ منتقل می‌شود در واقع قبر خانه برزخی به سمت دنیا است، اگر در دنیا بخواهیم به خانه کسی برویم ابتدا در خانه آن شخص را می‌زنیم که مردم در حالت عامیانه وقتی بر سر قبور می‌روند با سنگ کوچک بر روی سنگ قبر میت می‌زنند که این همان در زدن است که صاحب قبر را متوجه حضور خود کنند و صلوات، فاتحه و یا خیراتی که برای میت انجام می‌دهیم همچون هدیه برای او فرستاده شود.

حجت‌الاسلام پورفلاح ادامه داد: میزان پذیرایی میت از شخصی که به ملاقات او می‌رود بستگی به آن دارد که میت در چه درجه‌ای از آن دنیا باشد و چقدر توانایی داشته باشد، که اگر در یکی از غرفه‌ها و یا چاه‌های جهنم زندانی شده باشد توانایی این را ندارد که از شخصی که به دیدارش آمده پذیرایی کند و یا برای او دعا بخواند، اما اگر در بهشت باشد این توانایی برای او مهیا می‌شود.

وی اظهار کرد: افرادی که در دنیا کار خیر انجام می‌دادند در انجام کار خیر کمی محدود بودند زیرا همه نیازمندان را نمی‌شناختند که به آن‌ها خیر برسانند اما در عالم برزخ و بهشت برزخی، این محدودیت از بین می‌رود، مانند شهید سلیمانی که در دنیا کارهای خیر بسیاری انجام می‌داده اما در عالم برزخ توانایی او بیشتر شده و در عالم برزخ به کل کشور و یا به کل دنیا احاطه دارد و می‌تواند جواب افرادی را که از او کمک می‌طلبند بدهد.
مردگان بر زندگان گره‌گشایی می‌کنند.

وی گفت: همان گونه که حواس پنجگانه روح پس از مرگ، تقویت می‌شود، حواس دیگری نیز به آن اضافه می‌گردد که می‌تواند برای زندگان دعا و طلب خیر کند و اگر دعای میت برای زندگان مستجاب شود گره‌های بزرگی از زندگی‌شان باز خواهد شد، این حالت برای همه مردگان مؤمن وجود دارد و اهل بیت(ع) در این زمینه در اولویت هستند که در روایات داریم حاجات دنیوی خود را از شیخ عباس قمی که در حرم حضرت معصومه(ع) مدفون هستند و حاجات اخروی خود را از حضرت زهرا(س) بخواهید.

مدرس تدبر قرآن در رابطه با کیفیت سؤالات نکیر و منکر و نحوه پاسخگویی به آن‌ها، گفت: پنج سؤال معروف از نحوه صرف کردن عمر و جوانی، نحوه کسب مال و اینکه در چه راهی خرج شده و اینکه امام، پیغمبر، خدا و کتاب او کیست پرسیده می‌شود، سؤالات و پاسخ‌های آن‌ها مشخص است اما مهم این است که شخص در آن لحظه زبانش باز باشد و بتواند جواب بدهد یا اینکه از ترس زبانش بند آمده و نتواند پاسخ بگوید و یا از حالت ترس و وحشت، پاسخ‌ها را فراموش کند.

حجت‌الاسلام پورفلاح افزود: درواقع انسان هرآنچه را که در دنیا می‌پرستیده است در قیامت به عنوان پروردگار خود معرفی می‌کند لذا زمانی که شخص با خدا، رسولش و قرآن در دنیا ارتباط قوی داشته باشد و از قرآن برای حل مشکلاتش راهنمایی گرفته باشد جواب سؤالات را فراموش نخواهد کرد اما اگر فرد در دنیا شهوت‌پرست بوده باشد، پیغمبرِ او زنان برهنه خواهند بود و نمی‌تواند به دروغ الله را به عنوان خدایش معرفی کند، زمانی که سؤال و جواب به پایان برسد تکلیف شخص نیز مشخص می‌شود و به عالم برزخ انتقال داده خواهد شد.

اعمال مستحبی ترس از قبر را کاهش می‌دهد

وی با اشاره به اینکه البته ممکن است شخص مؤمنی نیز به علت ترس از داخل قبر و وحشت قبر نتواند پاسخی به سؤالات بدهد، اظهار کرد: اعمال مستحبی در مفاتیح توصیه شده که عمل به آن‌ها هرچه را که سبب ترس میت در قبر می‌شود، مانند تاریکی قبر، سفت بودن بالشت، تنهایی و ...، از بین می‌برد.

این مدرس قرآن افزود: در واقع از‌ آنجا که قبر یک محیط ناآشنا و غریب برای شخص است، طبیعتاً میت از آن می‌ترسد زیرا انسان در دنیا نیز زمانی که برای اولین بار به جایی می‌رود از آن‌ محیط می‌ترسد که این اتفاق برای بانوان به خاطر روح لطیفی که دارد بیشتر رخ می‌دهد.

حجت‌الاسلام پورفلاح در پایان تصریح کرد: انسان برای اینکه این ترس در شخص از بین برود باید واجبات را انجام دهد و طبیعتاً هر کاری را در این دنیا انجام دهد ذخیره قبر و قیامت او می‌شود و پاداش عمل که همان خود عمل است را در آن دنیا خواهد دید، لذا مثلاً صلواتی را که می‌فرستد در قالب چهار چهره در قبر، برزخ، قیامت و بهشت مشاهده می‌کند پس این اعمال خیر همون رفیقی در قبر برای میت ظاهر می‌شوند و دلهره و ترس او را از بین خواهند برد.