اقدامات اسرائیل چشم‌انداز تشکیل کشور مستقل فلسطینی را کم‌رنگ کرده است

به گزارش ایکنا، بعد از پیروزی جو بایدن در انتخاباتی جنجال‌برانگیز در برابر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه، حدس و گمان‌های بسیاری در مورد نوع سیاست وی در روابط خارجی آمریکا به خصوص در حوزه منطقه غرب آسیا مطرح شد.

در سیاست خارجی آمریکا به رهبری ترامپ بیش از هر چیز دیگری خروج از توافق هسته‌ای با ایران(برجام)، آغاز خروج ارتش آمریکا از عراق و افغانستان و در نهایت تلاش وی برای برقراری صلح بین برخی کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی مشهود بود؛ تلاشی که نتیجه آن اعلام عادی‌سازی چند کشور عربی با رژیم صهیونیستی بود، آن هم در حالی که حقوق فلسطینیان در این روند نادیده گرفته شد. همچنین، خروج از برجام علاوه بر اینکه باعث بی‌اعتباری آمریکا در جهان شد، افزایش بی‌اعتمادی به واشنگتن و سیاست‌های ترامپ و بالا گرفتن تنش در منطقه را به همراه داشت.

پروفسور دیوید مدنیکوف (David Mednicoff)، مدیر بخش مطالعات خاورمیانه دانشگاه ماساچوست، عقیده دارد که دولت بایدن بیشتر تلاش می‌کند که تحقیر شدن آمریکا در عرصه بین‌المللی را با اعمال سیاست‌های جدید به خصوص در منطقه خاورمیانه از بین ببرد.

دیوید مدینکوف، دانشیار مطالعات خاورمیانه و سیاست‌های عمومی گروه مطالعات یهودیت و خاور نزدیک، دانشگاه ماساچوست ـ‌ آمهرست (University of Massachusetts-Amherst) است. تحقیقات او به روابط  نهادهای حقوقی و سیاسی در سطح ملی و فراملی به‌ ویژه در مورد منطقه خاورمیانه مربوط می‌شود. مقالات مدینکوف بیشتر حاکمیت قانون، مسائل حقوق بشر، سیاست ایالات متحده و آزادی‌های سیاسی در خاورمیانه به ‌ویژه مراکش، قطر، تونس و امارات را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. وی در حال تکمیل کتاب خود در مورد معانی و سیاست‌های حاکمیت قانون در پنج جامعه عربی است. وی در گفت‌وگو با ایکنا در مورد تغییراتی که در سیاست خارجی آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن باید انتظار داشت، سخن گفت.

ایکنا ـ به نظر شما بزرگترین چالش جو بایدن در سیاست خارجی آمریکا چیست؟

احتمالاً بزرگترین چالش بایدن در سیاست خارجی برقراری ارتباط ایالات متحده با دیگر حکومت‌های دموکراتیک در سیاست جهانی خواهد بود. سیستم‌های سیاسی اقتدارگرا مانند چین و روسیه در طول سال‌های زمامداری ترامپ عملکرد بسیار خوبی داشته‌اند. حقوق اساسی بشر، تنوع و توانایی در حل چالش‌های بزرگ جهانی مانند تغییر اقلیم و پیامدهای اقتصادی همه‌گیر کووید ـ 19، برای نشان دادن قدرت نرم آرما‌ن‌ها و دیپلماسی قدرتمندترین دموکراسی جهان (آمریکا) از اهمیت بسیاری برخوردار خواهد بود.

ایکنا ـ عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از عراق و افغانستان یکی از اقدامات دولت ترامپ در منطقه بود. فکر می‌کنید در دوره بایدن ارتش آمریکا چگونه این دو کشور را ترک خواهد کرد؟

پاسخ کامل یا روشنی وجود ندارد. فشارها در داخل و خارج از ایالات متحده برای دور نگه داشتن نیروهای آمریکایی از افغانستان و عراق و این احساس که ثبات هر دو کشور یک هدف مهم برای سیاست خارجی ایالات متحده است، همچنان مهم خواهد بود. انتظار دارم که برای داشتن یک سیاست سازگار در هر دو کشور بیشتر تلاش شود، از جمله پشتیبانی برای کامل شدن توافق‌نامه بین دولت افغانستان و طالبان و شاید نوعی ابتکار عمل برای کمک به کاهش تنش‌های قومی و مذهبی در عراق.

