وحدت و همگرایی اسلامی با تکیه بر راهکارهای صاحبان فکر و اندیشه

حجت‌الاسلام علی غفاری، امام‌جمعه لیلان در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجانشرقی درباره همگرایی و وحدت امت اسلام، گفت: وحدت اسلامی جزو متون و ستون‌های اصلی در نظام‌های اسلامی در طول تاریخ بسیار مورد تأکید واقع شده است ولی متأسفانه در بسیاری از موارد مورد غفلت قرار گرفته شده است و حتی گاهی هم خلاف آن عمل شده است. لذا، برای رسیدن به این اصل اسلامی در طول تاریخ یکی از آمال و آرزوهای دیرین نخبگان، اندیشمندان و صاحبان فکر و اندیشه اسلامی بوده است.

وی افزود: در زمینه همگرایی و وحدت جهان اسلام، عناوین متعددی قابل بحث و تأمل است. عوامل همگرایی، موانع وحدت و همگرایی، زمینه‌ها و محورهای وحدت و... از آن جمله‌اند. از جمله عناوین مهمی که محل تأمل بیشتر است و کارایی مؤثرتری نیز دارد، راهکارهای همگرایی است. سیدجمال‌الدین بنیانگذار این حرکت و جریان محسوب می‌شود و عمر پر برکتی را در این زمینه صرف کرده و نظام اندیشه خود را در این باب شکل بخشیده است. رهبر فقید انقلاب اسلامی نیز بزرگ‌ترین انقلاب اسلامی را در جهان به ثمر نشانده و آن نظام وحدت‌گرا را با حرکت الهی و اسلامی خود به منصه ظهور و تحقق رسانده است.

سیدجمال‌الدین؛ بنیانگذار راهکارهای همگرایی وحدت

غفاری درباره این موضوع که سید‌جمال‌الدین اسدآبادی یکی از اولین و مهمترین منادیان وحدت اسلامی در قرون اخیر است، گفت: سیدجمال‌الدین اسدآبادی که به دنبال اشاعه تفکرات آزادی‌خواهانه‌اش برای بیداری جوامع اسلامی بود انجمنی به نام «محفل الوطن» تأسیس کرد تا طرفدارانش را در آن گرد آورد. در دوره اسماعیل پاشا قیامی علیه انگلیسی‌ها راه انداخت. ‌به تشویق او بود که سلیم النقاش و ادیب اسحاق مجله مصر و روزنامه التجارة و روزنامه مصرالفئات و سلیم عنحوری روزنامه مرآة الشرق را به دو زبان فرانسه و عربی منتشر کردند. دعوت به اتحاد و همبستگی و پرهیز از گسستگی از مسائل مهم اسلام است و خداوند در قرآن کریم ما را دعوت به اتحاد و همبستگی کرده است. سیدجمال‌الدین بدون شک یکی از اولین و مهمترین منادیان وحدت اسلامی در قرون اخیر است؛ او بود که ندای دوباره اتحاد را فریاد زد.

سرفصل‌های تمرکز صاحبان اندیشه جهت تحقق وحدت اسلامی

امام‌جمعه لیلان با بیان اینکه ضرورت دارد تا صاحبان فکر و اندیشه در حوزه‌های دینی و دانشگاهی در زمینه‌های مهم ورود پیدا کنند و بر روی سرفصل‌های آن کار کنند، گفت: سرفصل‌هایی که نیاز است تا صاحبان فکر و اندیشه بر روی آن‌ها تمرکز کرده و سپس بر آن‌ها عمل کنند، شامل مواردی چون شناسایی عوامل و موانع وحدت‌بخش، پیگیری برای رفع موانع، زمینه و محورهای وحدت‌بخش میان امت اسلامی و ارائه راهکارهای عملیاتی برای دست‌یابی و تحقق وحدت می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به اندیشه وحدت اسلامی اسدآبادی، بیان کرد: سیدجمال خواهان جامعه‌ای بود که وحدت در آن حاکم باشد؛ اختلافات نژادی، زبانی، منطقه‌ای و فرقه‌ای بر اخوت اسلامی فائق نشود و مردم مسلمان، امتی آگاه و عالم به زمان و آشنا به فنون و صنعت عصر و آزاد از هرگونه قید استعمار و استبداد باشند.

