نگرش قرآن به همدلی

یکی از لوازم و ضروریات اصلی زندگی اجتماعی، وجود وحدت، همدلی و همزبانی افراد یک جامعه و یک امت است تا بدین وسیله حقوق مردم آن جامعه از تجاوز و تعدی دیگران مصون باشد، به همین دلیل است که در دین اسلام و آثار و روایات اسلامی نسبت به وحدت، همدلی و همزبانی تأکید و سفارش زیادی شده است. آموزه‌های قرآنی ساختار امت را بر وحدت عقیده و هدف دانسته است و گاه فراتر از امت اسلام از همه معتقدان به شرایع اسلامی از یهود و نصاری می‌خواهد تا بر محور عقیده و هدف مشترک گِرد آیند و همدل و همزبان در مسیر گسترش آیین توحیدی همکاری داشته باشند.

بر اساس آموزه‌های قرآنی تحقق امت همدل و همزبان، زمانی شکل می‌گیرد که اصولی در بخش علمی و عملی مراعات شود.

همدلی به معنای وحدت در عقيده و هدف در گروه‌های مختلف انسانی است و اين به تنهايی می‌تواند افراد غيرمتجانس و متضاد و متناقض را در کنار هم گرد آورد و پيوند زند، اما بايد توجه داشت که امت اگر فراتر از همدلی بتواند همزبان نيز باشد به همان ميزان نيز همدلی او افزايش می‌يابد.

عقیده واحد از مهمترین عوامل همدلی است

حجتالاسلام جواد حاجیزاده، امام جمعه اهر در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: از مهم‌ترین عوامل همدلی عقیده واحد است. هرگاه قلب و دل دو نفر به امری گرایش یافت، به هم نزدیک می‌شوند و تقرب معنوی پیدا می‌کنند، خداوند در قرآن بارها بیان فرموده که پیوند برادری که براساس معنویت و عقیده شکل می‌گیرد بسیار قوی‌تر و ریشه‌دارتر از برادری خونی و نسبی است.

وی با استناد به آیه 10 سوره فاطر «مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا ۚ إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ ۚ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ ۖ وَمَكْرُ أُولَٰئِكَ هُوَ يَبُورُ» بیان کرد: ‌در این آیه می‌خوانیم: هر كه خواهان عزت است بداند كه عزت، همگى از آن خداست. سخن خوش و پاک به‌سوى او بالا مى‌رود و كردار نيک است كه آن را بالا مى‌برد و براى آنان كه از روى مكر به تبهكارى مى‌پردازند عذابى است سخت و مكرشان نيز از ميان برود.

حجت‌الاسلام حاجی‌زاده، از نزدیک شدن افراد جامعه پس از انجام کار خیر گفت و ادامه داد: اگر افراد جامعه کار خیری انجام دهند، به هم نزدیک می‌شوند و دل‌های آنان با هم پیوند می‌خورد، باید حسن فعل و کار خیر با حسن فاعلی و نیت خوب فاعل آن همراه شود تا تأثیر بیشتری داشته باشد.

امام جمعه اهر با اشاره به فرموده امیرالمؤمنین علی(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: پیوسته دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید. هرچند که همدلی به معنای وحدت در عقیده و هدف میان گروه‌های مختلف انسانی است و این به تنهایی می‌تواند افراد غیر متجانس و متضاد و متناقض را در کنار هم‌ گرد آورد و پیوند زند، اما باید توجه داشت که امت اگر فراتر از همدلی بتواند همزبان نیز باشد به همان میزان نیز همدلی او افزایش پیدا می‌کند.

همدلی؛ از ضرورت‌های اصلی زندگی اجتماعی

حجت‌الاسلام محمود شربیانی، امام جمعه عجب‌شیر در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: شخص در مقام عمل نيت خير داشته باشد و آنچه را باور دارد در مقام عمل براساس آن رفتار کند. فاعل و کننده کار خير بايد نيت خير و نيک داشته باشد تا همدلی واقعی تحقق يابد.

وی از چگونگی حکومت بر دل‌ها در روابط اجتماعی گفت و افزود: در روابط اجتماعى، کسانى بر دل‌ها حکومت می‌کنند که دلشان را خانه مهر و محبت مردم کرده باشند. برعکس، آنان که «خود» را بیش از همه می‌پسندند و «خود» را بیش از دیگران دوست دارند و آسایش و راحتى خود را بر دیگران ترجیح می‌دهند، نه نزد خدا و رسول اعتبارى دارند، نه در دل و جان مردم، جایى و موقعیتى!

شربیانی با استناد به آیه 103 سوره آل عمران «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: همگان دست در ريسمان خدا زنيد و پراكنده مشويد و از نعمتى كه خدا بر شما ارزانى داشته است ياد كنيد آن هنگام كه دشمن يكديگر بوديد و او دل‌هايتان را به هم مهربان ساخت و به لطف او برادر شديد و بر لبه پرتگاهى از آتش بوديد، خدا شما را از آن برهانيد. خدا آيات خود را براى شما اينچنين بيان مى‌كند، شايد هدايت يابيد.

وی ادامه داد: یکى از امتیازات اسلام بر سایر ادیان و مکاتب این است که به علاقه و محبت و همبستگى بین انسان‌ها اهمیت زیادى داده و سعى کرده تا بین آنان رابطه عاطفى قوى برقرار کند و زندگى و برخورد آن‌ها توأم با مهر و عطوفت متقابل باشد.

امام جمعه عجب‌شیر، ضمن بازگو کردن راهکار باقی ماندن همدلی یادآور شد: اگر اتفاق و اتحاد و همدلی باطنی بخواهد باقی و برقرار باشد باید این همدلی به همزبانی تبدیل شود و همه کسانی که عقیده و هدف مشترکی دارند یک زبان برای بیان عقیده و هدف خویش برگزینند.

وی با اشاره به فرموده مولای متقیّان علی(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: سرآغاز عقل و خردمندى پس از ایمان به خدا اظهار محبت به مردم و دوستى با آنان است. همدلی از ضرورت‌های اصلی زندگی اجتماعی است، یکی از لوازم و ضروریات اصلی زندگی اجتماعی، وجود وحدت، همدلی و همزبانی افراد یک جامعه و یک امت است تا بدین وسیله حقوق مردم آن جامعه از تجاوز و تعدی دیگران مصون باشد، به همین دلیل است که در دین اسلام و آثار و روایات اسلامی، نسبت به وحدت، همدلی و همزبانی، تأکید و سفارش زیادی شده است.