تجارت دریایی؛ راهکار توسعه مناطق جنوبی و افزایش درآمدها + صوت
مدیر سابق بازرگانی منطقه آزاد قشم گفت: تجارت دریایی را باید جدی گرفت و از طریق تجارت دریای می‌توان درآمدهای کشور را افزایش داد.
ناصر ذاکری، پژوهشگر اقتصادی و مدیر سابق بازرگانی منطقه آزاد قشم در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به دلایل غفلت از ظرفیت‌های اقتصادی دریا گفت: بیتوجهی حکومت‌های ایرانی به دریا ریشه در مسائل تاریخی دارد و از چندین قرن پیش چنین بیتوجهی وجود داشته است.
وی افزود: معمولاً جامعه ایران به خشکی بیشتر توجه دارد تا اینکه به ظرفیت‌های دریا توجهی از خود بروز دهد و به همین دلیل سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در این حوزه صورت نگرفته است.
کارشناس اقتصادی تأکید کرد: ایران از نظر جغرافیایی موقعیت ویژه‌ای در منطقه دارد و در مسیر ارتباط شرق و غرب واقع شده، لذا به همین دلیل به راحتی می‌توانستیم در کنار سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زمینی و هوایی، برروی دریا هم متمرکز شویم و سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این رابطه انجام شود. البته ناگفته نماند در حوزه حمل و نقل زمینی و هوایی هم خیلی موفقیت‌هایی حاصل نشده ولی غفلت از ظرفیت‌های دریا بسیار جدی‌تر از سایر موارد است.
غفلت از ظرفیت دریا
ذاکری بیان کرد: عدم انجام سرمایه‌گذاری‌های مناسب در حوزه دریا سبب شده تا رقبای منطقه‌ای ما در این زمینه پیشگام شوند که امروز بندر فجیره در امارات به یکی از قطب‌های بنادر جهان تبدیل شده است، درصورتی‌که اگر در زمینه بنادر به درستی و با دقت سرمایه‌گذاری صورت می‌پذیرفت امروز ایران در بحث بنادر به یکی از قطب‌های جهان تبدیل می‌شد.
وی افزود: عدم وجود سرمایه‌گذاری مناسب برتری نسبی را برای رقبایمان به همراه داشته و از سوی دیگر ما را در موضع ضعف قرار داده است، طوری‌که برای انجام خدمات حمل و نقل دریایی گاهیً متکی به کشورهای ساحلی جنوبی خلیج فارس هستیم و به جای اینکه ارائه‌دهنده خدمات باشیم به متقاضی دریافت خدمات تبدیل شده‌ایم.
مدیر سابق بازرگانی منطقه آزاد قشم یادآور شد: در دهه 50 یک تیم فرانسوی مطالعاتی را در زمینه آمایش سرزمین انجام داد و نتایج این مطالعات نشان می‌داد ایران برای مقابله با کم‌آبی باید به سواحل جنوبی خود بیشتر توجه کند و طبق این مطالعات باید جمعیت بیشتری در سواحل جنوبی مستقر شوند و شهرهای صنعتی توسعه پیدا کنند ولی به دلیل بیتوجهی به چنین مطالعاتی مشکلاتی به وجود آمده و تازه امروز متوجه نواقص و کاستی‌ها شده‌ایم. مشکل کم‌آبی جدی است و اگر استقرار جمعیت در سواحل و توسعه سواحل و شیرین کردن آب دریا جدی گرفته می‌شد با پدیده‌های زیست‌محیطی خیلی روبه‌رو نمی‌شدیم.
افزایش درآمدهای کشور از مسیر تجارت دریایی
ذاکری با بیان اینکه سواحل جنوبی کشور سواحل خلوتی هستند، گفت: تجارت دریایی را باید جدی گرفت و از طریق تجارت دریای می‌توان درآمدهای کشور را افزایش داد.
وی با اشاره به نقش مناطق آزاد در توسعه سواحل و پیشرفت سواحل گفت: وقتی از منطقه آزاد سخن گفته می‌شود، معنایش این است یک منطقه‌ای آماده و در آنجا تمام امکانات زیربنایی، تسهیلات و شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاری فراهم شده است تا جذابیتی برای سرمایه‌گذار ایجاد کند. مثلاً وقتی منطقه آزاد جبل علی در امارات شکل گرفت در همان ابتدا حدود 30 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و تمام امکانات فراهم شد و سرمایه‌گذار با خیال راحت شروع به فعالیت اقتصادی کرد. ولی در ایران هیچ‌یک از مناطق آزاد به گونه‌ای نبوده که دولت بیاید و در آنجا سرمایه‌گذاری کلان انجام دهد و تمام زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری را فراهم کند. متأسفانه تصور ما این است که سرمایه‌گذار باید در منطقه آزاد زمین خریداری کند و با پولی که از او دریافت می‌کنیم، زیرساخت‌ها را فراهم کند. در این شرایط سرمایه‌گذار هیچ فعالیتی در مناطق آزاد نخواهد داشت، درصورتی‌که دولت باید از همان ابتدا زیرساخت‌ها را فراهم کند.
