تابلوی کربلا تمام انسانیت را به نمایش گذاشت / عزاداری در سایه عقل و فطرت

هر حرکت و قیامى که از سوى پیامبران یا امامان(ع) صورت پذیرفته، از حکمت سرچشمه می‌گیرد به همین دلیل، قیام امام حسین(ع) نیز در اوج عقلانیت صورت گرفته است. انسان هرچه تعالی عقلش بیشتر باشد، دینش متعالی‌تر و عمیق‌تر است و اینطور نیست که نخست دیندار باشیم و بعد عقل پیدا کنیم، بلکه ابتدا باید عاقل باشیم تا دیندار شویم.
هیئتی‌های واقعی و مؤمنان و محبان حسینی باید نمونه بارز افراد اهل منطق، ولایت‌مدار و دین‌باور باشند که با اتکا به منطق و عقلانیت، امنیت و سلامت عزاداری‌ها را رقم زنند و هرگز نباید اجازه دهند که احساسات، افراط یا تفریط جای عقلانیت را بگیرد چرا که مومن واقعی جز به دستورات دین و قرآن عمل نمی‌کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین غلام‌عباس مولوی‌، مدرس حوزه و دانشگاه در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه بر طبق تفاسیر موجود زبان قرآن زبان فطرت است، اظهار کرد: عقل و فطرت دو ودیعه الهی است که خداوند متعال به انسان‌ها بخشیده و قرآن کریم مطابق زبان خداجو و خدادوست انسان‌ها برای آنان آورده شده است، یعنی لفظ قرآن عربی و زبان آن زبان فطرت است.

وی ادامه داد: عقل موهبتی از سوی پروردگار است که تنها به انسان‌ها عطا شده و اشرف مخلوقات بودن انسان و برتری‌اش بر حیوانات که خداوند برای خلقتش به خودش تبریک می‌گوید، به‌دلیل همین دو ودیعه الهی و پاشنه آشیل یعنی عقل و فطرت است. زمانی که این دو ودیعه اوج و درخشش بگیرند انسان هر چه بیشتر به درجات کمال نزدیک‌تر می‌شود اما وقتی نور عقل و فطرت خاموش شود، انسان مصداق آیه شریفه «أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» (اعراف/۱۷۹) شده یعنی انسان به پایین‌ترین سطح خلقتش نزدیک و حقیرتر از حیوانات می‌شود.

نقش عقل و فطرت در تقرب به درگاه الهی

مولوی با تصریح اینکه پیشروی انسان بر مبنای دو موهبت عقل و فطرت منطبق بر تشریع و تکوین است، افزود: هر جا که انسان به‌جای بهره‌گیری از عقل و فطرت از جسم خود و غضب و شهوت و غیره استفاده کند، با سایر مخلوقات عالم تفاوتی نخواهد داشت و چه بسا پاییتر از این مرتبه فرا می‌گیرد. عقل و فطرت مقام انسان را تا سطحی بالا می‌برند که به گفته قرآن کریم در آیات ۹ و ۱۰ سوره مبارکه نجم، پیامبر اکرم(ص) در شب معراج به‌قدر یک کمان با خداوند متعال فاصله دارد و در مقام قرب ذات اقدس الهی قرار می‌گیرد.

این مدرس حوزه و دانشگاه در استان با ذکر اینکه این دو حیثیت و خصیصه متعالی یعنی عقل و فطرت در مبحث عزاداری‌ حسینی نیز باید ورود داده شود، گفت: در یک نگاه سطحی و کلی بسیاری از موجودات و حیوانات نیز در شرایطی دچار غم و اندوه و سوگواری می‌شوند و دانشمندان بر این نکته صحه می‌گذراند اما آنچه سوگواری انسان را از سایر موجودات برتر می‌کند، حاکمیت عقل و فطرت است که با عنوان شعور از آن یاد می‌شود.

عزاداری حسینی؛ تلفیق شور و شعور

مولوی با ذکر اینکه عزاداری حسینی باید توام با شور و شعور باشد، ادامه داد: امام حسین(ع) نیز در جریان قیام خود از حاکمیت عقل و فطرت بهره برده‌اند و هیچگاه از این دو مقوله جدا نبوده‌اند؛ به بیان دیگر، در هر صحنه کربلا که ظاهرا شاهد حاکمیت احساس و هیجان هستیم، این شور با عقلانیت و شعور و نگاهی الهی همراه است. اگر در شب عاشورا امام حسین(ع) از دعا و مناجات صحبت می‌کنند و عاشقانه‌ای معنوی خلق می‌کنند و حتی از دوست داشتن نماز سخن می‌گویند این بدان معناست که این دعا و مناجات‌ها وسیله ارتباط و تقرب به خداوند متعال است.

