اقتصاد دانش‌بنیان نیازمند بهره‌وری و رفع گره‌های ذهنی است + صوت
عضو اندیشکده اقتصاد مقاومتی تأکید کرد: می‌توان با اهمیت به ابزارهای توسعه بهره‌وری مانند دولت الکترونیک و رفع گره‌های ذهنی مدیران، با حداقل‌ها هم اقتصاد دانش‌بنیان را رونق بخشید.
اقتصاد دانش‌بنیان مقوله‌ای مهم در رشد و توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شود. هدف از اقتصاد دانش‌بنیان رفع محرومیت و پرورش و عملیاتی ساختن ایده‌هاست، اما آنچه در مفاهیم اقتصادی مهم بوده و پیش از تأسیس هر کسب و کار دانش‌بنیان باید به آن توجه شود، بهره‌وری است، درواقع بدون بهره‌وری نمی‌توان به اهداف غایی علوم جدید و دانش‌بنیان دست یافت، امری که در اقتصاد ایران بنا به دلایلی مغفول مانده و این غفلت موجب از دست رفتن منابع یا صرف هزینه‌های گزاف شده است. درواقع کارشناسان معتقدند ضعف در حوزه بهره‌وری بیش از تحریم‌ها به کشور زیان وارد کرده و اگر به بهره‌وری توجه می‌شد، تحریم‌ها خیلی اثرگذار نبودند.
میرهادی رهگشای، کارشناس مسائل اقتصادی و عضو اندیشکده اقتصاد مقاومتی در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه دستیابی به ایده‌های جدید و فناوری‌های نو در حوزه دانش‌بنیان هرچند سخت اما امکان‌پذیر است، گفت: اینکه گفته می‌شود تحریم‌ها باعث شده دسترسی به فناوری‌ها و علوم جدید دانش‌بنیان امکان‌پذیر نباشد، اصلاً صحیح و قابل استناد نیست، چون صرفاً تحریم‌ها سبب خواهد شد هزینه و زمان بیشتری صرف شود اما دسترسی را به صورت کامل قطع نخواهد کرد.
وی افزود: من فکر می‌کنم در مقوله دانش‌بنیان باید نگاهمان فراتر از فناوری‌های نوظهور دانش‌بنیان باشد. اقتصاد دانش‌بنیان حتماً باید با مقوله بهره‌وری همراه باشد و امروزه اقتصاد ایران به مؤلفه بهره‌وری بیش از همه مؤلفه‌ها نیاز دارد، چون هرچقدر فناوری‌های نوظهور و فین‌تک‌ها وارد کشور شوند یا به وجود آیند اما با بهره‌وری مناسب همراه نباشند، اتفاق خاصی در عرصه اقتصادی رخ نخواهد داد.
دولت الکترونیک؛ ابزاری برای افزایش بهره‌وری
عضو اندیشکده اقتصاد مقاومتی یکی از راه‌های ارتقای بهره‌وری در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و سایر فعالیت‌های اقتصادی را تقویت دولت الکترونیک عنوان کرد و در این رابطه گفت: متأسفانه ما در رابطه با دولت الکترونیک در سطح حداقلی قرار داریم، درصورتی‌که دولت الکترونیک به کاهش هزینه‌های مادی و زمانی و کاهش بروکراسی کمک می‌کند و به طور کلی بهره‌وری را در کشور افزایش میدهد.
بیشتر بخوانید:
رهگشای در همین رابطه افزود: گسترش دولت الکترونیک نیازمند فناوری و دانش پیچیده‌ای هم نیست که بگوییم چون تحریم هستیم توسعه پیدا نمی‌کند، ولی اگر عزمی در کشور وجود داشته باشد می‌توان با حداقل فناوری یا سطح اندکی از فناوری و از طریق میدان دادن به برخی از شرکت‌های داخلی شاهد وقوع پیشرفت‌های چشم‌گیر در حوزه دولت الکترونیک بود.
وی افزود: در سایر حوزه‌ها با در نظر گرفتن بهره‌وری و پراهمیت دانستن آن می‌توان به تقویت اقتصاد دانش‌بنیان کمک کرد، البته ناگفته نماند که عزم و اراده مدیران در ارتقای بهره‌وری بسیار مهم و ضروری است.
عضو اندیشکده اقتصاد مقاومتی با بیان اینکه مشکلات اساسی کشور معطل فناوری‌های جدید نیست، عنوان کرد: در صنایع خودروسازی، کشتی‌سازی، فولاد و صنایع زیربنایی و پایین‌دستی به مؤلفه افزایش بهره‌وری و بهبود سودآوری صنایع بیش از سایر مؤلفه‌ها نیاز است.
