گام بیست و چهارم روزه‌داری؛ پناه مى‌برم به تو از آنچه تو را بیازارد

به گزارش ایکنا، بیست و چهارمین روز ماه رمضان پس از سه شب شب‌زنده‌داری فرا رسیده است. اگر آنچه در این سه شب تجربه کرده و اندوخته‌ایم درجات معنوی ما را بالاتر برده باشد، این روزهای پایانی ماه رمضان حس و حالی فراتر از روزهای اول خواهد داشت و ما را به مقامی خواهد رساند که عاشقانه از خدا فقط رضایت او را طلب کنیم.

در دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان از خداوند می‌خواهیم: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ اللهمّ إنّی أسْألُکَ فیه ما یُرْضیکَ وأعوذُ بِکَ ممّا یؤذیک وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ ولا أعْصیکَ یا جَوادَ السّائلین؛ خدایا من از تو می‌خواهم در آن آنچه تو را خوشنود کند و پناه مى‌برم بتو از آنچه تو را بیازارد واز تو خواهم توفیق در آن براى اینکه فرمانت برم ونافرمانى تو ننمایم اى بخشنده سائلان».

آیت‌الله مجتهدی تهرانی در شرح این دعا می‌گوید: در این دعا رو به پروردگار می‌گوییم؛ ‌ای خدا، من از تو چند چیز را در ماه رمضان سوال می‌کنم، اول اینکه تو از من راضی شوی و زندگی من طوری باشد که از من رضایت داشته باشم. این توفیق است که آدم کارهای خود را به گونه‌ای انجام دهد که خدا از او راضی باشد و پناه می‌برم به تو از چیزهایی که تو را اذیت می‌کند، یعنی از گناه و اطاعت از شیطان و اطاعت از نفس.

وی می‌گوید: اگر می‌خواهید بدانید که خدا از شما راضی هست یا نه، ببینید خودتان در ته دل از خدا راضی هستید؟ اگر راضی باشید، خدا هم از شما راضی است. حدیث داریم که شما مانند بیمار هستید و خدا مانند دکتر و طبیب. همان‌طور که دکتر هر چه بگوید، بیمار می‌پذیرد، خدا هر چه به ما داد، ما هم باید رضایت داشته باشیم.

آیت‌الله مجتهدی تهرانی ادامه می‌دهد: اگر در مصیبت‌ها و نداری‌ها از خدا گله نکنیم و تسلیم خدا باشیم، یعنی اینکه ما از خدای راضی هستیم و خدا هم از ما رضایت دارد. اما خیلی سخت است که انسان ذره‌ای گله‌ از خدا نداشته باشد.

وی در شرح فراز «وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ» می‌گوید: خدایا از تو توفیق می‌خواهم که در ماه رمضان اطاعت تو را کنم و گناه انجام ندهم. روایت داریم از امام نهم (ع) که فرمود: ‌مومن باید سه خصلت داشته باشد؛ اول توفیق داشته باشد، دوم خودش را موعظه کند و سوم اینکه نصیحت دیگران را قبول کند.

این استاد اخلاق با اشاره به مال‌اندوزی برخی از مردم برای وراث، گفت: وارثان خود را به خدا بسپارید و نه به پول. حدیث داریم که اگر وارث خوب هستند، خدا خودش نگهبان آنهاست و اگر بد و دشمن خدا هستند؛ چرا برای دشمنان خدا زحمت می‌کشید؟

آیت‌الله مجتهدی تهرانی می‌گوید: در پایان دعا برای استجابت دعا می‌گوییم؛ ای خدایی که به هر کسی که از تو چیزی سوال می‌کند، تو جود می‌کنی و نسبت به او بخشش داری، دعای ما را استجابت کن. ما گاهی سائلین را رد می‌کنیم؛ اما خدا درخواست همه را می‌دهد و رد نمی‌کند؛ ولی گاهی چیزی که صلاح ما نیست را از خدا می‌خواهیم و خدا نمی‌دهد؛ البته آن خواسته را هم در قیامت برآورده می‌کند.

وی در پایان می‌گوید:‌ در قیامت بندگان می‌پرسند؛ خدایا اینها که به ما می‌دهی، چیست؟ خطاب می‌آید که در دنیا خواستی صلاح نبود بدهیم و الان آن را برآورده می‌کنیم.

حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام، نویسنده و پژوهشگر دینی در کتاب «نجوای روزه‌داران» در تفسیر دعای روز بیستم و چهارم ماه رمضان آورده است:

ملاک رضایت و خشنودی خداست

در سخنی از امام صادق(ع) آمده: صفت رضا، راضی شدن انسان است به محبوب و مکروه، یعنی رضا دادن به فعل خداوند عالم که شعاع نور معرفت الهی است، چنانچه عدم رضا در اثر جهل و نادانی است و راضی کسی است که دست از خواهش خود بردارد و آنچه مولای او درباره‌اش تقدیر و قسمت کرده راضی شود و هرکس به مرتبه رضا رسید و به کرده و داده خدا راضی شد، بلاشک چنین کسی مرضی خداست و خدا از او راضی است و تمام مفاهیم بندگی در معنی رضا جمع است.  یعنی هرکس به مرتبه رضا رسید به تمام مراتب بندگی رسیده است.

