تدوین نقشه‌راه برای اجرای طرح ملی حفظ قرآن / برخورد با کمیسیون‌های کم کار

به گزارش ایکنا؛ صد و چهاردهمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی عصر امروز 19 اردیبهشت‌ماه با حضور اعضای این مجمع به دو صورت حضوری و برخط برگزار شد.

در ابتدای این جلسه که با تأخیری حدوداً یک ساعته همراه بود، محمدمهدی بحرالعلوم، معاون آموزش مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه گزارشی در مورد نتایج پایش از دستگاه‌های قرآنی پرداخت که از سوی کمیته پاش ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم صورت گرفته است.

ارائه گزارش پایش از دستگاه‌های قرآنی 

بحرالعلوم گفت: پیرو تصویب سند ملی حفظ قرآن کریم، اقدامات مصوب برای اعضای این ستاد دو بار ابلاغ شده است. یک بار از سوی دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در سال 97 و بار دوم هم یک بار در سال 98 ابلاغ شد.

وی با اشاره به اینکه اقدامات تعریف شده برای دستگاه‌ها با نظر خود دستگاه‌ها طراحی شده بود، افزود: به نظر می‌رسید که سهیم کردن دستگاه‌ها بتواند منجر به افزایش انگیزه در همان دستگاه‌ها شود، بعد از دو سال تصمیم گرفتیم فعالیت‌های دستگاه‌های عضو ستاد را مورد پایش قرار دهیم، بر همین اساس کمیته پایش تشکیل و در دو ماه بهمن و اسفند سال 1399 به 11 دستگاه عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن مراجعه شد تا گزارش‌های لازم در مورد اقدامات آنها دریافت شود.

اجرایی نشدن 71 اقدام از 115 اقدام در سند حفظ 

معاون آموزش مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه در ادامه به ارائه آماری از اقدامات انجام شده از سوی دستگاه‌ها اشاره و تصریح کرد: از 115 اقدام که قرار بود دستگاه‌ها انجام دهند، 71 اقدام انجام نشده و 32 اقدام در درصدهای مختلفی از پیشرفت کار در دست انجام است.

بحرالعلوم همچنین به برخی بهانه‌های مسئولان دستگاه‌ها برای اجرایی نشدن اقدامات اشاره کرد و گفت: یکی از دستگاه‌ها که دستگاه بسیار مهمی هم هست، اعلام کرد که اقدامات به ما ابلاغ نشده است، یا یکی دیگر اعلام کرد اقدامات در حوزه فعالیت ما نبوده است، برخی هم نبودن بودجه را بهانه کردند و ...، بنابراین هر کدام از دستگاه‌ها برای اجرایی نکردن اقدامات خود یک سری بهانه‌ها داشتند.

وی با تأکید بر اینکه دستگاه‌ها انگیزه کافی برای اجرای اقدامات تعریف شده ندارند، اظهار کرد: در مجموع به نظر می‌رسد باید فکر اساسی‌تری برایاین مسئله داشته باشیم. اینکه اقدامات اجرایی نشده است نشانگر این است که یا نوع طراحی ما در مورد اقدامات اشتباه بوده است، یا ملزومات و مقتضیات ان را به خوبی در نظر نگرفته ایمو یا به هر حال تفاهم و مذاکره خوبی صورت نگرفته است که در نهایت منجر به نتیجه فعلی شده است. به اعتقاد من اگر می‌خواهیم وضعیت حفظ قرآن را از حالت فعلی خارج کنیم، باید این بحث بیشتر جدی گرفته شود.

همچنین رحیم قربانی، مسئول هیئت پایش از دستگاه‌های قرآنی نیز به بیان مطالبی پرداخت و گفت: با وجود سپری شدن 10 سال از طرح مباحث در مورد حفظ قرآن کریم و دو بار ابلاغ اقدامات، تنها با یک بار پایش از دستگاه‌های قرآنی و آن هم بر اساس گزارش‌هایی که خود دستگاه‌ها ارائه داده اند، وضعیت مطلوب نیست و هنوز کار خاصی صورت نگرفته است.

انتقاد از عملکرد شورای توسعه در زمینه طرح ملی حفظ 

قربانی با اشاره به اینکه در برخی جلسات پایش حتی برخی مسئولان قرآنی دستگاه مربوطه از موضوع بی‌اطلاعی می‌کردند، گفت: همین دستگاه‌ها برای اجرایی نشدن اقدامات بهانه‌هایی همچون ابلاغ نشدن را مطرح می‌کردند. وقتی مسئول قرآنی از موضوع خبر نداشته باشد، نباید توقعی از مسئولان بالاتر همان مجموعه داشت. این فرایند نشان می‌دهد هیچ انگیزه جدی برای این قضیه وجود ندارد.