عوامل مؤثر بر کاهش بهره‌وری
رهگشای درباره عوامل مؤثر بر کاهش بهره‌وری گفت: نبود رقابت‌پذیری و انگیزه در مدیران به بهره‌وری ضربه بسیاری وارد کرده است. به عنوان مثال خودروسازان کشور نه به آن معنا دانش‌بنیان هستند و نه می‌توان گفت با دانش سروکار ندارند. خودروسازان باید از شرکت‌های کوچکتر و زیرمجموعه‌ای در تولید قطعه، طراحی، بازاریابی و فروش استفاده کنند که به مفهوم دانش‌بنیان نزدیک هستند تا از این طریق به صنعت خودروسازی کشور کمک کنند و بهره‌وری را افزایش دهند، ولی چون خودروسازان داخلی نیازی به رقابت‌پذیری ندارند و مدیرانشان از انگیزه کافی بهره نمی‌برند، دو خودروساز بزرگ کشور از بهره‌وری لازم برخوردار نیستند. در مابقی صنایع هم کم و بیش چنین مشکلی به چشم می‌خورد.
وی بیان کرد: اساس، بحث انگیزه است. انگیزه مدیران منجر به گرفتن تصمیم‌های بزرگ خواهد شد و انگیزه هم در سایه رقابت‌پذیری اقتصاد به وجود خواهد آمد. اگر رقابت وجود نداشته باشد، قطعآً مدیر انگیزه و هدف‌گذاری برای بهبود بهره‌وری نخواهد داشت.
این کارشناس اقتصادی عامل دوم اثرگذار بر کاهش بهره‌وری را مربوط به کلیت ساختار اداره شرکت‌ها و صنایع دانست و در این رابطه گفت: حتی اگر رقابت‌پذیری هم در اقتصاد وجود داشته باشد، اما به دلیل ساختار غلط اداره شرکت‌ها و صنایع شاهد خروجی مثبت نخواهیم بود.
رهگشای دولت الکترونیک را ابزاری برای کاهش هزینه‌های اقتصادی و هزینه‌های نیروی انسانی توصیف کرد و افزود: تمام ابزارهای تحقق کامل دولت الکترونیک در کشور موجود است، ولی به دلیل وجود گره‌های ذهنی اجازه تحقق کامل دولت الکترونیک داده نشده است. فرض کنید برای تغییر مالکیت خودرو به دفتر اسناد رسمی مراجعه می‌کنید، در حین ورود به دفتر اسناد رسمی باید انواع و اقسام مدارک خودرو را به همراه داشته باشید، درصورتی‌که اگر در کشور ما دولت الکترونیک به صورت جامع و کامل اجرایی می‌شد، فرآیند تغییر مالکیت به صورت سیستمی و از طریق دولت الکترونیک انجام می‌پذیرفت، ولی متأسفانه باوری در کشور وجود دارد که گویا در صورت نبود این اسناد کاغذی قرار است اتفاق خاصی رخ دهد، درصورتی‌که چنین نیست.
لزوم رفع گره‌های ذهنی
وی بیان کرد: اینکه در حوزه دانش‌بنیان توفیقات زیادی حاصل نشده به خاطر وجود همین گره‌های ذهنی است و از سوی دیگر برورکراسی پیچیده قضایی و دولتی به این شرایط دامن زده است.
عضو اندیشکده اقتصاد مقاومتی محافظه‌کاری برخی مدیران در عدم توسعه دولت الکترونیک را دغدغه سخیف و بیهوده دانست و گفت: برخی مدیران فکر می‌کنند اگر فناوری‌های دانش‌بنیان رشد و توسعه پیدا کنند یا دولت الکترونیک همه‌گیر شود، منجر به بیکاری نیروی انسانی خواهد شد، واقعاً طرز تفکر اشتباهی است. این نوع تفکر هزینه بروکراسی سنگینی را به کشور تحمیل خواهد کرد. این مسیر در کشورهای موفق طی شده و نیروی انسانی که برای حاکمیت کار می‌کند باید عمدتاً به سمت طراحی برنامه‌ها، مدیریت پروژه‌ها و رفع مشکلات زیرساخت‌ها حرکت نکند نه اینکه کارهای سادهای را انجام دهد که صرفاً یک رایانه هم می‌تواند آن را انجام دهد.
رهگشای در پایان تأکید کرد: طبق کرامت انسانی، افراد را باید به سمت و سویی سوق داد که کارهای سطح بالاتری را انجام دهد نه کارهای سطح پایین.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
