بررسی توسعه اقتصادی در اندیشه امیرمؤمنان(ع) در ماهنامه «معرفت»

به گزارش ایکنا، دویست و هفتاد و دومین شماره ماهنامه علمی ترویجی «معرفت» به صاحب‌امتیازی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام(ره) منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمد باقر(ع)»، «ابعاد اقتصادی و اجتماعی واردات کالاهای لوکس به ایران»، «بررسی و تحلیل مفهوم، ادله، ضوابط و موانع «پویایی در عقود»»، «واژه‌شناسی تعبد در ابواب معاملات»، «مفهوم و مؤلفه‌های درون‌زایی در اقتصاد مقاومتی»، «مؤلفه‌ها، معیارها و شاخص‌های مردم‌محوری در اقتصاد مقاومتی»، «موانع رشد و توسعه اقتصاد در اندیشه امیرمؤمنان علی(ع)»، «انفاق، ایثار و مواسات مالی و نقش هریک در توزیع درآمد و ثروت جامعه اسلامی» و «الگوی تقدیر معیشت خانواده در اقتصاد اسلامی».

واژه‌شناسی تعبد در ابواب معاملات

در چکیده مقاله «واژه‌شناسی تعبد در ابواب معاملات» می‌خوانیم: «با اینکه در لسان فقهاء ـ خصوصاً متأخرین ـ بر امضائی بودن ابواب معاملات تأکید و تعبدی بودن آن انکار شده است؛ اما در عین حال در مواردی احکام ابواب معاملات حمل بر تعبد شده است. نتایج تحقیق حاضر که به روش تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام شده، نشان می‌دهد اصطلاح «تعبدی» در پنج معنا به‌کار رفته است؛ معنای اول: تعبدی در مقابل توصلی؛ در این کاربست قصد تقرب به خداوند مقوِّم معنای تعبدی است و صرفاً به عبادات بالمعنی الاخص اطلاق می‌شود. معنای دوم: تعبدی به معنای توقیفی؛ به این معنا که احکام شرعی باید مستند به شارع باشد.

طبق این معنا تمامی احکام شرع اعم از عبادات و معاملات تعبدی هستند. معنای سوم: تعبد به معنای کُرنش در مقابل حکم الهی؛ این معنای تعبدی اشاره به لزوم تمکین اهل ایمان نسبت به احکام الهی دارد. چهارم: تعبدی به معنای بدون غرض بودن متعلق یک حکم شرعی؛ تعبدی در این کاربست صرفاً به احکام امتحانی و امثال آن، البته طبق برخی از مبانی اطلاق می‌شود. پنجم: تعبدی در مقابل تعقلی؛ تعبدی در این کاربست اشاره به عدم درک اغراض مترتب بر حکم یا عدم امکان به‌کارگیری قواعد معمِّم و مخصِّص حکم دارد. تعبدی به این معنا قابل اطلاق به ابواب معاملات به‌صورت کلی نیست و صرفاً بر اجزاء و شرایطی که تحت تصرف شارع قرارگرفته، فی‌الجمله قابل اطلاق است.»

توسعه اقتصاد در اندیشه امیرمؤمنان(ع)

در طلیعه مقاله «موانع رشد و توسعه اقتصاد در اندیشه امیرمؤمنان علی(ع)» آمده است: «خودکفایی و استقلال اقتصادی جامعه، اصلی است که پیوسته مورد توجه دین مبین اسلام بوده تا دولت‌های اسلامی بتوانند در سایه این اقتدار اقتصادی به آرمان‌های اعتقادی خود نیز دست یابند. در دنیای امروز بسیاری از جوامع، پایه‌های رشد و توسعه اقتصادشان را بر مبنای دنیاپرستی و مصرف‌گرایی بنا کرده‌اند؛ اما دین مبین اسلام، قدرت اقتصادی را ابزاری برای رسیدن به اهداف متعالی اسلامی و دستیابی به سعادت حقیقی انسان‌ها می‌داند، اما چرا جوامع اسلامی در رشد و توسعه اقتصادی به اهداف خود نرسیده‌اند؟ پژوهش حاضر سعی دارد به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی موانع رشد و توسعه اقتصاد در اندیشۀ امیرمؤمنان علی علیه السلام بپردازد، تا با شناخت این موانع، راهکاری برای رفع موانع دستیابی به یک اقتصاد سالم و پویا به دست دهد. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که در راه رسیدن جامعه به اقتصادی مقتدر، موانع اخلاقی، اجتماعی، رفتاری و مدیریتی تأثیرگذارند.»

تقدیر معیشت خانواده در اقتصاد اسلامی

در طلیعه مقاله «الگوی تقدیر معیشت خانواده در اقتصاد اسلامی» آمده است: «تبیین الگوی تقدیر معیشت خانواده در رویكرد اسلامی از آن جهت مهم است كه تأمین معیشت خانواده می‌باید با كاركرد اصلی خانواده در پرورش نسل و همچنین اهداف كلان نظام اقتصادی اسلام سازگار باشد. این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی و با استفاده از منابع كتابخانه‌ای به دنبال تبیین الگوی تقدیر معیشت خانواده مسلمان در دو حوزة کسب و تخصیص درآمد می‎باشد. بنا به یافته‌های پژوهش، كسب درآمد در خانواده مسلمان با هدف‌گذاری تأمین درآمد حلال بین حد کفاف و حد تزاحم صورت می‌گیرد. درآمدهای كسب‌شده در چهار بخشِ مصرف، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و انفاق تخصیص داده می‌شود.

خانواده با مدیریت صحیح درآمد، با رعایت‌کردن اصول حاکم بر الگوی مطلوب مصرف، ضمن تأمین احتیاجات اصلی خانواده، می‌تواند مازاد درآمد خود را برای نیازهای آینده در درون و بیرون خانواده پس‌انداز کند و همچنین با سرمایه‌گذاری شرعیِ مازاد درآمد خود، زمینه کسب درآمد مجدد در خانواده و همچنین زمینه اشتغال افراد بیکار را فراهم آورد. همچنین خانواده‌ها بخشی از درآمد مازاد خود را نیز برای توانمندسازی خانواده‌های دیگر و رفع نیاز آنان صرف می‌کنند. تحقق الگوی تقدیر معیشت خانواده در اقتصاد اسلامی و تحقق لایه‌های حمایتی بعدی، باعث می‌شود كه وضعیت معیشتی خانواده‌ها بهبود یابد و در سطح كلان تعادل و ثبات اقتصادی در جامعه ایجاد شود.»