ایکنا ـ سیاست خارجی دولت ترامپ را به ‌ویژه در منطقه غرب آسیا چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دولت ترامپ جدیت یا تمرکز کمی در سیاست خارجی نشان داد که نشان‌دهنده کمبود دانش نسبی رئیس‌جمهور سابق و توجه به جزئیات مربوط به روابط بین‌الملل بود. از آنجا که ترامپ در سیاست به شیوه‌هایی بسیار شبیه معامله و بین فردی کار می‌کرد، ارتباط چندانی با ارزش‌های ایالات متحده، دموکراسی، حقوق(بشر) یا ثبات نداشت. میراث اصلی او کاهش نقش و احترام به ایالات متحده در جهان و همچنین بسته شدن مرز این کشور به روی مهاجران و پناهندگان مسلمان بود. دولت بایدن شروع به خنثی کردن اثرات تحقیر چندجانبه‌گرایی و قوانین بین‌المللی وضع‌شده از سوی ترامپ کرده است. با این حال، دولت بایدن رویارویی بیشتر ایالات متحده با چین و تعهد به عادی‌سازی دیپلماتیک اعراب و اسرائیل را کنار خواهد گذاشت.

ایکنا ـ روند عادی‌سازی روابط بین کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و رژیم اسرائیل با انتقادات گسترده‌ای از سوی کشورهای اسلامی روبه‌رو شده، چراکه در این توافق‌نامه‌ها حقوق فلسطینیان نقض شده است. نظر شما در این باره چیست؟

دولت‌های عربی، مانند اکثر دولت‌ها، اغلب در سیاست خارجی خود بر منافع استراتژیک خود تأکید خواهند کرد. از آنجا که ثبات، اقتصاد قوی و توانایی‌های نظامی اسرائیل با منابع کشورهای عربی خلیج فارس همسوست و آنها را تکمیل می‌کند، جای تعجب نیست که ارتباطات پنهانی و روابط آشکار بین این کشورها اخیراً برقرار شده و مدتی است که پیوندهای اسرائیل با کشورهای عربی در حال آشکار شدن است. طبیعتاً این پیوندها قدرت دیپلماتیک و چشم‌انداز را برای فلسطینیان تضعیف می‌کند.

ایکنا ـ فکر می‌کنید سیاست بایدن درباره مسئله فلسطین چه خواهد بود؟

انتظار می‌رود که سیاست‌های بایدن همچنان به شدت از مواضع اسرائیل در برابر مواضع فلسطینی حمایت ‌کند. با وجود این، افزایش حمایت از ایجاد وضعیتی عادلانه و انسانی‌تر برای فلسطینی‌ها در میان دموکرات‌ها و جوانان ایالات متحده، ممکن است باعث تلاش واقعی تیم بایدن برای عقب راندن اسرائیل و بهتر شدن موضع فلسطین بر سر میز مذاکره شود.

اکنون مسئله این است که تلاش‌های طولانی‌مدت اسرائیل برای تغییر تعادل جمعیتی در کرانه باختری ایجاد یک کشور فلسطینی را مشکل‌تر کرده و باعث شده که چشم‌اندازهای حل و فصل مناسب این مسئله بسیار کم‌رنگ شود. حداقل انتظاری که دارم این است که برای کمک به فلسطینیان از طریق افزایش کمک‌های بشردوستانه و سایر اَشکال پشتیبانی در دولت جدید تلاش شود.

ایکنا ـ برخی بر این باورند که اقدامات اخیر ترامپ در تحریم بیشتر ایران کار را برای بازگشت دولت بایدن به توافق هسته‌ای با ایران دشوار می‌کند. این مسئله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

واضح است که دولت ترامپ بازسازی توافق هسته‌ای را دشوارتر کرده است. با وجود این، فکر می‌کنم که هسته اصلی توافق هم برای تهران و هم برای واشنگتن محکم است. به نظرم دولت جدید از اقدامات تهاجمی برای سرنگونی دولت ایران طرفداری نمی‌کند.

ایکنا ـ در مورد اتفاقات اخیری که در آستانه تحلیف بایدن رخ داد، چه نظری دارید؟

شورش‌های کاپیتول (تصرف کنگره به دست طرفداران ترامپ) نشان می‌دهد که اختلافات اساسی در ایالات متحده همچنان وجود دارد که اساساً بر پایه سهولت انتشار اطلاعات نادرست در یک جامعه آزاد و مقاوم است و پرداختن به این مسئله طولانی‌مدت خواهد بود. با وجود این، انتقال مسالمت‌آمیز دولت و الهام گرفتن میلیون‌ها آمریکایی از سخنان بایدن در مورد لزوم اتحاد و مشارکت چندفرهنگی در مراسم تحلیف امیدوارکننده‌ بود و نشان می‌دهد که استحکام تنوع سیاسی این کشور می‌تواند با سیاست‌های جدیدی همراه باشد که در این برهه مهم از تاریخ ملی و جهانی آمریکا به نفع بیشتر مردم خواهد بود.

گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی