کارویژه رسانه تخصصی قرآن، تولید و توزیع معرفت است

به گزارش ایکنا از اصفهان، نشست «خبرنگار شدن و خبرنگار ماندن» در دو محور «چگونه مثل یک خبرنگار زندگی کنیم؟» و «چرا و چگونه خبرنگار قرآنی شویم؟» روز گذشته، هشتم آذرماه به همت خبرگزاری ایکنا و گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان در دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه برگزار شد.

سمیرا قاسمی، روزنامه‌نگار و مدیر سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی واحد اصفهان در این نشست ضمن اشاره به تصویر نادرست و ناقصی که از خبرنگار در ذهن اغلب افراد شکل گرفته، اظهار کرد: این تصویر باعث به حاشیه رفتن و نادیده گرفته شدن بسترهای شرافتمندانه‌ای شده است که خبرنگاران در آن قلم‌فرسایی می‌کنند.

وی در ادامه به فواید خبرنگاری در زندگی روزمره اشاره کرد و گفت: اولین فایده خبرنگاری، کسب مهارت گوش دادن فعالانه است. این مهارت اثر خود را در برقراری ارتباط با دیگران نمایان می‌‌کند، چراکه فهمیدن و فهمیده شدن منحصراً با گوش دادن فعال اتفاق می‌افتد. گوش دادن فعال با شنیدن متفاوت است؛ کیت مورفی، روزنامه‌نگار نیویورک تایمز در کتاب «باید به هم گوش بدهیم» به تفاوت گوش دادن فعال و شنیدن اشاره و جایگاه ویژه گوش دادن فعالانه در برقراری ارتباط را بررسی کرده‌ است. در گوش دادن فعالانه، لحظه‌ جادویی هماهنگی بین مغز ما و مغز طرف مقابل رخ می‌دهد و سبب دریافت کامل مطالب گوینده شده و باعث می‌شود لذت همدلی به کام طرفین بنشیند.

این روزنامه‌نگار دومین فایده خبرنگاری را گسترش دامنه ارتباطی خبرنگار دانست و گفت: او به‌واسطه شغل خویش، مهارت ارتباط با دیگران و هنر گفت‌وگو را هر روز تمرین می‌کند و در این خصوص مهارت کافی به‌دست می‌آورد. از ثمرات دیگر خبرنگاری، هنر خوب پرسیدن است؛ خبرنگار همواره به‌دنبال دریافت بهترین پاسخ‌ها بوده و چنانکه می‌دانیم، به فرموده پیامبر گرامی اسلام(ص)، پرسیدن نیمی از دانستن است.

وی ادامه داد: مهارت دیگری که از اندوخته‌های تجربی یک خبرنگار محسوب می‌شود، هنر هدایت مسیر گفت‌وگوست. او به‌واسطه گفت‌وگوهای هدفمند با مسئولان، اساتید و... مدیریت مسیر گفت‌وگو را به‌خوبی می‌آموزد، توانایی گفت‌وگو منحصرا حول محور مورد نظر را پیدا می‌کند و از آسیب‌های پراکنده‌گویی و گفت‌وگو‌های بی‌هدف در امان می‌ماند.

قاسمی اضافه کرد: دیرباوری، یکی دیگر از دستاوردهای خبرنگاری است که در پی جستجوی مداوم منبع اصلی خبر، با خبرنگار عجین می‌شود، چراکه خبرنگار آموخته نباید هر تیتر خبری، قبل از صحت سنجی، او را به خود جذب کند و موظف است صحت‌وسقم آن را تحقیق و بررسی کند. صبور شدن در حین تهیه گزارش‌های خبری، افزایش اعتمادبه‌نفس به‌ سبب حضور در نشست‌ها و گفت‌وگو‌های خبری با مقامات و مسئولان، عادت به خوب خواندن و خوب نوشتن که در اثر همزیستی با کتاب‌های خوب، منابع ارزشی و فاخر به‌دست می‌آید و رسیدن به جایگاه ارزشمند «نمی‌دانم» و ترک توهم دانایی که در پی تکرار و مصرف مدام خبر برای مخاطب حاصل می‌شود، فواید دیگر خبرنگاری است.

