شیخ‌القراء افغانستان؛ از قریحه شاعری تا همنشینی با عبدالباسط + تلاوت

به گزارش ایکنا به نقل از الجزیره، شیخ برکت‌الله سلیم تنها قاری افغانستانی است که در محضر قاریان مشهور مصری مانند محمود خلیل الحصری(1980) و ابوالعینین شعیشع(2011) تلمذ کرده و دوست نزدیک شیخ عبدالباسط عبدالصمد، قاری نامدار مصر و جهان اسلام بوده است.

وی در سال 1950 در شهر «هسکه مینه» استان «ننگرهار» در شرق افغانستان متولد شد و در چهارمین ماه تولدش بینایی را از دست داد، او در سال پنجم زندگی به مکتبخانه‌های حفظ قرآن کریم رفت و در 9 سالگی کل قرآن را حفظ کرد.

این قاری افغانستانی علم تجوید را نزد پدرش مولوی «قلاجان» که از شاخص‌ترین علمای دهه پنجاه قرن گذشته بود، آموخت.

«عبدالخبیر کاکر»، استاد دانشکده الهیات دانشگاه کابل در این باره می‌گوید: پدرش فهمیده بود که پسرش حافظه‌ای قوی دارد؛ بنابراین تصمیم گرفت او را به مدرسه حفظ قرآن بفرستد؛ گزینه دیگری هم نداشت؛ چون برکت‌الله خیلی زود چشمانش را از دست داد و با حفظ قرآن توانست در زادگاهش بدرخشد.

سفر به مصر با حمایت یک تاجر

برکت‌الله بعدها به قاهره، پایتخت مصر رفت و در محضر ستارگان قرائت در این کشور همچون شیخ محمود خلیل الحصری و ابوالعینین شعیشع بهره‌مند شد و از نخستین افغانستانی‌هایی بود که قرائات قرآن را به خوبی یاد گرفت و این در خارج از جهان عرب نیز بی‌سابقه بود.

این قاری افغانستانی به الجزیره نت می‌گوید: با حمایت مالی یکی از تاجران که دانش‌آموزان را برای آموختن قرآن به مصر می‌فرستاد، رهسپار این کشور شدم و خیلی شانس داشتم و زمانی که در سال 1964 به قاهره رفتم؛ با بهترین قاریان مصر از جمله شیخ محمود خلیل الحصری مواجه شدم و این سفر 6 سال طول کشید و من قرائات عشر(قرائات دهگانه قرآن) را یاد گرفتم.

قاری سلیم توانست سبک جدیدی را مشابه مکتب مصر در حفظ قرآن در کشورش بنیان نهد و سبک وی با آنچه در افغانستان و پاکستان وجود داشت، متفاوت بود.

پایه‌گذاری مکتب قرائت در افغانستان

شیخ عبدالرحمن صمیم، استاد مطالعات اسلامی دانشگاه ننگرهار در این باره می‌گوید: مدارس حفظ قرآن در افغانستان الگو و روش دیوبندی(گروه اسلامی منتسب به دارالعلوم دیوبند که در سال 1867 در شهر دیوبند تأسیس شد) را در پیش گرفته‌اند که تنها بر یک روایت در حفظ قرآن تمرکز دارد، اما برکت‌الله با استعداد قوی خود توانست تجوید را به 14 روایت یاد بگیرد و مکتبی تخصصی را شبیه مکتب مصری بنیان نهاد و تاکنون هیچ کس نتوانسته است مانند او قرائات قرآنی را به خوبی بیاموزد.

با بازگشت برکت‌الله سلیم به افغانستان در سال 1970، مسیر زندگی علمی، عملی و رسانه‌ای او در رادیو کابل آغاز شد و شهروندان افغانستانی در رادیو و شبکه‌های مختلف به تلاوت‌های او گوش می‌دادند. برکت‌الله استاد مشهورترین دارالقرآن کابل شد و اکنون ریاست انجمن قاریان افغانستانی را بر عهده دارد و به درجه استادی در حفظ و تجوید قرآن رسیده است.

