بررسی اصلاح رفتار انسان از دیدگاه قرآن در دوفصلنامه «قرآن‌شناخت»
بیست و سومین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «قرآن‌شناخت» شامل 7 مقاله منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ بیست و سومین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «قرآن‌شناخت» به صاحب‌امتیازی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بازتأملی در دلالت آیه 30 سوره روم بر تغییرناپذیری فطرت»، «تغییرپذیری و اصلاح رفتار انسان از دیدگاه قرآن كریم»، «كرامت ذاتی انسان در قرآن؛ مؤلفه‌ها و لوازم وجودی»، «قرآن و زوجیت فراگیر مخلوقات»، «بررسی «انفاق در قرآن» بر اساس ترتیب نزول آیات»، «نقد و بررسی آرا و شبهات نوگرایان پیرامون آیه اخفای زینت (نور:31)»، «كشف ارتباطات مفهومی آیات قرآن كریم در بستر تفاسیر قرآن با استفاده از تكنیك‌های داده‌كاوی».
اصلاح رفتار انسان از دیدگاه قرآن
در چکیده مقاله «تغییرپذیری و اصلاح رفتار انسان از دیدگاه قرآن كریم» می‌خوانیم: «عینی‌سازی جامعه ایدئال فرهنگی بر اساس نگاه وحیانی، مبتنی بر فهم نگره فرهنگی تمدنی قرآن کریم است. دستیابی به این وضعیت، نیازمند طی مقدماتی است كه یکی از گام‌های نخست آن، بررسی این پرسش است که در نظرگاه قرآن، آیا اساساً اصلاح رفتار انسان، امکان‌پذیر است؟ چالش بحث درباره سه دسته از آیات وحی است که اولاً نگاه منفی به مشی رفتاری اکثریت جامعه بشریت دارند؛ ثانیاً اصلاح‌پذیری را در مورد افراد خاص منتفی می‌شمارند و ثالثاً مبلغان دینی را در شرایط خاصی ملزم به ترک اقدام می‌کنند. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، دو دسته نخست ناظر به تجربه تاریخی و معاصر جوامع بشری از یک‌سو، و انسان‌شناسی قرآنی از سوی دیگر است که با شناساندن عوامل چالش‌زای درونی و بیرونی در مسیر فرهنگ معیار تکمیل می‌گردد. دسته سوم، در حقیقت ناشی از پیامدسنجی واقع‌گرایانه قرآن است که بخشی از برنامه‌ریزی فرهنگی قرآن تلقی می‌شود. در نتیجه، قرآن ضمن تأکید بر برنامه‌ریزی برای اصلاح همگانی رفتار انسان‌ها و بیان امکان و لزوم حاکمیت فرهنگ معیار در جهان بشریت، اصلاح رفتار تمامی انسان‌ها را بر اساس سنت الهی در مختار بودن آدمی، منتفی می‌داند؛ هرچند وظیفه ابلاغ عمومی پیام دین را برای اتمام حجت، ثابت و لازم می‌داند.»
قرآن و زوجیت فراگیر مخلوقات
در طلیعه مقاله «قرآن و زوجیت فراگیر مخلوقات» آمده است: «در پاره‌ای از آیات و روایات، از زوج بودن آفریده‌ها سخن به میان آمده است. آیا این گزاره با یافته‌های علم بشری سازگار است؟ این دو سؤالی است که در این نوشتار پی گرفته می‌شود. گرچه اندیشمندان و مفسرین جسته و گریخته به این مقوله پرداخته‌اند، بررسی جامعی در این زمینه صورت نیافته است. دربارۀ معنا و مقصود از زوجیت، دست‌کم می‌توان چهار احتمال را مطرح کرد: جفت مکمل، مثل یا ضد داشتن یا مرکب بودن. مقالۀ پیش رو با رویکردی تحلیلی‌ـ توصیفی، نشان می‌دهد هر یک از این معانی، علاوه بر اینکه با لغت سازگارند، با ادلۀ نقلی تطابق نسبی دارند و می‌توانند مقصود ادله باشند. همچنین این معانی با دستاوردهای علم و عقل بشر نیز همسویند. علاوه بر چهار احتمال یادشده، احتمال اراده جمیع این معانی به نحو استعمال لفظ در بیش از یک معنا و همچنین احتمال ارادۀ معنای جامع بین چهار معنای یادشده نیز وجود دارد و قابل پذیرش است.»
كشف ارتباطات مفهومی آیات قرآن كریم
در طلیعه مقاله «كشف ارتباطات مفهومی آیات قرآن كریم در بستر تفاسیر قرآن با استفاده از تكنیك‌های داده‌كاوی» می‌خوانیم: «کشف ارتباط بین آیات قرآن، به درک دقیق‌تر آیات و شناخت بعضی مفاهیم مجهول کمک می‌کند. در کتب تفسیر، شماری از آیات مرتبط بیان شده است و باهم‌آیی دو آیه در یک پاراگراف در کتب تفسیر و علوم قرآنی، می‌تواند ارتباط مفهومی بین آیات قرآن را مشخص کند. کتب نرم‌افزار جامع تفاسیر نور، تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مبنای کار قرار گرفت و از آیاتی که با هم در یک پاراگراف بودند، پُرتکرارترین باهم‌آیی‌ها استخراج شد. این پژوهش نشان می‌دهد كه استفاده از تكنیک‌‌های داده‌كاوی می‌تواند ارتباط‌های پنهان میان داده‌ها را كشف و استخراج نماید. ارزیابی کمّی و کیفی این تحقیق، در دو مرحله انجام شده است؛ در ابتدا از ضرایب پشتیبان و اطمینان و معیار لیفت و تشابه جاکارد و تشابه کسینوسی برای ارزیابی الگوهای تکراری و قواعد باهم‌آیی و صحت کشف ارتباط بین آیات استفاده شد؛ سپس نتایج بهدستآمده از مقایسه این تحقیق با کار محققان دیگر، برتری پژوهش حاضر را بر رقبای خود نشان می‌دهد.».
انتهای پیام