حضرت علی(ع) در این زمینه می‌فرماید: «اَلْایمَانُ عَلی أرْبَعَةِ اَرْکَانٍ: أَلتَّوَکُّل عَلَی اللهِ وَالتَّفْوِیضُ إِلَی اللهِ وَ التَّسلِیمُ لِأَمْرِ اللهِ وَ الرِضّی بِقَضَاءِ اللهِ؛ ایمان بر چهار پایه استوار است، توکل برخدا، تفویض و واگذاری امور به خدا، تسلیم در برابر فرمان خدا و رضایت به قضای الهی».

اذیت و آزار خداوند

قرآن کریم در آیه‌ای به این موضوع اشاره کرده است: «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ‌اللَّهُ فِی‌الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَأَعَدَّلَهُمْ عَذَابًا مُّهِینًا؛ آنان که خدا و رسول را آزار و اذیت می‌کنند، خدا آنها را در دنیا و آخرت لعن کرده و بر آنان عذابی با ذلت و خواری مهیا ساخته است». علامه طباطبایی می‌گوید: «خدای تعالی منزه است از اینکه کسی او را بیازارد و یا هر چیزی که بویی از نقص و خواری داشته باشد، به ساحت او راه یابد، پس اگر در این آیه می‌بینیم که خدا را در اذیت شدن با رسولش شریک کرده، می‌فهمیم که خواسته‌ است رسولش را احترام کند و نیز اشاره کند که هرکس قصد سوئی نسبت به رسول اکرم(ص) کند در حقیقت به خدا هم کرده است».  پس دریافتیم که اذیت و آزار رسول خدا(ص) موجب آزار و اذیت خدای تعالی می‌شود. ضمناً در روایتی از وجود نورانی پیامبر اکرم(ص) آنچه موجب ناراحتی ایشان می‌شود، نیز بیان شده است. ایشان فرمود: «فاطمه(س) پاره تن من است، هرکه او را بیازارد، مرا آزار داده است و هرکه او را شاد کند، مرا مسرور کرده است».

همه چیز در اطاعت خدا و نافرمانی خدا

اطاعت خدای متعال و فرمانبرداری از او زیبنده‌ترین عملی است که عبد در برابر مولای خود می‌تواند انجام دهد. از دعاهایی که باید همواره به آن مشغول باشیم، همین دعا است: «وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ وَ لاَ أَعْصِیَکَ؛ خدایا! توفیق اطاعت کردن و عصیان نکردن را به ما مرحمت بفرما». این جمله شباهت زیادی به دعای امام زمان(عج) دارد که حضرت فرمودند: «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَةِ».

حضرت علی(ع) می‌فرماید: «إِیّاکَ اَنْ یَفُقُدَکَ رَبُّکَ عِنْدَ طَاعَتِهِ، أَو یَرَاکَ عِنْدَ مَعْصِیَةِ فَیَمْقَتَکَ  برحذر باش از اینکه پروردگارت تو را در نزد طاعتش نیافته و در نزد معصیت تو را ببیند، پس دشمن دارد تو را، اگر هر کجا طاعت و بندگی است تو را نبیند و در هر کجا معصیت و نافرمانی است تو را ببیند.» برای کسب طاعت خداوند متعال باید از لذّات مادی دوری کرد و به دنیا بی‌رغبتی از خود نشان داد و در فرمانبرداری از خداوند پایداری کرد و کسی که طاعت او کند، به پیروزی دست یافته و به خدا تقرب جسته و به بهشت راه می‌یابد و لازم است بر فرمانبرداری محافظت کند، این مهم با تقوی الهی، مجاهدت در عبادت، بندگی خدا، حلم و زهد را پیشه کردن، حاصل می‌شود.

جود چیست و جواد کیست؟

خداوند نسبت به بندگان سائل خود و کسانی که او را به حالت توبه و تضرع می‌خوانند جود و کرم خود را ارزانی می‌دارد. در خطبه‌ای که به اشباح معروف است، علی(ع) در توصیف خداوند متعال می‌فرماید: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِی لَایَفِرُهُ الْمَنْعُ والْجُمُودُ وَلَایَکْدِیهِ الْإِعْطَاءُ وَالْجُودُ ...؛  ستایش مخصوص خداوندی است که بخل و جمود بر دارائیش، نمی‌افزاید و سخاوت و بخشش فقیرش نمی‌سازد، اما هر بخشنده‌ای غیر او داراییش، نقصان می‌یابد و جز او هرکس دست عطای خویش، از بخشش باز دارد، مذموم شمرده می‌شود، اوست بخشنده انواع نعمت‌ها و بهره‌ها به مخلوقات، همه جیره‌خوار اویند، روزی همه را تضمین کرده و رزق آنها را معین ساخته، راه و رسم روشن را به علاقه‌مندان و خواستاران آنچه نزد اوست نشان داده، چنان نیست که سخاوتش در آنجا که از وی بخواهند، بیشتر از آنجا که از او نخواهند باشد.

پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: مردم بر چهار قِسم اند: ۱.سَخی: کسی است که هم خودش از اموال و ثروت خدا دادی بهره می‌برد و و هم دیگران ۲.کریم: کسی است که خودش را به زحمت می اندازد تا دیگران را راحتی بخشد، مثلاً به گرسنگی صبر می‌کند و طعام خود را به دیگران می‌دهد ۳. بخیل: کسی است که از اموال خود بهره می‌برد و به راحتی خودش علاقه‌مند است اما دیگران از او خیر نمی‌بینند ۴. لئیم: لئیم کسی است که با داشتن ثروت به خود و عائله‌اش سخت می‌گیرد و زندگانی او مانند زندگانی فقرا و بینوایان است و دیگری هم از او بهره‌ای نمی‌برد.