کربلا؛ تابلوی تمام‌نمای انسانیت

وی بیان کرد: اینکه در روز عاشورا امام حسین(ع) طفل شیرخوار خود را در دست می‌گیرند عملی از روی احساس و هیجان نیست بلکه ایشان بر احساسات خودشان تسلط کامل دارند و این عمل از روی عقلانیت و معرفت است؛ با نگاهی روانشناختی به واقعه عاشورا و دقیق شدن در رفتار و گفتار سپاه اسلام می‌توان دریافت در هیچ صحنه‌ای احساس حضرت بر عقل غلبه نکرده است. ماجرا این است که در جامعه آن زمان انسانیت رو به افول بود لذا امام حسین(ع) در کربلا تابلویی را خلق کردند که تمام انسانیت را به نمایش بگذارد و از طفل شیرخواره تا پیرمردی مانند حبیب بن مظاهر در این تابلو حضور دارند تا بشریت بیدار شود. 

مولوی با تصریح اینکه نور حرکتی و هدایتی انسان در زندگی باید بر مبنای عقل و فطرت و شعور باشد، بیان کرد: در ایامی که عزاداری حسینی با اوج‌گیری بیماری منحوس کرونا همزمان شده است می‌طلبد که سوگواری ما با حاکمیت عقل و شعور حسینی شکل گیرد. تاریخ گویای آن است که امام سجاد(ع) پس از واقعه عاشورا نه کار توابین را انجام دادند و نه قیامی نظیر قیام مختار یا زید را داشتند بلکه از طریق دعا کردن و نیز از طرق گریه واقعه عاشورای حسینی را پاس داشتند.

این کارشناس مذهبی بیان کرد: دعا و گریه دو مکتب غنی و عمیق بر جای مانده از وجود مبارک امام زین‌العابدین(ع) است که دعاهای ایشان در مجموعه ارزشمند صحیفه سجادیه یک منبع معرفتی و توحیدی گرانقدر است؛ نقل است که آن حضرت با دیدن آب اشک می‌ریختند و با این شیوه عزاداری مکتب‌سازی می‌کردند و واقعه هولناک کربلا را یادآوری می‌کردند تا مؤمنان و آزادگان حتی با دیدن یا نوشیدن آب به یاد تشنگی کاروانیان دشت کربلا بیفتند و با شعور و در معرفت نسبت به شناخت حقایق و وقایع کربلا حساسیت و ممارست داشته باشند و خط جریان فکری امام حسین(ع) در کربلا مانند امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با ظلم و فساد، اقامه نماز و غیره را که در تاریخ نیز امتداد یافته است، دنبال کنند.

عزاداری حسینی مبتنی بر عقل و فطرت 

مولوی با تأکید بر اینکه این روزها در اوضاع وخیم کرونایی روزانه تا نیم‌میلیون هموطن را از دست می‌دهیم، توضیح داد: وضعیت بیمارستان‌ها را می‌بینیم که مملو از بیمار شده است، در چنین شرایطی عزاداران اباعبدالله الحسین(ع) باید این محرومیت از عزاداری پرشور برای امام حسین(ع) و زیارت آن حضرت و چالشی را که در محرومیت از تعظیم شعائر دینی با آن مواجهیم با صبوری پشت سر بگذاریم و با حاکمیت عقل روسفید شویم.

وی ادامه داد: امام حسین(ع) در هر صحنه‌ای از کربلا که قصد هدایت و روشنگری دارند انسان‌ها را به فطرتشان ارجاع و توجه می‌دهند، از جمله اینکه در گرماگرم جنگ که درگیری به اوج رسیده است آن حضرت برای سپاه دشمن صحبت از آخرت دارند و آنان را به هدایت دعوت می‌کنند؛ حضرت تا لحظه آخر زندگی مبارکشان در گودال قتلگاه دست از هدایت سپاه کفر بر نمی‌دارند، ایشان فطرت و ضمیر انسانیت کفار را نشانه می‌روند تا شاید وجدانشان را بیدار کنند، حضرت از آنان می‌خواهند تا زمانی که ایشان زنده هستند به سمت خیمه‌ها نروند و اهل‌بیت ایشان را آزار نرسانند.

مولوی با تأکید بر اینکه محبان چنین امامی سوگواری خودشان را بر فطرت و انسانیت استوار می‌کنند، تصریح کرد: شیوه عزاداری مقام معظم رهبری می‌تواند الگوی عزاداران حسینی باشد که مشاهده می‌کنیم ایشان حتی در فضای وسیع حسینیه که به‌تنهایی حضور دارند از ماسک استفاده می‌کنند و این برای ما درس است.

مدرس حوزه و دانشگاه در استان گفت: در عزاداری حسینی باید با نور قرآن پیش برویم و بر طبق مبانی قرآنی انسان‌ها زمانی می‌توانند اوج بگیرند که از پرتو عقل و فطرت بهره گیرند، کربلا تابلویی است که جای‌جای آن با نور عقل و فطرت روشن شده است و جز چراغ عقل در این تابلو نمی‌بینیم، عاشورا عرفان و حماسه‌ای در پرتو عقلانیت است بنابراین مجالس عزاداری باید به‌گونه‌ای برگزار شود که خود و دیگران را پیش از هر چیز، به تعقل و تفکر دعوت کنیم.