وی بیان کرد: از سوی دیگر چون نقشه راه، چشم‌انداز و برنامه‌ریزی کلانی که همه امور کشور را پای کار بیاورد، وجود ندارد، لذا دستگاه‌ها لازم نمی‌بینند به صورت جدی به کار ورود داشته باشند. بر همین اساس اعتقاد دارم این موضوع باید یک بار دیگر در شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بحث گذاشته شود و از سوی همین شورا به صورت جدی مورد مطالبه قرار بگیرد.

قربانی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از واگذار شدن مسئولیت ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم به مجموعه‌ای غیر از شورای توسعه، افزود: تا دو سال قبل خود شورا مسئولیت کار را بر عهده داشت و فعالیت‌ها را پیگیری می‌کرد، مشخص نیست چرا بعد از دو سال تولیت ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن به سازمان دیگری واگذار شد. شورای توسعه نباید نسبت به این موضوع رفع تکلیف می‌کرد و تمام خواسته‌ها را از طریق سازمان اوقاف پیگیری می‌کرد. در چندین سال قبل ندیده‌ایم که شورای توسعه در مورد فعالیت‌های صورت گرفته یا نگرفته تشویق و تنبیهی در نظر بگیرد. حتی یک بار هم بازخواستی صورت نگرفته است.

وی در پایان با تأکید بر اینکه طرح ملی حفظ قرآن یا باید حذف شود یا از حالت فعلی خارج شود، گفت: برای این طرح باید یک بار در شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصمیم‌گیری شود تا مشخص شود که باید آن را حذف کنیم یا به صورت جدی به آن عمل کنیم. گزارش‌هایی که در کمیته پایش از دستگاه‌ها گرفته شد، گزارش تهیه شده از سوی خود دستگاه‌ها بود و با همان گزارش‌ها که اغراق‌هایی هم در آن می‌تواند وجود داشته باشد، تا 40 سال دیگر هم به جایی نمی‌رسیم.

پاسخ به نقدها

بر اساس این گزارش در بخش دیگری از جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، حجت الاسلام والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگی به بیان نکاتی در پاسخ به نقدهای رحیم قربانی پرداخت و گفت: شورای توسعه اجازه ورود به مباحث اجرایی ندارد. اینکه در دو سال ابتدایی تولیت کار را بر عهده گرفت، به دلیل نبودن دستگاه مجری بود، همه ما می‌دانیم که ستاد یک کار اجرایی است و شورای توسعه نباید در امور اجرایی فعالیت کند. در دوره اول هم در ستاد راهبری طرح ملی حفظ رایزنی کردیم همه اعضا به اتفاق قبول کردند که سازمان اوقاف مسئولیت کار را بر عهده بگیرد. این تولیت البته دو ساله است و زمان مسئولیت سازمان اوقاف هم به زودی به پایان می‌رسد و باید مجدد در مورد آن رأی‌گیری کرد.

محمدی با تأکید بر اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی هیچ‌گاه به دنبال رفع تکلیف نبوده است، گفت: هنوز دستگاه‌ها وظیفه‌ای برای خودشان قائل نیستند و توجهی به موضوع نکرده‌اند. این می‌تواند نشان‌دهنده کوتاهی بالاترین مسئول دستگاه باشد. اگر در پایشی که دوستان انجام داده‌اند از دستگاهی کوتاهی صورت گرفته باشد، باید اعلام شود و به صورت رسمی و مکتوب از سوی رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بالاترین مسئول آن دستگاه ابلاغ و پیگیری شود. در کنار این دستگاهی که کار خوبی کرده است، هم باید مورد تشویق قرار بگیرد.

همچنین مهدی شکری، نماینده سازمان دارالقرآن الکریم در این جلسه نیز در سخنان خود به برخی اشکالات که باعث شده اقدامات سند طرح ملی حفظ قرآن کریم از سوی دستگاه‌ها اجرایی نشود، اشاره کرد و گفت: شخصاً اعتقاد دارم جابجا کردن ستاد در این مقطع شاید به کار لطمه وارد کند و ضرورتی نداشته باشد ستاد را جابجا کنیم، بلکه باید آن را تقویت کنیم، در کنار آن دستگاه‌ها هم پای کار بیایند تا این کار به خوبی دنبال شود.

دلایل کم‌توجهی دستگاه‌ها به اقدامات طرح ملی حفظ 

وی افزود: شاید یکی از دلایل اینکه دستگاه‌ها توجیه نشده‌اند، این باشد که اقدامات دارای شناسنامه نیست، یعنی سند ملی حفظ شناسنامه اقدام ندارد و اقدامات صرفاً در حد یک عنوان مطرح شده‌اند. اگر این اصلاح اولیه انجام بگیرد، شاید تا حدودی وضعیت بهتر شود. نکته دیگر این است که برای این اقدامات اولویت‌گذاری خاصی هم صورت نگرفته است، بنابراین باید برش زمانی برای این کار تهیه شود و بگوییم مثلا در چند سال آینده به کجا برسیم. یعنی حد کمی برای فعالیت‌ها در نظر گرفته شود.

