توبه از منظر قرآن کریم

گناه نه تنها باعث زایل شدن اعمال خیر می‌شود، بلکه مانع پذیرفته شدن اعمال شایسته انسان، از جمله دعا می‌شود. از آن جا که توبه، عملی جبرانی برای گناهان است. توبه کننده باید به گونه‌ای ضایعات و آثار سوء گناهان را از دل و جان خود، از زندگی خود از حقوق و حیثیت مردم، از عمل های واجب ترک شده، از فریب‌ها و دروغ‌ها، جبران کند.

کسی که دامان خویش را به گناه می‌آلاید باید در دنیا نیز منتظر آثار گناه خویش باشد. برخی از آثار وضعی گناهان به قدری مهم و حادثه ساز است که اقوام گناهکار پیشین را در کام عذاب و بلا فرو برده است.

از جمله آثار وضعی گناه، نزول بلاها و سختی‌ها در زندگی دنیوی است از آنجاکه نفس آدمی خواهان ارضای نیازهای غریزی خود به هر شیوه ممکن است و از سوی دیگر، انسان در دوران نوین، بتدریج، از آموزه‌های اخلاق دینی فاصله گرفته است، اطلاع و آگاهی از آثار وضعی گناهان می‌تواند تأثیر فراوانی در جلوگیری از ارتکاب گناه داشته باشد.

تقویت باورهای دینی بهترین عامل برای رهایی از گناه است

حجت‌الاسلام جواد حاجی‌زاده امام جمعه اهر در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: انسان هرچه باورهای دینی خود را تقویت کند و آگاهی‌های خود را در رابطه با اصول اعتقادی(توحید، نبوت، معاد) بالا برد خود بهترین عامل برای رهایی از گناه خواهد بود.

وی ضمن بازگو کردن یکی از اساسی‌ترین، اهرم‌های بازدارنده گناه، افزود: یکی از اساسی‌ترین، اهرم‌های بازدارنده گناه این است که انسان، خدای را حاضر، ناظر و شاهد اعمال خود دانسته و عالم را در محضر و پیشگاه حضرت حق بداند.

حاجی‌زاده با اشاره به آیه 14 سوره فجر «إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ»، زيرا پروردگارت به كمينگاه است، گفت: برگشت به سوى خداوند، آسان و توبه زمينه‌ تقرّب به خداست. خداوند به همه نزديک است، اين ما و افكار و رفتار ماست كه سبب دورى ما از خداوند مى‌شود.

وی کیفر دنیوی را همچون تازیانه دانست و تأکید کرد: كيفر دنيوى نسبت به عذاب اُخروى همچون تازيانه‌اى است كه درد آن موقت و آثارش سطحى است و تنها بر پوست مى‌ماند.

حقیقت توبه، بازگشت از نافرمانی خدا به سوی اطاعت است

حجت‌الاسلام سيدرضا رضوی، امام جمعه بستان‌آباد در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: حقیقت توبه، بازگشت از نافرمانی خدا به سوی اطاعت است که ناشی از پشیمانی و ندامت نسبت به اعمال گذشته است و لازمه این پشیمانی و علم به این که گناه حائل میان او و محبوب واقعی می‌شود، تصمیم بر ترک آن در آینده و همچنین جبران مافات است: یعنی، تا آنجا که در توان دارد، آثار سوء گناهان گذشته را از درون و برون وجود خویش برچیند و اگر حقوق از دست رفته‌ای است و قابل جبران است، جبران کند.

وی از زایل شدن اعمال خیر به دنبال گناه گفت: گناه نه تنها باعث زایل شدن اعمال خیر می‌شود، بلکه مانع پذیرفته شدن اعمال شایسته انسان، از جمله دعا می‌شود.

رضوی با استناد به آیه 56 سوره نساء «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا» بیان کرد: آنان را كه به آيات ما كافر شدند به آتش خواهيم افكند. هرگاه پوست تنشان بپزد پوستى ديگرشان دهيم، تا عذاب خدا را بچشند. خدا پيروزمند و حكيم است.

 رضوی، کمک خواستن از خداوند را عاملی برای پیشگیری از گناهان دانست و ادامه داد: کمک خواستن از خداوند همانگونه که عاملی برای پیشگیری از گناهان است عامل مهمی، برای خروج از گناه است. انسان، در هر حال باید از خداوند کمک بخواهد و دست نیاز به سوی او دراز کند تا محفوظ بماند. انسانی که ارتباط خویش را با خدای خودش قطع کند بدون شک به خود واگذار خواهد شد و به ورطه نیستی و هلاک خواهد افتاد.

امام جمعه بستان‌آباد، از قادر نبودن هیچ نیرویی برای جلوگیری از قهر خداوند افزود: عذاب كردن دائمى كفّار حكيمانه است و هيچ نيرویى قادر بر جلوگيرى از قهر خداوند در دوزخ نيست.بنا به فرموده امیرالمومنین علی(ع)، اعتراف كننده به گناه، توبه كننده است.

رضوی، ضمن بازگو کردن لزوم بهره‌گیری از همت و اراده برای رسیدن به کمال تأکید کرد: انسان نباید به صرف وجود وراثت آلوده یا محیط آلوده، از رسیدن به کمال و سعادت مأیوس شود، بلکه با همت و اراده محکم، می‌توان تأثیر دو عامل دیگر را خنثی کرد؛ زیرا این اسباب به تنهایی علت کامل برای سعادت یا شقاوت کسی محسوب نمی‌شود، بلکه مجموع این اسباب انسان را به سوی خوبی‌ها یا بدی‌ها سوق می‌دهند، هر چند در این میان، اراده از اهمیت بیشتری برخوردار است.