ذاکری با اشاره به نادیده گرفتن معافیت‌ها و امتیازات مناطق آزاد گفت: متأسفانه شرایط به سمتی پیش رفته که دستگاه‌ها تلاش می‌کنند معافیت‌ها و امتیازات مناطق آزاد را نادیده بگیرند و از سوی دیگر برخی دستگاه‌ها به دید رقیب به مناطق آزاد می‌نگرند. مشکل دیگر این است که دوره‌های معافیت مالیاتی و امتیازات برای مناطق آزاد بسیار اندک است، مثلاً منطقه آزاد جبل علی دوره 50 ساله را در نظر می‌گیرد ولی در ایران آن هم در شرایط نبود امکانات دوره 20 ساله را در نظر می‌گیریم و عملاً به دلیل نبود امکانات سرمایه‌گذار نمی‌تواند از امتیاز معافیت مالیاتی و سایر امتیازات بهره ببرد و وقتی امکانات وجود نداشته باشد معافیت‌های مالیاتی شبیه به شوخی است.
بیتوجهی به قانون اداره مناطق آزاد
وی گفت: طی سال‌های گذشته همواره تلاش شده تا مزیت‌های مناطق آزاد به اسم حل مشکل سایر نقاط کشور کاهش پیدا کند. قانونی تحت عنوان قانون چگونگی تأسیس و اداره مناطق آزاد وجود دارد که باید به عنوان قانون مادر تنظیم‌کننده مناسبات مناطق آزاد با دستگاه‌های دولتی باشد ولی توجه چندانی به این قانون نمی‌شود و هریک از دستگاه‌های دولتی قوانین منطقه اصلی را به مناطق آزاد تسری می‌دهند و اعتنایی به این قانون نمی‌کنند و نتیجه آن کم‌اثر شدن مناطق آزاد در سیستم اقتصادی ایران است.
کارشناس اقتصادی با بیان اینکه سواحل جنوبی کشور در محرومیت به سر می‌برند و برای رفع محرومیت نیاز شدید به سرمایه‌گذاری وجود دارد، عنوان کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که به محرومیت مناطق جنوبی کشور دامن زده، ضعف در امکانات ارتباطی است و به دلیل ضعف در این موضوع سرمایه‌گذار نمی‌تواند به راحتی به فعالیت اقتصادی بپردازد.
فقدان جریان عمومی سرمایه
ذاکری با اشاره به ظرفیت گردشگری مناطق ساحلی کشورمان گفت: منطقه چابهار از لحاظ آب و هوایی معادل منطقه فلوریدای آمریکاست و از جذابیت‌های فوق‌العاده گردشگری بهره می‌برد ولی چون سرمایه‌گذاری در آن صورت نگرفته از ظرفیت‌های گردشگری این منطقه غفلت شده است و همه اینها به خاطر این است که جریان عمومی سرمایه در کشور وجود ندارد. ما نیاز به این داریم که مجموعه عظیمی از درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت یا غیره در بخش زیربنایی مناطق جنوبی به صورت گسترده انجام پذیرد.
وی افزود: از سوی دیگر نیاز است در نگرش مدیران و مسئولان نسبت به این موضوعات اصلاحاتی صورت گیرد تا بدانند برای بهبود شرایط نیاز است ارتباط فراگیر و سازنده با سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در سطح جهانی داشته باشند. مسئله گردشگری برای اقتصاد ما یک مسئله فوق‌العاده و ظریف است که می‌تواند به محرومیت‌زدایی در مناطق ساحلی بینجامد ولی به دلیل نادیده گرفته شدن این موضوع از چنین ظرفیتی تا به امروز استفاده نشده است.
به گفته این کارشناس اقتصادی، توسعه آینده ایران در گروی توسعه مناطق جنوبی است.
مدیر سابق بازرگانی منطقه آزاد قشم در پایان بر ضرورت ارتباط میان مناطق آزاد ایران با مناطق آزاد کشورهای همسایه اشاره کرد و گفت: بهتر است مناطق آزاد در قالب یک شبکه ارتباطات گسترده‌ای با هم داشته باشند و از این طریق کم و کاستی‌ها برطرف خواهد شد و خلق درآمد صورت می‌پذیرد. در این راستا باید از ظرفیت‌های دیپلماتیک کشور استفاده شود ولی خیلی این نوع روابط دیپلماتیک جدی گرفته نشده است.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
