کرونا و تغییرات اجباری در سبک زندگی / لزوم التیام داغدیدگان
کروناویروس به‌عنوان یک پدیده نوظهور که امروزه بسیاری از مردم در کشورهای مختلف جهان را درگیر خود کرده است از نظر اجتماعی پیامدها و اتفاقاتی را به‌دنبال داشت که برخی از آن‌ها مثبت و برخی نیز منفی هستند اما به هر حال این بیماری نعمت‌هایی مثل سلامتی، آزادی، صله‌رحم، زیارت و ... را به ما یادآور شد.
کرونا را باید یک پدیده نوظهور دانست که در جامعه اتفاق افتاده است. این ویروس جدید از نظر اجتماعی پیامدها و اتفاقاتی به‌دنبال داشته که می‌توان آن‌ها را به دو دسته مثبت و منفی تقسیم کرد.
این ویروس در وهله اول سیستم عادی و روزمره زندگی مردم را مختل کرده است، خو کردن به سیستم جدید زندگی زمان‌بر است و گاهی نیز از طرف مردم با مقاومت مواجه می‌شود که مهم‌ترین مسئله آن قطع ارتباطات اجتماعی است.
قطع ارتباطات اجتماعی فرد را برای مشکلات روحی و روانی آماده می‌کند که ممکن است گریبان‌گیر همه شود به‌ویژه در کودکان و نوجوانان که این مسئله بیشتر نمود پیدا می‌کند، این در حالی‌است که پدر و مادر تجربیات بیشتری دارند و ممکن است کمتر آسیب ببینند اما کودکان و نوجوانان در قطع ارتباطات اجتماعی ممکن است آسیب ببینند.
ترسی که در جامعه وجود دارد ممکن است مسائل و مشکلات روحی و روانی فردی را بیشتر کند و از طرفی این اختلال باعث می‌شود سیستم اقتصادی زندگی افراد دچار مشکل شود که طی آن کسانی‌که درآمدهای مشخص و معینی ندارند تحت‌تأثیر قرار گرفته و با مشکلات عدیده‌ای مواجه شوند که ممکن است افراد را از نظر اجتماعی ضعیف سازد و زمینه را برای این‌که فرد دچار افسردگی و ناراحتی شده و احساس ناامیدی و پوچی کند، فراهم آورد؛ این در حالی‌است که وقوع روزانه صدها مرگ و میر بر اثر کرونا و داغدار شدن جمع کثیری از خانواده‌ها نیز بر این افسردگی دامن میزند.
تقویت حس انسان‌دوستی جهت پیشگیری از توسعه کرونا
فرهاد طهماسبی، از جامعه‌شناسان لرستانی در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با بیان این‌که تقویت حس انسان‌دوستی و کمک به یکدیگر جهت پیشگیری از توسعه ویروس کرونا در جامعه یک عامل مثبت است که این پدیده‌ها برای زندگی اجتماعی انسان‌ها دارند، آگاهی و اطلاع‌رسانی را از نقش‌های مهم و خطیر اصحاب رسانه دانست و افزود: در این برهه از زمان رسانه‌های رسمی جامعه این بعد از کار خود را به‌درستی انجام می‌دهند اما فضای مجازی به حال خود رها شده و هر کس کار خود را انجام داده و دستگاه‌هایی که وظیفه رصد این فضا را برعهده دارند بی‌تفاوت هستند، این در حالی است که در این مسئله مهم، به‌ویژه پلیس فتا، باید فعالانه‌تر رفتار کند.
وی ادامه داد: نباید فضا طوری باشد که افرادی‌که در حال تشویش اذهان عمومی هستند اجازه فعالیت بیشتری داشته باشند؛ اما عملاً این‌گونه است، یا برخوردی آن‌چنانی صورت نگرفته اگر هم برخورد شده اطلاع‌رسانی نشده است.
طهماسبی با اشاره به این‌که رسانه‌های رسمی ما نیز بُعد منفی داشته‌اند، گفت: این‌که رسانه‌ها به‌طور مداوم در این زمینه صحبت می‌کنند به‌نوعی ترس را به جامعه منتقل می‌کنند درحالی‌که به نظر می‌رسد همان‌گونه که مقام معظم رهبری اشاره کردند نباید این مسئله را آن‌قدر بزرگ کنیم.
