نقش سبک برون‌ریزی عاطفی اسلامی در ارتقای آرامش معنوی خانواده
نقش سبک برون‌ریزی عاطفی اسلامی در ارتقای آرامش معنوی خانواده در پیش‌نشست کنفرانس بین‌المللی خانواده و تربیت معنوی مطرح شد و مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نوزدهمین پیش‌نشست برخط اولین کنفرانس بین‌المللی خانواده و تربیت معنوی با موضوع «نقش سبک برون‌ریزی عاطفی اسلامی در ارتقای آرامش معنوی خانواده» با ارائه محمد شریفی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، برگزار شد.
در این نشست حبیب‌الله حلیمی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، به عنوان ناقد و حجت‌الاسلام عبدالرحمن باقرزاده، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران به عنوان ناظر علمی به ارائه نظرات خود پرداختند.
شریفی در ابتدای نشست به ارائه طرح‌نامه خود با عنوان «نقش سبک برون‌ریزی عاطفی اسلامی در ارتقای آرامش معنوی خانواده» پرداخت و گفت: برون‌ریزی عاطفی در سبک زندگی جایگاه مهمی دارد و می‌تواند باعث آرامش فرد، خانواده و جامعه شود، اما چه راهکارهایی داریم که از طریق برون‌ریزی عاطفی موجب آرامش عاطفی شویم؟
یاد خدا
وی با اشاره به اینکه مکاتب مادی راهکارهای بسیاری را مطرح کرده‌اند، اما نتوانسته‌اند این نیاز را کامل مرتفع کنند، گفت: راهکار تأثیرگذار باید بر اساس آموزه‌های دینی باشد. اولین راهکار یاد خداست؛ با یاد خدا می‌توان به آرامش رسید. در خانواده‌‌ها نگرانی‌‌های بسیاری وجود دارد که موجب از بین رفتن آرامش می‌شود. احساس پوچی و بی‌هدفی یکی از این نگرانی‌هاست. اگر ایمان به خدا و ذکر الهی نباشد، ممکن است احساس پوچی باعث متلاشی شدن خانواده شود. گاهی برای رسیدن به یک هدف، فردی در خانواده زحمت می‌کشد، اما اعضای خانواده از تلاش وی تقدیر نمی‌کنند و همین مسئله آرامش آن فرد را بر هم می‌زند؛ سوء‌ظن و برخی خیال‌های دیگر نیز باعث نگرانی و اضطراب می‌شود که اگر ایمان به خدا نباشد، آرامش خانواده را از بین می‌برد. اگر شیفتگی به دنیا و زندگی مادی مداومت داشته باشد، ذهن افراد را مشوش می‌کند و این اضطراب به خانواده منتقل می‌شود.
امیدواری به فضل و رحمت الهی
شریفی راهکار دوم را امیدواری به فضل و رحمت الهی دانست و گفت: در آموزه‌های دینی بسیار بر این امر تأکید شده و یکی از گناهان کبیره یأس و ناامیدی است. انسان مؤمن به جای منفی‌بافی باید مثبت‌نگر باشد. عوامل زیادی در خانواده ناامیدی ایجاد می‌کند و افراد تربیت‌نیافته با اندک مشکلی، امید خود را از دست می‌دهند یا وقتی گناهی از آنها سر می‌زند، ناامید می‌شوند، اما خداوند راه توبه را باز گذاشته است.
وی ادامه داد: یکی دیگر از عوامل ناامیدی و افسردگی، تعلق خاطر به مظاهر دنیوی و مادی است و خانواده با اندک محرومیت مادی، امید و شادی خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل در منابع دینی تأکید شده است که علاقه‌های خود را به امور مادی محدود نکنید و علایق معنوی نیز داشته باشید.
دعا و درخواست از خداوند
شریفی سومین راهکار را دعا و درخواست از خداوند دانست و گفت: در آیه 186 سوره بقره خداوند می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ؛ و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند.»
وی افزود: دیل‌کارنگی نیز در خصوص دعا می‌گوید که دعا کردن سه احتیاج اصلی روانشناسی را برآورده می‌کند: اول، دعا کردن همان عمل یادداشت کردن روی کاغذ است. دوم هنگام دعا این احساس به ما دست می‌دهد که یک شریک غم پیدا کرده‌ایم و تنها نیستیم و سوم دعا کردن انسان را به کار وادار می‌کند؛ زیرا انسان را از ناامیدی و دست کشیدن از کوشش بازمی‌دارد.