شکری با تأکید بر اینکه پایش به تنهایی ارزشمند است، اما کفایت نمی‌کند، گفت: درست است که کار تقسیم شده است، اما حجم عملیات، برش زمانی و شناسنامه اقدام در نظر گرفته نشده است و این باعث شده دستگاه‌ها کار را جدی نگیرند.

بر اساس این گزارش، در ادامه و با موافقت رئیس جلسه مقرر شد تا برخی موارد مطرح شده در بالا به اقدامات سند اضافه شود و جزئیات بیشتری را در مورد حفظ قرآن کریم معرفی کند.

در ادامه این جلسه، محمدعلی خواجه پیری، از اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز به بیان مطالبی پرداخت. وی گفت: برای این کار نظام باید پای کار بیاید، نه اینکه بگویند تا پول داده نشود، کاری انجام نمی‌دهیم. باید تدبیری کنیم که آیا اعضای ستاد اعتقاد به 10 میلیون حافظ دارند و قائل به انجام این کار هستند یا خیر، بنابراین قبل از هر چیز باید بر روی بحث اعتقاد کار شود.

کار حفظ قرآن با پول پیش نمی‌رود

وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از پولی کردن بسیاری از فعالیت‌ها، افزود: کار حفظ قرآن کریم با پول اجرایی نمی‌شود، باید هیئتی که اهل تفکر و کارهای اجرایی باشد، معین شود و امتیازاتی که در زمینه حفظ قرآن کریم وجود دارد را احصاء کند، گاهی این امتیازات هزار برابر شرایط مادی دیگر اثرگذار است. بنابراین به اعتقاد من باید پیش نویس قانونی تهیه شود و در آن امتیازاتی که نظام به حافظ می‌دهد تعریف شود. در حال حاضر آموزش و پرورش می‌تواند دریای امتیازات باشد، لازم هم نیست همه این امتیازات تشویق نقدی باشد، پولی شدن باعث می‌شود روح کار از بین برود.

بر اساس گزارش ایکنا، در بخش دیگری از این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی برخی مطالب را مطرح کرد و گفت: اگر تصور دقیقی از میدان داشته باشیم که چه اتفاقی افتاده است، مهم‌ترین شاه بیت تأخیر در اجرای سند این خواهد بود که روسای دستگاه‌ها به هر دلیلی اقدام متناسب انجام نداده‌اند. بنابراین اعتقاد من این است که یک بار دیگر نقشه راه طرح ملی حفظ تولید و نقش هر دستگاه در آن معلوم شود و در ادامه یک بار دیگر از بالاترین مقام شورا به همه دستگاه‌ها ابلاغ شود.

بر اساس این گزارش، در ادامه پیشنهاد مطرح شده از سوی دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی به رأی گذاشته و تدوین آن به تصویب اعضا رسید. در این بخش مقرر شد کمیته علمی ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن با اضافه شدن رحیم قربانی و محمدعلی خواجه پیری، کار تدوین این نقشه راه را انجام دهند. همچنین مقرر شد پس از تدوین آن تلاش‌ها برای ابلاغ از طریق بالاترین مقامات اجرایی کشور آغاز شود.

طرح چهار دستور بدون حضور نمایندگان کمیسیون‌ها

بر اساس گزارش ایکنا، در ادامه این جلسه، نوبت به دستورهای دوم تا پنجم رسید که ارائه گزارش اجرای اقدام 4 سند راهبردی در حوزه‌های آموزش عمومی، تبلیغ و ترویج، پژوهش و نظام سلامت بود. نکته جالب در این بخش حضور نیافتن نمایندگان هیچ یک از این کمیسیون‌ها در جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه بود.

بر همین اساس، در بخش بررسی کمیسیون پژوهش مقرر شد تا هماهنگی‌های لازم برای انجام پایش از این کمیسیون و وضعیت بودجه‌ای آن، در هفته آینده صورت بگیرد.

همچنین در زمان بررسی وضعیت اجرای اقدام چهار کمیسیون سلامت نیز انتقاداتی به وضعیت این کمیسیون وارد شد. در این بخش ابتدا پیشنهاد داده شد تا کمیسیون سلامت به کارگروه بهداشت ذیل کمیسیون پژوهش تغییر سطح بدهد، اما در نهایت تصمیم گرفته شد مهلت سه‌ماهه‌ای به این کمیسیون داده شود تا تحولی در فعالیت‌های خود ایجاد کند، بعد از آن در مورد وضعیت کمیسیون تصمیم‌گیری خواهد شد.

بر اساس گزارش ایکنا، آخرین دستور این جلسه ارائه گزارش اولیه اتحادیه کشور در خصوص مصادیق فعالیت‌های تصدی دولتی بود. با توجه به حضور نیافتن محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه مذکور، رحیم قربانی به نمایندگی گزارش کوتاهی ارائه داد و از آماده شدن گزارش نهایی طی روزهایی آینده خبر داد و گفت: مجموع تفاهمات و بحث‌هایی که وجود دارد تا دوشنبه آینده آماده می‌شود تا برای بررسی، تقدیم شورا شود.