وی اضافه کرد: بالاخره این نیز یک بیماری مسری است، اما در حال حاضر هر شبکه رادیویی و تلویزیونی که گوش می‌کنیم و می‌بینیم در این زمینه صحبت می‌کنند و آمار و اخبار مرگ‌ومیر براثر این ویروس را بیان می‌کنند که به نظر می‌رسد خیلی افراط است، به‌هرحال اطلاع‌رسانی در یک بخش خبری کفایت می‌کند این درحالی‌که است که تزریق این‌همه اخبار به این شکل به جامعه باعث انتقال بسیاری از اخباری می‌شود که مردم عادی نباید بدانند.
این جامعه‌شناس لرستانی افزود: به‌عنوان‌مثال یک مطلب از گروه تحقیقاتی ستاد مبارزه با کرونا منتشر شده که در آن آمده تا اوایل تابستان درگیر این ویروس هستیم، فرض کنیم این موضوع به مردم عادی انتقال داده شود که در این صورت افسردگی‌ها و حتی ممکن است خودکشی‌ها در این زمینه اتفاق بیافتد.
وی گفت: این ویروس در ایامی وارد کشور ما شد که بیشتر مشاغل خود را برای فروش آخر سال آماده می‌کردند و تمام سرمایه خود را جنس خریده بودند اما اکنون ورشکست شده‌اند که یکی‌از پیامدهای منفی این ویروس است.
طهماسبی اظهار کرد: سیاست‌های جبرانی که دولت در این زمینه اتخاذ کرده ناکافی هستند، به‌عنوان مثال می‌گویند ۷۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که به‌صورت تسهیلات در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که کارگر خود را اخراج نکرده باشند اما ما مغازه‌دارانی داریم که فقط خودشان بوده‌اند و کارگری نداشته‌اند که بخواهند او را اخراج کنند یا نه! حال سؤال اینجاست که دولت چگونه می‌خواهد ضرر این افراد را جبران کند و چه مکانیزمی را برای جبران در نظر گرفته است؟ کمااینکه در زمینه حمایت معیشتی و یارانه نیز ابهاماتی وجود دارد که برطرف نشده و در این زمینه نیز ابهام‌های زیادی به جامعه تزریق شده است.
این جامعه‌شناس لرستانی تصریح کرد: به نظر می‌رسد باید با این پدیده یک مقدار عادی‌تر برخورد کنیم نه خیلی شدید و نه خیلی ضعیف، حد متعادلی در رفتارهای اجتماعی داشته باشیم که بتوانیم بر این پدیده غالب شویم.
طهماسبی با اشاره به این‌که کرونا ویروس یک‌سری تغییرات اجتماعی و فرهنگی در سبک زندگی ما ایجاد کرده و سبک زندگی بهداشتی ما را بهبود بخشیده است، تصریح کرد: این پدیده یک تغییر فرهنگی در سبک زندگی ما ایجاد کرده که ما باید از آن استفاده کنیم یعنی باید آن‌را به سمت تغییرات پیش برنده سوق دهیم که این نیز کار رسانه‌های جمعی است به‌ویژه رادیو و تلویزیون که مردم بیشتر با آن سروکار دارند این سبک زندگی جدید که اتفاق افتاده را باید استمرار بدهیم.
این جامعه‌شناس ادامه داد: در این ایام مردم ارتباطات غیرحضوری خود را افزایش دهند، این‌که در خانه خود را قرنطینه کنیم و هیچ ارتباطی نداشته باشیم مطلوب نیست، سیستم نیز باید با فراهم کردن زمینه‌های لازم کمک کند که ارتباطات غیرحضوری را افزایش دهیم.
وی با تأکید بر این‌که نیاز است مخابرات تخفیفات لازم را برای ارتباطات تلفنی و اینترنتی در نظر بگیرد که مردم ارتباطات غیرحضوری را افزایش دهند که دچار شکست روحی و روانی نشده و از یکدیگر فاصله نگیرند، افزود: در رابطه با مسائل اقتصادی نیز سیستم تصمیم‌گیرنده باید وارد ریز جزئیات و زوایای زندگی اقتصادی جامعه شود و همه اقشار آسیب‌دیده در این زمینه را شامل شود.