غفاری افزود: سیدجمال زبان همه مذاهب اسلامی و ملل مسلمین بود و لذا برای خود او مهم نبود که او را اهل کجا بدانند و به کدام مذهب تعلق دارد. سيدجمال حصارهاى قوميت و مليت‌پرستى را درهم شكست و هر كجا كه اسلام و مسلمان در آن وجود داشت، آنجا را وطن خود می‌دانست و اصلاح آن را وجهه همت‏ خويش‏ می‌کرد. از اين‌رو دامنه اصلاحات او از حدود عثمانى، مصر و سوريه افغانستان، شبه قاره و ... تجاوز كرد. مقصود سید از اتحاد، این نیست که از میان همه مذاهب اسلامی یکی انتخاب شود و پیروان مذاهب، موظف به پیروی از آن باشد و یا مقصود او این نیست که مشترکات مذاهب گرفته شود و مفترقات آن‌ها به کناری نهاده شود و مذهب جدیدی تأسیس گردد، بلکه مقصود او از اتحاد، نزدیک شدن فرقه‌ها و مذاهب اسلامی به یکدیگر با حفظ کیان و ماهیت آنهاست.

راهکارهای سیدجمال اسدآبادی برای وحدت اسلامی

حجت‌الاسلام غفاری با بیان راهکارهای ارائه شده از سوی سیدجمال‌الدین اسدآبادی در جهت تحقق وحدت اسلامی در جوامع اسلامی، گفت: از جمله راهکارهای بسیار مهم ارائه شده اسدآبادی در بحث وحدت اسلامی عبارت است از: 1- آگاهی‌بخشی مسلمانان از طریق انتشار نشریات، 2- ایجاد حکومت واحد اسلامی، 3- اتحاد بر محور قرآن، 4- بازگشت به اسلام راستین، 5- همبستگی و ارتباط عالمان دینی و متفکران اسلامی، 6- ایجاد تشکیلات، 7- ایجاد کنگره و مؤتمر اسلامی، 8- شناسایی عوامل تفرقه و طرد و نفی آنان، 9- طرح ائتلاف و تقریب دولت‌های مسلمان.

راهکارهای وحدت اسلامی از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره)

امام‌جمعه لیلان در پایان سخنان خود با بیان راهکارهای وحدت از دیدگاه امام خمینی(ره)، گفت: یکی از تأثیرگذارترین رهبران وحدت‌طلب و پیشوایان اصلاح‌گرای معاصر، امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی است. ایشان نیز همچون سیدجمال‌الدین بنیانگذار حرکت اصلاحی و وحدت‌طلبی، از برجسته‌ترین منادیان همبستگی و انسجام اسلامی به‌شمار می‌رود. اندیشه‌های این مرد بزرگ الهی در مرحله نظر باقی نمانده، بلکه غالباً جامه عمل پوشیده است. در زمینه وحدت نیز راهکارهای اساسی و کاربردی برای تحقق این هدف بزرگ ارائه کرده است عبارت از: رهبری واحد، شناسایی کانون فساد و منشأ اختلاف، پرداختن نویسندگان به وحدت، برنامه‌ریزی و انجام کارهای تشکیلاتی، جلوگیری از اهانت، احترام متقابل، تمسک به اشتراکات، پرهیز از مسائل تفرقه‌افکن، ایجاد حکومت اسلامی، اهتمام به امور مسلمانان در جهان، بیداری و قاطعیت در برابر دشمنان و تفرقه‌افکنان و ایمان به هدف و بیداری امت اسلامی، است.