نماز خواندن
شریفی چهارمین راهکار را نماز خواندن دانست و گفت: البته در منابع دینی اقامه نماز مطرح شده است و اگر همه مباحث اقامه نماز رعایت شود، موجب شادی نمازگزار می‌شود. روانشناسان معتقدند که دو نوع کنترل داریم: اولیه و ثانویه. کنترل اولیه این است که فرد اوضاع خود را کنترل و شرایط را در جهت اهداف خود محقق می‌کند، اما اگر کسی این را نداشته باشد، کنترل ثانویه را محقق می‌کند. در کنترل ثانویه فرد اوضاع را بررسی می‌کند و می‌بیند که چه کسی کنترل شرایط را در دست دارد و با او همراهی می‌کند.
وی تشریح کرد: در کنترل ثانویه نیز دو نوع کنترل نیابتی و تفسیری داریم. در کنترل تفسیری افراد کوشش دارند که شرایط غیر قابل کنترل خود را تفسیر و آن را برای خودشان معنا کنند. این افراد می کوشند بفهمند چرا و چگونه اتفاق ویژ‌ه‌ای رخ داده است. در نماز کنترل نیابتی و تفسیری رخ می‌دهد، چون نیابت مسائل را به خدا واگذار می‌کنیم و معتقدیم که اگر دعایی محقق نشده، حکمت است و اگر دعا محقق شده، رحمت الهی است و اگر مشکلی بروز کرده، دلیل و حکمتی دارد.
در ادامه نشست حبیب‌الله حلیمی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، در نقد طرح ارائه شده گفت: این موضوع را می‌توان در قالب کتاب بسط داد. البته عناوین و آموزه‌های زیادی در مورد برون‌ریزی عاطفی در اسلام وجود دارد؛ از جمله صله‌ارحام، سعه صدر، داشتن همسر خوب. برای برون‌ریزی عاطفی موارد منفی نیز وجود دارد. مثلاً وقتی فردی پشت سر فرد دیگری حرف می‌زند، می‌گوید سبک شدم. پس لازم است تأکید شود که باید از حرام دوری کرد. تهمت هم برون‌ریزی است و نباید انجام شود.
عباس بخشنده، استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، نیز در نقد این طرح، گفت: عنوان جذاب و درست است، اما گاهی ما بحثی را به عنوان یک نظریه مطرح می‌کنیم و گاهی در یک همایش؛ این مطلب مناسب همایش است و برای نظریه‌پردازی مناسب نیست. اگر آرامش خانواده را صرفاً به سبک برون‌ریزی عاطفی اسلامی پیوند بزنیم و آن را تک‌عاملی بدانیم، درست نیست.
عوامل ایجاد آرامش در خانواده
وی ادامه داد: آرامش خانواده می‌تواند عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، روانشناختی و ... داشته باشد و یک بخش از آن می‌تواند ناشی از برون‌ریزی عاطفی اسلامی باشد که باید در مطلب ارائه‌شده ذکر می‌شد. ذکر خدا می‌تواند در آرامش تأثیر داشته باشد اما ذکر خدا مباحث بسیار متعددی دارد و باید نکات روانشناختی هر مورد به صورت فرمول مطرح شود. مقوله امیدواری به خدا و اعتماد به خدا نیز دو مقوله متفاوت هستند و با هم فرق دارند، اما در یک بحث آورده شده است.
بخشنده در خصوص استناد به دیدگاه دیل‌کارنگی نیز گفت: این نویسنده، اندیشمند مطرحی نیست و امکان‌پذیر بود که مطالب را با استناد به کتاب‌های اصیل روانشناسی مطرح کرد. همچنین برون‌ریزی عاطفی از شناختی و رفتاری تفکیک نشده است، در حالی که می‌توان به استناد اندیشمندان بزرگ این حوزه این دو را از هم تفکیک کرد.
در بخش بعدی نشست، شریفی پس از شنیدن سخنان نقادان، ضمن پذیرش نقدهای مطرح، گفت: دیدگاه کارنگی را مطرح کردم تا نشان دهم یک فرد در کشور غیراسلامی چنین نظری را مطرح کرده است. مسئله جدا کردن برون‌ریزی عاطفی از شناختی و رفتاری نیز کاملاً درست است و باید انجام شود.
حجت‌الاسلام عبدالرحمن باقرزاده استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران به عنوان ناظر علمی نیز به عنوان ناظر علمی نشست، گفت: عنوان غامض است و باید اصلاح شود. همچنین عناوین و راهکارها باید توسعه پیدا کند و مسئله همسر به عنوان آرامش‌بخشی، توکل به خدا، تعاون و ... می‌توانند عوامل مکمل باشند. مسئله ضعف مرجع هم نقد بجایی است و می‌توان از آثار معتبرتر و با تراز علمی بالاتری استفاده کرد. موارد شناختی، رفتاری و روانی نیز باید از هم جدا شوند و این موضوع نیاز مهم جامعه امروز است که باید برای کاربردی کردن آن تلاش کرد.
انتهای پیام