این جامعه‌شناس لرستانی با تأکید بر این‌که این کمک‌های بلاعوض که الآن انجام شده واقعاً چاره‌ساز نیست و باید افزایش پیدا کند، اضافه کرد: کرونا نظام اجتماعی و جامعه را متوجه این قضیه کرد که فضای مجازی در همه زمینه‌ها کاربردهای مطلوب دارد که تصمیم‌گیران و مسئولان حکومتی باید زمینه رشد و گسترش آن‌را فراهم کند، مانند آموزش‌ها و ارتباطات مجازی بین خانواده‌ها که شاید به‌اندازه‌ای که نیاز است به آن توجه نکردیم.
خانواده‌های مصیبت‌زده فرآیند روانشناسی سوگ را طی کنند
بنا بر این گزارش، خاکسپاری و سوگواری برای عزیزان از دست‌رفته، از قدیمی‌ترین عناصر فرهنگی در تمدن بشری است که کارکردهای روانی، اجتماعی و خانوادگی متعدد دارد؛ مؤلفۀ فرهنگی مهمی که این روزها به‌دلیل شیوع کرونا، خانواده‌های داغدیده از آن محروم شده‌اند و آرام کردن این داغ، همدردی بیشتر اعضای جامعه را می‌طلبد.
متأسفانه طی روزها و ماه‌های اخیر بسیاری از مردم عزیزان خود را بر اثر ابتلای به بیماری کرونا از دست داده‌اند و هستند عده‌ای که فوت‌شان به‌دلیل این بیماری نیست و در این شرایط آن‌ها نیز به‌دلیل مبارزه با این ویروس خطرناک همراه هم‌وطنان عزیز از دست داده به‌وسیله این ویروس شده‌اند.
در طول تاریخ بشریت همواره در مصیبت‌ها و عزاداریها حضور اقوام و آشنایان سنگ صبوری برای خانواده‌های مصیبت‌زده بوده است که متاسفانه کرونا تا حدود زیادی آیین‌های عزاداری را در مناطق مختلف کشور با مشکل مواجه کرد و ما امروزه شاهد هستیم بسیاری از خانواده‌ها که در این شرایط بحرانی عزیز خود را چه بر اثر کرونا و یا بیماریهای دیگر حتی سکته مغزی و قلبی و یا تصادف از دست می‌دهند بسیار غریبانه و مظلومانه مجبورند با حضور افراد بسیار محدودی از خانواده و اقوام کارهای مربوط به خاکسپاری و سوگواری را برگزار کنند که همین باعث می‌شود این خانواده‌ها علاوه بر مصیبت مرگ عزیز خود با مشکلات دیگر نیز دست و پنجه نرم کنند.
سمانه کرمی، از روانشناسان لرستانی در باب نوع مواجهه با آدم‌هایی که عزیزی را از دست داده‌اند، گفت: برای کسی‌که عزیزی را از دست داده است حداقل دو ماه توصیه می‌کنیم فرآیند روانشناسی سوگ را (که مرحله به مرحله است) طی کنند. یکی از اولین مراحل کنار آمدن با این قضیه است. این‌که فرد با این قضیه کنار بیاید مستلزم این است که فرد واقعاً عزاداری کرده و برای عزیز از دست رفته گریه کند؛ یعنی اول فرصت می‌دهیم که فرد خودش را تخلیه کند و برای عزیزش عزاداری و گریه کند. بعد که این مرحله را پشت سرگذاشت (احتمالاً در چند ماه آینده به این مرحله می‌رسیم که تعداد این افراد که عزیزی را از دست داده‌اند، افزایش می‌یابد) آن وقت باید پروتکل درمان را شروع کنیم که در این مرحله از روانشناسی سوگ، روانشناسی‌های رفتاری و شناختی و روش‌های تن‌آرامی استفاده می‌کنیم.
وی افزود: کاری که در حال حاضر می‌شود کرد این است که فضایی به این افراد بدهیم که برای فقدانی که تجربه می‌کنند، عزاداری کنند و پذیرفتن این تجربه سخت، خود اولین و مهم‌ترین مرحله برای همدردی و همراهی با چنین افرادی است.
