سال ۹۸ سخت و غم‌بار بود / بحران مدیریت داریم

محمود رئوفی، عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه هرمزگان، در گفت‌وگو با ایکنا اصفهان، با بیان اینکه سال 98 سالی بسیار پرحادثه، عجیب و غم‌بار در این 40 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود، اظهار کرد: امیدوار هستیم که دیگر چنین سالی تکرار نشده و سال 99 سالی خوب با افق‌های روشن برای مردم باشد.

وی با اشاره به اتفاقات سال 98 ادامه داد: در آغاز سال جاری، سیل ویرانگری در  برخی از استان‌ها آمد که خرابی بسیاری به بار آورد. پس از آن وقایع بنزینی آبان‌ماه را داشتیم که اتفاقات ناگواری به همراه داشت که البته با درایت می‌شد از آن جلوگیری کرد. پس از آن شهادت سردار قاسم سلیمانی و یاران ایشان اتفاق افتاد که ضایعه بزرگی برای مردم بود، همچنین سقوط  هواپیمای اوکراینی را شاهد بودیم که 176 انسان بی‌گناه در آن کشته شدند.

عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه هرمزگان افزود: در سال 98 یازدهمین دوره انتخابات مجلس برگزار شد، که البته برخی از نامزدها رد صلاحیت شدند. بر اساس آمارها، مشارکت در انتخابات اخیر به نسبت انتخابات قبلی کاهش پیدا کرد. اخیراً نیز شاهد بحران بیماری کرونا هستیم که وضعیت حادی را به وجود آورده است. البته در تمام طول سال مانند سال‌های گذشته، شاهد دعواهای جناحی میان اصولگرایان و اصلاح‌طلبان بودیم که این موضوع مشکلات را بیشتر کرد. در این سال حتی تحریم‌های بین‌المللی نیز علیه کشور تشدید شد.

رئوفی تصریح کرد: البته در یک نگاه منصفانه و جامعه‌شناختی، بخشی از  اتفاقات سال 98، مانند سیل یا کرونا طبیعی بود، حتی شهادت سردار سلیمانی هم به دست آمریکای جنایتکار، خارج از اختیار ما بود، اما بخش دیگری از اتفاقات در اختیار ما بود که می‌توانستیم آنها را کنترل کنیم. ما همیشه پس از انقلاب از گردنه‌های صعب‌العبور گذر کرده‌ایم، اما بخشی از این اتفاقات به دولت مربوط می‌شود.

وی گفت: دولت می‌توانست عملکرد بسیار بهتری داشته باشد، مثلاً در وقایع بنزینی آبان، اگر از شش ماه قبل برای آن زمینه‌سازی می‌شد، مردم برای آن آمادگی پیدا می‌کردند و چنین حوادث خونباری رخ نمی‌داد. قبلاً هم اعتراضاتی در کشور را شاهد بودیم، اما در این اعتراضات به کشور، مردم و نظام خسارات عظیمی وارد شد. در خصوص مدیریت سیل، تخریب خانه‌ها و اسکان سیل‌زدگان نیز با مدیریتی بهتر می‌توانستیم عملکرد بهتری داشته باشیم. در حال حاضر نیز درگیر بحران کرونا هستیم، الان کشور نه باز است و نه تعطیل؛ به عنوان مثال دانشگاه‌ها کلاس‌های مجازی دارند، در حالی که به نظر من بهتر بود وزارت علوم یک ماه را تعطیل می‌کرد.

رئوفی تصریح کرد: متأسفانه ما مدیریت بحران نداریم، بلکه بحران مدیریتی داریم و در هنگام وقوع بحران دست و پای خودمان را گم می‌کنیم و نمی‌دانیم چه کار کنیم. چنین چیزی از دولت پذیرفته نیست، چراکه برخلاف دولت قبل، کارشناسان و متخصصان زیادی دارد. در این دولت نوعی تعلل و غفلت و عدم توجه به سرنوشت مردم دیده می‌شود. البته فقط دولت مقصر این مسائل نیست، بلکه  دیگر قوا نیز باید پاسخگو باشند.

این عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه هرمزگان تاکید کرد: در ارزیابی سالانه سیاست داخلی متاسفانه بازهم نوعی بی‌تدبیری و ضعف مدیریت دیده می‌شود. در ضمن بحران بین‌المللی و فشار آمریکا، اتحادیه اروپا و دیگر کشورها مانند استرالیا، کانادا و ژاپن نیز نباید نادیده گرفته شود. اینها همه بر مسائل داخلی، تورم، رکود، پایین آمدن سطح تولید و بالا رفتن میزان بیکاری موثر بوده است.

رئوفی بیان کرد: البته نیمه پر لیوان هم شامل کارهای سازندگی و پروژه‌های عمرانی بود. مردم نیز از طریق نهادهای مدنی و انجمن‌های خیریه فعالیت‌هایی را برای کم کردن مشکلات کشور انجام داده‌اند.
وی با بیان اینکه در دوره جنگ هشت ساله ما شرایط سختی داشتیم، اما ملت این شرایط سخت را تحمل کردند، اظهار کرد: خود من سال 61 زمانی که به جبهه رفتم 15 ساله بودم، در آن زمان مسن‌ترین فرد، میان ما 20 ساله بود. اما ما ایمان، شجاعت و اعتماد به نفسی ارزشمند داشتیم که در آن شرایط سخت می‌جنگیدیم. علت این روحیه ایثار و فداکاری این بود که ما با دشمن خارجی روبرو بودیم، دشمنی که با تجاوز به خاک ما جنگ را شروع کرده بود و ما باید به او پاسخ می‌دادیم.

رئوفی در ادامه گفت: علاوه بر این، مردم همه در سختی  جنگ 8 ساله برابر بودند. از امام (ره) گرفته، تا رئیس جمهور و دیگر مسئولان همه زندگی ساده‌ای داشتند، و اصلا بحث رانت‌خواری، اختناق یا سهم‌خواهی‌های افراطی از سفره انقلاب مطرح نبود. در آن زمان همه برابر و از منظر جامعه‌شناسی همه به آینده و بهتر شدن اوضاع امیدوار بودند. 

دولت برنامه‌ریزی منسجمی ندارد

وی بیان کرد: به نظر می‌رسد دولت برنامه‌ریزی منسجمی ندارد. مثلا در بحران کرونا، رئیس جمهور باید وسط میدان باشد. حال که بحران در 22 استان کشور همه‌گیر شده است،  می‌خواهند کشور را قرنطینه کنند. این سوءتدبیری‌ها شاید در گذشته پذیرفته بود، چراکه مدیران در آن زمان جوان بودند، اما از این دولت که عصاره این دولت‌ها بوده و کارشناسان زیادی دارد، قابل پذیرش نیست.

رئوفی افزود: انشاءالله ما بحران کرونا را نیز مانند سایر بحران‌هایی که پس از انقلاب اسلامی داشته‌ایم با موفقیت طی می‌کنیم. شاید این بیماری سرآغازی برای تجدید نظر اساسی در برنامه‌ها و راهبردها باشد.

وی گفت: بهترین درسی که می‌توان از سال جاری برای بهره‌گیری در سال جدید گرفت،  همگرایی بیشتر سه قوه، سعه صدر بیشتر، بها دادن به افراد منتقد، دلسوز و توانمند و حدف افراد متملق و چاپلوس است. 

سیاست عرصه حق و باطل نیست

این مدرس دانشگاه بیان کرد: اکنون بخشی از نیروهای سه قوه، مصروف نادیده گرفتن قوه دیگر است، اما با هماهنگی سه قوه بسیاری از مشکلات حل می‌شود. ما باید سعی کنیم از نیروها و ظرفیت‌های موجود در بخش‌های مختلف کشور بیشتر استفاده کنیم. در ضمن باید در سطح بین‌المللی در جایی که نیاز است به تعبیر رهبری «نرمش قهرمانانه» داشته باشیم و با سنجیدن سمت و سوی فضای بین‌المللی و حفظ اصول خودمان حرکت کنیم.

این عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه هرمزگان گفت: مشکل ما این است که مدیریت را یک حوزه اخلاقی می‌دانیم و عده‌ای می‌خواهند با موعظه و نصیحت کار را انجام دهند. از طرف دیگر نیز نگاه‌مان به سیاست، یک نگاه حق و باطل است. در صورتی که سیاست عرصه حق و باطل نیست، بلکه عرصه واقعیت‌گرایی است و حق و باطل در باب مسائل ارزشی و دینی و اخلاقی مطرح می‌شود.