شیخ سلیم در این باره می‌گوید: پس از بازگشتم از مصر فعالیتم را در رادیو کابل آغاز کردم و در سال 1987 زمانی که شبکه ماهواره‌ای دولتی در زمان رئیس‌جمهور وقت مرحوم «محمد داوود خان»(‌پایه‌گذار جمهوری افغانستان و نخستین رئیس‌جمهور این کشور) تأسیس شد، با تلاوت قرآن در جشن افتتاح آن شرکت کردم.

تألیف دیوان شعر

آنچه قاری سلیم را از دیگر قاریان افغانستانی متمایز می‌کند، این است که وی ید طولایی در شعر و ادبیات دارد و دیوان شعرش با نام «ناکامه مینه» منتشر شده است. همچنین تلاوت‌های وی در ایام رمضان زینت‌بخش منازل و محافل قرآنی در کشورش بوده است.

برکت‌الله به شیخ القراء افغانستان معروف شده است و طی 52 سال در محضر او بیش از 800 حافظ قرآن پرورش یافته‌اند که اکنون به شغل معلمی قرآن و امام جماعت در داخل و خارج از افغانستان مشغول هستند.

تأسیس انجمن قاریان افغانستانی

وی در سال 1990 انجمن قاریان افغانستانی را تأسیس کرد و سال‌های زیادی است که ریاست این انجمن را برعهده دارد. آنچه زندگی قاری برکت‌الله را شاخص کرده، این است که در پنج دهه گذشته در کابل مانده و این شهر را ترک نکرده تا شاهد 7 دوره سیاسی در پایتخت افغانستان باشد.

او در تمام این سال‌ها در زمینه خدمت به قرآن و آموزش آن و تدریس علوم دینی در دانشگاه مشغول بوده و خود می‌گوید خیلی سعی کرده است از کشمش‌های سیاسی به دور باشد.

درخشش در 10 مسابقه بین‌المللی قرآن

این قاری افغانستانی در 10 مسابقه بین‌المللی قرآن رتبه نخست را کسب کرده و عضو کمیته‌های داوری این مسابقات نیز بوده است؛ شیخ سلیم قرآن را با چهارده روایت ضبط کرده و این مسئله‌ای نادر و بی‌سابقه در افغانستان است.

«برکت‌الله سلیم»، شیخ القراء افغانستان در کنار نوه‌هایش

با وجود گسترش مراکز حفظ قرآن در سراسر افغانستان، این کشور همچنان در زمینه قاریان و قرائت به ویژه کسانی که مسلط به قرائات هفتگانه یا چهارده‌ روایت قرآن باشند، کمبودهایی دارد، برکت‌الله سلیم در این باره تأکید می‌کند که با وجود این‌که تعداد حافظان قرآن در افغانستان از کشورهای دیگر بالاتر است؛ اما این کشور از کمبود قاری رنج می‌برد و دلیل آن عدم آشنایی با تجوید قرآن با قرائات هفتگانه است؛ مهارت در آن نیازمند یک دوره زمانی و برخورداری از نَفَس طولانی است و این چیزی است که در حال حاضر وجود ندارد.

ضبط قرآن به چهارده روایت

قاری برکت‌الله سلیم چند سال پیش توانست قرآن را به چهارده روایت ضبط کند تا در شبکه‌های ماهواره‌ای دولتی و یوتیوب پخش شود، او همچنین بر 86 مدرسه حفظ قرآن در کابل نظارت داشته و 13 تألیف دارد که تعدادی از آن‌ها در برنامه‌های درسی مدارس و دانشگاه‌های دولتی تدریس می‌شود.

قاری برکت‌الله در طول دوران زندگی خود با مشکلات و چالش‌های بزرگی مواجه بوده و به دلیل اکتفا به تدریس قرآن و عدم تأیید مواضع و سیاست‌های دولت‌های سابق افغانستان به زندان افتاده است، شیخ «عبدالله اواب»، استاد تجوید در مدرسه حفظ قرآن کابل در این باره می‌گوید قاری برکت‌الله دوران کوتاهی را در زندان بوده؛ اما ترجیح می‌دهد که از تجربه زندان چیزی نگوید؛ زیرا نمی‌خواهد وارد سیاست شود.