این روانشناس لرستانی با تأکید بر این‌که باید به افراد اجازه عزاداری داده شود و با آنان همدردی شده و این فرصت و پیام را دریافت کنند که وقتی شرایط بهتر شود، می‌توانید برایش مراسم بگیرید، دلگرم‌کننده است، ادامه داد: مسئولان در وهله اول باید با این صحبت‌ها افراد را آرام کنند سپس تا جایی‌که از لحاظ بهداشتی و این‌که برای بقیه آسیب‌رسان نباشد امکانش هست، به آنان فضای سوگ بدهند. آن‌ها باید در جمع‌های خانوادگی عزاداری کنند؛ چون این قضیه از لحاظ تخلیه هیجانی که اتفاق می‌افتد و این‌که بعداً بخواهند آن‌را بپذیرند، بسیار تاثیرگذار است.
استفاده از تکنیک‌های ذهنی برای کاهش بار روانی مرگ عزیزان
علی فرهادی، از روانشناسان لرستانی نیز در این رابطه، گفت: باید با این نگاه به قضیه بنگریم که مطمئناً آن عزیزی که از دنیا رفته است، راضی نیست این مخاطره سرایت کند و باعث مرگ دیگران شود؛ لذا به‌نظر می‌رسد که عزیزان مقداری صبوری به خرج داده و پذیرای این مشکل و فقدان رسم فرهنگی خاکسپاری باشند.
وی در رابطه با تکنیک‌های ذهنی که می‌تواند بار روانی فقدان فردی را کاهش دهد، افزود: این مشکل تعداد بسیاری زیادی است و نه یک فرد و خانواده و حتی یک کشور، مهم‌ترین نکته جلوگیری از اشاعه است، فکر این‌که این اتفاق برای کل دنیا است و وقتی عزیزی را از دست دادیم به خودمان یادآوری کنیم که باید هوشیار بود که عزیزی دیگر را از دست نداد.
این روانشناس لرستانی ادامه داد: باید سعی کنیم با هم در تماس باشیم، با هم مهربان باشیم، به هم دلگرمی بدهیم و یادآوری کنیم هنوز داشته‌هایی داریم که به آن دل ببندیم و به این ترتیب به هم آرامش بدهیم و از اخبار بد و منفی دوری کنیم.
حضور ۱۴ روحانی در آرامستان‌های لرستان برای دفن بیماران کرونایی
حجت‌الاسلام سید‌محمد باقر موسوی، سرپرست حوزه علمیه استان لرستان نیز از حضور ۱۴ روحانی در آرامستان‌های لرستان برای دفن بیماران کرونایی خبر داد و گفت: این تعداد روحانی از یک هفته قبل از سال جدید در آرامستان‌های شهرهای خرم‌آباد و سلسله حضور دارند.
وی افزود: روحانیان در این خصوص آموزش‌های لازم را زیر نظر کارشناسان بهداشتی و سلامت گذرانده‌اند و برای دفن، نماز و تجهیز اموات کرونایی در آرامستان‌ها و غسال‌خانه‌ها مستقر هستند.
سرپرست حوزه علمیه لرستان با بیان این‌که از همان روزهای شیوع ویروس کرونا در استان لرستان روحانیان و طلاب نیز در کنار کادر سلامت، بهداشت و نیروهای جهادی مشغول ارائه خدمت به هم استانی‌ها هستند، همکاری و تعامل با کادر سلامت، تقویت روحیه و مشاوره‌های بهداشتی و دینی به مردم، تهیه و توزیع بروشور حاوی مطالب بهداشتی و همچنین گندزدایی و ضدعفونی اماکن مختلف را از دیگر فعالیت‌های طلاب و روحانیان در زمینه پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا برشمرد.
به گزارش ایکنا، به هر حال، بیماری کرونا با همه بدی‌اش به ما نعمت‌هایی را یادآوری کرد که قدرش را نمی‌دانستیم، نعمت سلامتی، آزادی، صله‌رحم، زیارت، خرید در آرامش و سلامت و ... و به ما یاد داد که مرگ از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است پس قدر همدیگر و بزرگ‌ترها را بدانیم و بدانیم دنیا دمی است.
انتهای پیام
