زن از نگاه قرآن

در نظام فکری دین اسلام، زن جایگاهی رفیع و مسئولیت‌های بزرگی دارد، که اگر در جايگاه اصلی خود که همگام با ساختمان وجودی اوست، قرار گيرد، بسياری از مشکلات خانواده و اجتماع حل می‌شود. براساس آموزه‌های دین مبین اسلام، زن جایگاهی رفیع در نظام هستی دارد و از دامن زن مرد به معراج می‌رود. زنان از ویژگی‌های منحصر بفردی برخوردار هستند که خداوند متعال به دفعات به آنها اشاره کرده است. افزون بر آن، زنانی همچون حضرت فاطمه زهرا(س)، مریم(س)، آسیه(س) و مادر حضرت موسی(ع) از آن دسته زنانی هستند که خداوند به اشاره یا تصریح از آنها به بزرگی یاد کرده است.
خداوندمتعال انسان‌ها را در قالب مردان و زنان به نيکوترين شکل و صورت آفریده و به هر یک جایگاه خاص به خود را داده است، چنانکه جايگاه هر موجود در جهان هستی، تابع اصل عدل و حکمت الهی است.
به طورکلی در نظام هستی، هر موجودی دارای دو جايگاه است؛ جايگاه «عام» «خاص» جايگاه عام زن، همان جايگاه موجودات ديگر به عنوان آفريده‌ خدای متعال است. به لحاظ جایگاه خاصی که زن در این جهان دارد می‌توان گفت او به مقتضای خلقت خويش از جايگاه ممتازی نيز برخوردار است که مرد قابليت جانشينی آن را ندارد. جايگاهی که اگر آن را به عنوان يک امر الهی و عقلی، به انجام رساند به کمال انسانی خويش خواهد رسيد.

صمد بهروز، رئیس دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه تبریز، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهارکرد: زنان همچون مردان از شخصیتی کامل و مستقل برخور دارند و در هویت انسانی میان صنف زن و مرد تفاوتی نیست. ویژگی‌های انسانی را هر دو به نحو برابر دارا هستند، همان‌گونه که در قابلیت رشد و تکامل، لغزش و انحراف، آسیب‌پذیری و آسیب‌رسانی یکسان‌اند.

وی از فقدان فرقی بین زن و مرد در کسب مدارج معنوی از دید قرآن گفت و افزود: از دید قرآن، در کسب مدارج معنوی و تحصیل تقوا، فرقی بین زن و مرد نیست.

بهروز با استناد به آیه 223 سوره بقره «نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ ۖ وَقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ مُلَاقُوهُ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: زنان شما کشتزار شمایند، پس برای کشت فرزند صالح بدانها نزدیک شوید هرگاه مباشرت آنان خواهید و چیزی برای خود پیش فرستید و خدا ترس باشید و بدانید که به طور قطع نزد خدا خواهید رفت و ای رسول اهل ایمان را بشارت ده.

عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، مرتبه انسانی بسیار سنگین برای زن دانست و ادامه داد: وجود چنين جايگاهی برای زن، مسئوليت و وظيفه‌ او را در مرتبه‌ انسانی بسيار سنگين کرده تا آنجا که اگر وظيفه انسانی را با وجود چنين جايگاهی ترک می‌گويد، پايه و اساس فساد اخلاقی خواهد شد و اگر مسئوليت الهی حق را در اين جايگاه عظيم تن دهد سعادت فردی و اجتماعی را تضمين کرده است به جهت وجود چنين جايگاه ممتازی، دامان زن، مدرسه‌ انسان‌سازی و او خود مربی اين مدرسه انسانی است.

وی با اشاره به فرموده پیامبراکرم(ص) افزود: ایشان می‌فرمایند: بهترین شما کسانی هستند که بهترین سرپرست و نگهبان برای زنان و دختران خود باشند.

این استاد حوزه و دانشگاه، ضمن بازگو نمودن جایگاه رفیع زن در نظام فکری دین اسلام تاکید کرد: در نظام فکری دین اسلام، زن جایگاهی رفیع و مسئولیت‌های بزرگی دارد، که اگر در جايگاه اصلی خود که همگام با ساختمان وجودی اوست، قرارگيرد، بسياری از مشکلات خانواده و اجتماع حل می‌شود.

نگاه اسلام به زن تحقیرآمیز نیست

در ادامه مهری بسناس، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، نیز اظهار کرد: نگاه اسلام به زن تحقیرآمیز نیست. قرآن پیرامون منزلت زن موضع حکیمانه‌ای دارد. نه او را از مقام انسانی تنزل داده و نه تفاوت‌های بیولوژیک و حکمت آفرینش او را نادیده گرفته است.

وی با استناد به آیه 189سوره اعراف «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا ۖ فَلَمَّا تَغَشَّاهَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفًا فَمَرَّتْ بِهِ ۖ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُمَا لَئِنْ آتَيْتَنَا صَالِحًا لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: اوست كه همه شما را از يک تن بيافريد و از آن يک تن زنش را نيز بيافريد تا به او آرامش يابد. چون با او درآميخت، به بارى سبک بارور شد و مدتى با آن سر كرد و چون بار سنگين شد، آن دو، اللّه پروردگار خويش را بخواندند كه اگر ما را فرزندى صالح دهى از سپاسگزاران خواهيم بود.

بسناس، از بی تفاوتی مرد و زن به لحاظ انسانیت از منظر قرآن گفت و ادامه داد: از منظر قرآن زن به لحاظ انسانیت هیچ تفاوتی با مرد ندارد. اما آفرینش او با توجه به وظایفی که بر عهده می‌گیرد اندکی با مرد متفاوت است. اگر قرآن ارث زن را نصف مرد دانسته در مقابل آن، حقوق دیگری برای او منظور نموده است و در مواردی هم ارث زن و مرد هر دو برابر دانسته شده است.

این استاد دانشگاه، یادآورشد با اشاره به فرموده امام جعفرصادق(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: بیشترین خیر و برکت همراه با زنان است.

وی ضمن بازگو نمودن کاسته نشدن منزلت زن درپی تفاوت سهم ارث زن و مرد تاکیدکرد: تفاوت سهم ارث زن و مرد از منزلت زن نمی‌کاهد همان‌گونه که تکلیف پرداخت نفقه و مهر و امثال آن بر مرد به منزلت مرد آسیب نمی‌رساند.