توسعه و پیشرفت از منظر قرآن
تمام آیاتی که در قرآن کریم درباره علم و دانش است و در آنها دانشمندان و عالمان مورد مدح و تمجید قرار گرفته‌اند و به آنها بها و ارزش داده شده، آیاتی که انسانها را به کسب علم و آگاهی ترغیب کرده همگی گواه دعوت اسلام به پیشرفت و ترقی همه جانبه مادی و معنوی است زیرا پیشرفت در همه عرصه‌ها تنها در سایه علم و دانش امکان پذیر است و آگاهی و علم شرط اساسی ترقی و بالندگی است.
دین اسلام کوشش دارد که حیات آدمیان را تدبیر کند و از طرفی دیگر در دنیای جدید پدیده‌های متنوعی ظهور کرده و می‌کند که هر کدام به سهم خود بر نحوه زیست و زندگی انسانها تأثیر می‌گذارند.
از نظر قرآن کریم عوامل گوناگون و متعددی در پیشرفت مادّی و معنوی فرد و جامعه دخیل است اما محور اصلی در این ایمان و عمل صالح به معنای گسترده و کامل آن است که ضمان پیشرفت فرد و جامعه است.
در قرآن کریم می‌توان چند اصل را به عنوان عنصر افزایش پیشرفت و ترقی هم در زندگی دنیوی و هم چنین حیات آخروی نام برد. در تاریخ اسلام، مسلمانان بر اساس انگیزش و هدایت‌های قرآنی و دینی مسیر رشد و تعالی را پیمودند و تمدن درخشانی پدید آوردند و جهان غرب را مدیون خود ساختند.
تمام آیاتی که در قرآن درباره علم و دانش است و در آنها دانشمندان و عالمان مورد مدح و تمجید قرار گرفته‌اند و به آنها بها و ارزش داده شده، آیاتی که انسانها را به کسب علم و آگاهی ترغیب کرده است همگی گواه دعوت اسلام به پیشرفت و ترقی همه جانبه مادی و معنوی است زیرا پیشرفت در همه عرصه‌ها تنها در سایه علم و دانش امکان پذیر است و آگاهی و علم شرط اساسی ترقی و بالندگی است.
حجت‌الاسلام یونس کیانی، امام جمعه شبستر در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجانشرقی، اظهار کرد: از مهم‌ترین ابعاد توسعه از دیدگاه قرآن کریم بُعد اُخروی آن است. این بُعد، تفاوت ماهوی طرح توسعه از دیدگاه قرآن و دیدگاه امروزی را بازمی شناساند، زیرا از دیدگاه قرآن توسعه باید انسان را به حیات طیب، فلاح، قُرب و هدایت برساند.
کیانی ضمن بازگو کردن ریشه اندیشه توسعه از منظر قرآن افزود: اندیشه توسعه از منظر قرآن کریم، از اعتقاد به توانایی انسان در تغییر خود و اصلاح امور ریشه می‌گیرد.
وی با استناد به آیه 11سوره مجادله «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ ۖ وَإِذَا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، چون شما را گويند در مجالس جاى باز كنيد، جاى باز كنيد تا خدا در كار شما گشايش دهد. و چون گويند كه برخيزيد، برخيزيد. خدا آنهايى را كه ايمان آورده‌اند و كسانى را كه دانش يافته‌اند به درجاتى برافرازد، و خدا به كارهايى كه مى‌كنيد آگاه است.
کیانی یادآورشد: در تمدن نوین اسلامی، توجه به رشد و توسعه، جایگاه محوری دارد؛ زیرا نقش توسعه در تحول انسان و جامعه در ادوار گوناگون تاریخی مورد تأیید قرآن واقع شده و کارکردهای آن در ابعاد مختلف، سبب تحول ملت‌ها شده است.
امام جمعه شبستر، با اشاره به فرموده امام حسن مجتبی(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: چنان برای دنیایت تلاش و فعالیت نما که گویا همیشه زنده‌ای و چنان برای آخرتت کار و کوشش نما مثل اینکه فردا خواهی مرد.
وی تحقق عبادت خداوند را هدف نهایی دانست و تأکیدکرد: به لحاظ اهتمام دین به بُعد معنوی انسان، دروازه‌های تکامل نامحدود بر روی وی گشوده می‌شوند. هنگامی که انسان به سمت «مطلق» گام بر می‌دارد، امور مادّی همگی به ابزارهایی برای ارتباط با «مطلق» بدل می‌شوند و انسان در مسیر تخلّق به اخلاق خداوند گام برمی دارد، بنابراین در دنیا افزون بر عمارت و بهره مندی از آن، تحقق عبادت خداوند یکتا هدف نهایی است
توسعه رهایی بنیادین اجتماعی و معنوی انسانها است
در ادامه حجت‌الاسلام رضا نصرالله‌پور، امام جمعه هریس، نیز اظهار کرد: توسعه فقط رشد و تغییر جوامع به معنی اقتصادی و سیاسی نیست، بلکه یک رهایی بنیادین اجتماعی و معنوی انسانها است.
وی از نخستین شاخص رشد و پیشرفت در جامعه اسلامی گفت و افزود: نخستین شاخص رشد و پیشرفت در جامعه اسلامی کسب تقوا و خودسازی و تزکیه نفس است، بنابراین، جامعه اسلامی باید از نظر شاخص‌های فضایل باطنی و اخلاقی در حدی از کمال باشد که فضایل عقلانی و شرعی و عرفی در افراد آن به روشنی نمودار باشد.
وی با استناد به آیه 139 سوره آل عمران «وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: سستى مكنيد و اندوهگين مباشيد، زيرا اگر ايمان آورده باشيد شما برترى خواهيد جست.
نصرالله‌پور، ضمن بازگو کردن راه نجات از خسران ابدی ادامه داد: در نظام قرآنی، راه نجات از خسران ابدی تنها به رشد درونی با ایمان و عمل صالح و توسعه این رشد و پیشرفت در جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر و تعلیم و تزکیه دیگران است.
امام جمعه هریس، یادآورشد: از نظر آموزه‌های قرآنی، رشد و پیشرفت هرچند که از خود فرد شروع می‌شود، ولی همواره ناظر به بیرون و جامعه خواهد بود، بنابراین رشد و پیشرفت در فرد باید با رشد و پیشرفت در جامعه مورد سنجش قرار گیرد و توسعه کمی آن نیز مورد ملاحظه باشد.
وی با اشاره به فرموده امام جعفرصادق(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: آن که پیشرفت را در خود نبیند، به نقصان نزدیک‌تر است و هر که به نقصان نزدیک‌تر باشد، مرگ از زندگی برایش بهتر است.
نصرالله‌پور، توسعه را جریانی چندبُعدی دانست و تأکید کرد: توسعه جریانی است چندبُعدی كه مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی، باورهای عامّه مردم و نهادهای ملّی و نیز تسریع رشد اقتصادی، كاهش نابرابری ها و ریشه كن كردن فقر مطلق است و به عبارت دیگر، توسعه به معنای ارتقای مستمر كل جامعه و نظم اجتماعی به سوی زندگی بهتر و یا انسانی تر است.
انتهای پیام
