ایمان از نگاه قرآن

ایمان واقعیتی است که قابلیت زیادت و نقصان دارد و همین امر سبب می‌شود که هر یک از مؤمنان در درجه و مرتبه‌ای از ایمان قرار داشته باشند و در نتیجه فرد مؤمن هرگز نباید در یک مرحله از ایمان متوقف شود، چراکه دائماً به سوی درجات بالاتر از علم و عمل گام برمی‌دارد. در ساختار اخلاق اسلامی، ایمان به عنوان عالی‌ترین صفت نفسانی هدایت گر مورد تأکید فراوان واقع شده و به همین دلیل تحصیل مبادی و مقدمات آن همانند علم و یقین نیز به شدت مورد ترغیب و تشویق قرار گرفته است.
ایمان، تنها یک «کلمه» نیست، بلکه یک «باور قلبی» است، باوری که به زندگی انسان «جهت» می‌دهد و در «چگونه زیستن» او نقشی مهم دارد و محور ارزش‌گذاری برای اندیشه‌ها و عملکردهای مردم است.
تسلیم توأم با اطمینان خاطر را ایمان گویند. زیرا تا زمانیکه عقیده بدون تسلیم باشد، شخص همچنان در کفر به سر می‌برد، در نتیجه مؤمن کسی است که به حق تسلیم باشد و تسلیم با عمل توأم است و بدون آن مصداق ندارد.

حجت‌الاسلام جواد حاجی‌زاده، امام جمعه اهر در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: ایمان، گرایش قلبی و وابستگی فکری و اعتقادی و روحی به‌یک موجود برتر، به یک آفریدگار توانا، به یک مکتب نجات بخش، به یک زندگی دیگر پس از این دنیا (معاد)،به یک کتاب مقدس که از سوی خدا نازل شده است (قرآن)، به پیامبرانی که سفیرانِ الهی برای هدایت بشرند، به وحی و ماوراء الطبیعه و… است.

وی ضمن بازگو کردن جایگاه تحقق ایمان افزود: جایگاه تحقق ایمان نفس و قلب است و اگرچه آثار قولی و فعلی دارد، تحقق حقیقت آن متوقف بر قول یا عمل نیست و درآخر، نسبت میان اسلام و ایمان عام و خاص مطلق است؛ یعنی هر مؤمنی مسلمان است، ولی ممکن است برخی از مسلمانان فقط در ظاهر تسلیم حق باشند.

حاجی‌زاده، با استناد به آیه 285 سوره بقره «آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ ۚ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: پيامبر، خود به آنچه از جانب پروردگارش به او نازل شده ايمان دارد و همه مؤمنان، به خدا و فرشتگانش و كتاب‌هايش و پيامبرانش ايمان دارند. ميان هيچ يک از پيامبرانش فرقى نمى‌نهيم. گفتند: شنيديم و اطاعت كرديم، اى پروردگار ما، آمرزش تو را خواستاريم كه سرانجام همه به سوى توست.

وی از عمده ترین شرط ایمان گفت و ادامه داد: انجام عمل نیک عمده ترین شرط ایمان است.

امام جمعه اهر، یادآورشد: وقتی قرآن می‌خوانیم، بارها و بارها به‌تعبیر «آمَنوا وَ عَمِلوا الصّالحات» برمی‌خوریم؛ یعنی ایمان در کنار عملِ خوب و شایسته است. اگر ایمان را یک نهال و درخت بدانیم، «عمل» میوه و ثمره آن است. آیا می‌توانیم قبول کنیم که کسی به‌خدا، قیامت، بهشت و جهنم، وحی، قرآن، پیامبران و فرشتگان، ایمان و عقیده داشته باشد، ولی رفتارش مثل آدم‌های غیر معتقد به خدا و قیامت باشد.

وی با اشاره به فرموده پیامبراکرم(ص) افزود: ایشان می‌فرمایند: ایمان شناخت با دل و گفتن با زبان و عمل با ارکان بدن است.

حاجی‌زاده، ایمان به خداوند را گام نخستِ ایمان دانست و تأکید کرد: گام نخستِ مسلمان بودن، ایمان به خداوند است، به عنوان آفریدگار و مدبّر جهان و روزی دهنده موجودات و هدایتگر همه هستی و انسان‌ها.

ایمان به خدا سرمایه رستگاری است

در ادامه حجت‌الاسلام سيدرضا رضوی، امام جمعه بستان‌آباد نیز اظهار کرد: ایمان به خدا و رسول در کنار جهاد در راه خدا، سرمایه رستگارى و رهایى از عذاب دردناک دوزخ و موجب آمرزش گناهان و وارد شدن به بهشت است.

وی از فضائل آشنایی با شرع مقدس گفت و افزود: آشنایی بیشتر و کامل‌تر از شرع مقدس سبب می‌شود انسان خواسته یا ناخواسته حدود را زیر پانگذارد و از موارد تجاوز نکند و همین مقید بودن به حدود شرعی سبب می‌شود و روح ایمان و تسلیم در برابر خالق در شخص تقویت و تثبیت شود.

وی با استناد به آیه 136سوره نساء «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ ۚ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، به خدا و پيامبرش و اين كتاب كه بر پيامبرش نازل كرده و آن كتاب كه پيش از آن نازل كرده، به حقيقت ايمان بياوريد. و هر كه به خدا و فرشتگانش و كتاب‌هايش و پيامبرانش و به روز قيامت كافر شود سخت در گمراهى افتاده است.

رضوی، ایمان را یکی از مفاهیم مهم الهیات دانست و ادامه داد: ايمان يكی از مفاهيم مهم الهيات است كه ساختار معنايی آن نقش ويژه‌ای در مباحث كلامی و فلسفه دين دارد.

امام جمعه بستان‌آباد، با اشاره به فرموده امام جعفرصادق(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: ایمان همچون نردبان 10 درجه دارد که پله پله از آن بالا می‌روند.

رضوی، ضمن بازگو کردن قابلیت زیادت و نقصان ایمان تأکید کرد: ایمان واقعیتی است که قابلیت زیادت و نقصان دارد و همین امر سبب می‌شود که هر یک از مؤمنان در درجه و مرتبه‌ای از ایمان قرار داشته باشند و در نتیجه فرد مؤمن هرگز نباید در یک مرحله از ایمان متوقف شود، چراکه دائماً به سوی درجات بالاتر از علم و عمل گام برمی‌دارد.