حکمت در آینه قرآن

حکمت بیانگر این است که عالم هستی در تمام ابعادش بر اساس نظم و حساب دقیق و قوانین موزون و منسجم بر پا شده است و افعال خداوند بر تمام ابعادش با حکمت است و این همان چیزی است که از آن به نظام احسن تعبیر می‌شود. در قرآن حکمت از جايگاه والايی برخوردار است، به گونه‌ای که در آيات مختلف قرآن واژه‌های حکمت و حکيم به کار رفته و مفسران مختلف تفاسير متعددی از آن ارائه داده‌اند و به اهميت آن در قرآن اشاره نموده‌اند.
حکمت هم صفت فاعل است و هم صفت فعل. صفت فاعل است از این جهت که او فعل را براساس نظام صحیح علمى و شناخت دقیق و درست بنا کرده و فعل مبتنى بر مصلحت واقعى فاعل و مطابق بر نظم و واقعیات خارجى است و صفت فعل است که آن فعل خاص محکم و درست و هدفمند و مبتنى بر نظام احسن و اکمل است و خیر فاعل را تضمین مى‌کند.
حق تعالى همانگونه که واجب الوجود مطلق است و از هر نقصى مبراء است، به همان صورت عالِم و حکیم و فیاض است. زیرا حکمت او فیض را اقتضاء مى‌کند و گرنه او داراى نقص است و این با صفت واجب الوجودى مطلق حق تعالى سازگار نیست و از آنجا که حق تعالى خیر محض و کمال محض است، مخلوقات را نیز بر اساس خیر و کمال مى‌آفریند و آفریدگان نیز داراى هدف هستند.

حجت‌الاسلام قهرمان احمدی، امام جمعه باسمنج در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: حکمت عبارت است از قضایاى حقه‌‏‌اى که مطابق با واقع باشد؛ یعنى به نحوى مشتمل بر سعادت بشر باشد، مانند معارف الهی درباره مبدأ و معاد و یا اگر مشتمل بر معارفى از حقایق عالم طبیعى است، معارفى باشد که باز با سعادت انسان سروکار داشته باشد، مانند حقایق فطرى که اساس تشریفات دینى را تشکیل می‌‏دهد.

وی حکمت را مادر همه خیرات دانست و افزود: حكمت هديه‌اى كليدى و مادر همه‌ خيرات است، هركه آن را داشت چيزهاى بسیاری خواهد داشت.

احمدی با استناد به آیه 269 سوره بقره «ؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: خدا فیض حکمت را به هر که خواهد عطا کند و هر که را به حکمت و دانش رسانند درباره او مرحمت و عنایت بسیار کرده‌اند، و این حقیقت را جز خردمندان متذکر نشوند.

امام جمعه باسمنج ضمن بازگو کردن نقش حکمت در عالم هستی ادامه داد: حکمت بیانگر این است که عالم هستی در تمام ابعادش بر اساس نظم و حساب دقیق و قوانین موزون و منسجم بر پا شده است و افعال خداوند بر تمام ابعادش با حکمت است و این همان چیزی است که از آن به نظام احسن تعبیر می شود.

امام جمعه باسمنج یادآورشد: توجه به حکمت خداوند می‌تواند در پیشرفت‌های علمی انسان و آگاهی او نسبت به اسرار جهان هستی اثر عمیقی بگذارد و به علم و دانش بشری عُمق و شتاب و سرعت بیشتری بخشد.

وی با اشاره به فرموده پیامبراکرم(ص) افزود: ایشان می‌فرمایند: خدا بر تو کتاب و حکمت را نازل کرده و چیزى را که نمی‌‏دانستى به تو آموخت.

احمدی، با اشاره به ثمرات ایمان به خداوند و تعالیم پیامبران، گفت: خداوند به هرکس که به خداوند و تعالیم پیامبران ایمان آورده و زندگی مؤمنانه و پرهیزکارانه را در دستور کار خویش قرار داده باشد، در قبال ایمان و اعمال صالحش درهای حکمت خویش را به رویش خواهد گشود.

توجه به حکمت انسان را در برابر حوادث ناگوار توان می‌بخشد

در ادامه حجت‌الاسلام یونس کیانی، امام جمعه شبستر نیز اظهار کرد: توجه به حکمت خدا انسان را در برابر حوادث ناگوار توان می‌بخشد، چون می‌داند هیچ یک از اینها بی‌حساب نیست و همین احساس او را برای غلبه بر مشکلات که گاهی تصور آن انسان را از پای در می‌آورد یاری می‌دهد زیرا شرط غلبه بر حوادث، داشتن روحیه بالا است و این در سایه معرفت حکمت خداوند است.

وی با استناد به آیه 209 سوره بقره «فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْكُمُ الْبَيِّنَاتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: هرگاه پس از آن كه اين آيات روشن خدا به شما رسيد، در ايمان خويش لغزشى يافتيد، بدانيد كه خدا پيروزمند و حكيم است.

کیانی، ضمن بازگو کردن پیامدهای پذیرش قوانین الهی ادامه داد: توجه به حکمت خداوند پذیرش قوانین الهی را آسان می‌سازد، چرا که می‌داند تمام این برنامه‌ها و دستورات از سوی آن حکیم بزرگ است. كيفر خداوند براساس حكمت است.

وی با اشاره به فرموده امیرالمومنین علی(ع) افزود: ایشان می‌فرمایند: حكمت گمشده مؤمن است پس آن را گرچه نزد مشرک بجوييد كه شما بدان سزاوارتر و شايسته‌‌تريد.

کیانی، توجه به حکمت خداوند را در زدودن نگرانی در انسان تاثیرگذار دانست و تأکید کرد: توجه هرچه به حکمت و تدبیر خداوند نگرانی را از خاطر می‌زداید و موجب می‌شود آدمی در سختی‌ها آرامش خود را نبازد و زبان به شکوه و شکایت نگشاید و ایمانش را از دست ندهد هرچند حکمت آنرا نفهمد.