شاکله رسانه‌های تخصصی

در ادامه، بهنام افشار، روزنامه‌نگار و سردبیر خبرگزاری ایسنا در اصفهان به سیر تاریخی ظهور رسانه‌های تخصصی اشاره کرد و گفت: اوایل قرن ۱۸ در آلمان و فرانسه، پدیده روزنامه‌نگاری تخصصی آغاز به‌کار کرد. در ایران نیز اولین روزنامه با عنوان کاغذ اخبار از سوی میرزا صالح شیرازی چاپ شد و بعد از آن، اولین روزنامه تخصصی از سوی سپه‌سالار و در حوزه حقوق و قضا با نام وقایع‌العدلیه منتشر شد، اما پس‌ از آن، روزنامه‌نگاری تخصصی جایگاه قابل‌ توجهی در فضای اجتماعی آن روز ایران به‌دست نیاورد و نتوانست رشد و تکامل یابد. این در حالی است که در دنیای امروز در قیاس بین رسانه‌های مکتوب، شنیداری و دیداری، رسانه‌های تخصصی جایگاه ویژه‌ای یافته و افراد جامعه با این نوع رسانه‌‌ها، آمیختگی خاصی پیدا کرده‌اند.

وی در ادامه به ویژگی‌های رسانه تخصصی اشاره کرد و افزود: شکل و ساختار یک رسانه تخصصی در کنار روند تولید محتوا، رویکرد و زاویه دید تولیدکنندگان خبر و شیوه خاص خبرنویسی، شاکله اصلی یک رسانه تخصصی را تشکیل می‌دهد. تولید محتوا در رسانه تخصصی، الزامات و قواعدی دارد که عبارتند از کسب دانش تخصصی در حوزه علمی مورد نظر و کسب مهارت‌های خبرنگاری از جمله آموزش دانش خبرنگاری، آشنایی با ارزش‌ها و عناصر خبری، آشنایی با سبک‌ها و تاکتیک‌های خبری، اشراف بر انواع مصاحبه، احاطه بر انواع گزارش‌های خبری، سوژه‌یابی و سواد رسانه‌ای.

این روزنامه‌نگار با بیان اینکه بایسته سوم در این نوع رسانه‌ها، مخاطب‌شناسی است، ادامه داد: باید خواسته‌ها، نیازها و فضای فکری مخاطب به‌درستی درک شود و شناخت صحیحی از آن به‌عمل آید. اصل بعدی، الزام و تعهد به اخلاق رسانه‌ای است؛ اصولی همچون بی‌طرفی و استقلال، تعهد اجتماعی، نگاه مردم‌گرایانه و حقیقت‌گرایی، از جمله الزامات اخلاق رسانه‌ای است. در قرآن کریم نیز در آیه ۶ سوره حجرات به این مطلب اشاره و به تحقیق و جستجو در خصوص منبع اصلی خبر سفارش شده‌ است. سوژه‌پردازی هدفمند نیز از دیگر الزامات برای تولید خبر در رسانه تخصصی به‌شمار می‌رود.

وی به ضرورت ایجاد رسانه تخصصی قرآن اشاره کرد و ارائه قرائت و خوانشی نوین از دین و پرهیز از قرائت‌های سطحی‌گرایانه، پاسخ دین به چالش‌ها، آسیب‌ها و بحران‌های جامعه دینی و تولید و توزیع معرفت برای زیست مؤمنانه و اخلاق‌گرایانه را از دلایل اصلی تأسیس این نوع رسانه برشمرد.

افشار در ادامه به ویژگی‌های خبرنگار قرآنی اشاره کرد و افزود: آموزش در حیطه رسانه، مخاطب‌شناسی، جریان‌شناسی و آشنایی با ارزش‌های خبری، از الزامات شغل خبرنگاری است، اما مهم‌ترین ویژگی خبرنگار قرآنی، داشتن ذهن سوژه‌پرداز و سوژه‌یاب است که سبب تلاش مدونی برای رهایی از روزمرگی و ارائه مطالب تازه و نو در رسانه می‌شود.

سردبیر سابق ایکنا در اصفهان در بخش پایانی سخنان خود به سابقه تاریخی انتشار روزنامه‌های تخصصی در حوزه دین و قرآن پرداخت و گفت: تدین و معارف، اولین نشریه‌های دینی بعد از دوران مشروطه بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ایکنا به‌عنوان اولین خبرگزاری تخصصی قرآن در سال ۱۳۸۲ پدید آمد. این خبرگزاری همانند سایر خبرگزاری‌های کشور، دارای سرویس‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... است، اما از نگاهی متفاوت و از زاویه دید معارف قرآنی و معرفتی، وقایع را بررسی و تحلیل می‌کند و ذیل قواعد دینی، نگاهی عمیق‌تر و ریشه‌ای‌تر به موضوعات دارد. ایکنا با ایجاد فضای نواندیشانه، توانسته است بستری مناسب برای گفتمان‌سازی و جریان‌سازی فراهم کند.

الهه‌سادات بدیع‌زادگان