سحرگاه و لحظه‌‌های ناب معنوی

فاطمه باشتنی، استاد حوزه علمیه خراسان شمالی، در گفت‌وگو با ایکنا در خصوص موضوع اهمیت سحر خیزی و عبادت شبانگاهی در رشد معنوی انسان اظهار کرد: هر انسان فرهیخته و عالمی که تألیفی دارد و به مراتبی رسیده و عاقبت به خیر شده است از جمله شهیدان بزرگوار ما، اگر در زندگی آن‌ها توجه کنیم می‌بینیم که اینها اهل شب زنده داری و راز و نیاز و عبادت شبانه بودند و در واقع آن موقع شب است که دوستان و عاشقان خدا با او درد و دل می‌کنند. 

وی با اشاره به آیه ۷۹ سوره اسرا که خطاب به پیامبر اکرم صلوات الله علیه است، ادامه داد: خداوند در این آیه می فرمایند «وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا» که معنی آن این است که «و پاسی از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد!»

وی  افزود: اگر لباس کثیف شود با صابون و مواد شوینده آن را پاک می کنیم اما اگر قلب انسان زنگار گرفت چگونه باید آن را جلا دهیم؟. بزرگان و ائمه  معصومین علیهم‌السلام برای برطرف کردن زنگار قلبمان سفارش کردند به این که اهل سحر باشیم و علمای بزرگ ما  نیز بر قرآن خواندن و استغفار کردن در سحر برای از بین رفتن زنگار قلب تاکید دارند.

وی ادامه داد: روایتی داریم از پیامبر اکرم صل الله علیه و سلم که فرمودند «به درستی که قلب‌ها زنگ می زند همان طور که آهن زنگ می گیرد و جلای اینها قرائت قرآن است» و این نشان از اهمیت موضوع دارد. هر کسی را که می‌بینیم تألیفی دارد یا به جایی رسیده و عاقبت به خیر شده از جمله شهیدان بزرگوار نظیر حاج قاسم سلیمانی؛ اگر به زندگی آن‌ها توجه کنیم می‌بینیم که اینها اهل شب زنده داری و راز و نیازها و عبادات شبانه بودند و آن موقع شب است که دوستان و عاشقان خدا با او درد و دل می کنند.

وی به حکایتی اشاره کرد و گفت: شخصی بود که می‌گفت سحر خیز باش تا کامروا باشی. شاهی نیز افرادش را مأمور کرد که وقتی گوینده این سخن از خانه اش بیرون آمد روی سرش بریزند و همه چیزش را ببرند؛ آن‌ها این کار را هم کردند. شاه این فرد را خواست و گفت چه شد دیر آمدی! تو که گفتی سحرخیز باش تا کامروا باشی؟ آن مرد پاسخ داد امروز آن دزدان از من سحرخیزتر بودند پس کامرواتر شدند.

وی در ادامه اشاره‌ای به احوالات مرحوم مقدس اردبیلی علیه الرحمه کرد و افزود: مرحوم برای نماز شب بیدار شد و دید که به غسل نیاز دارد. به سراغ چاه رفت تا آب بکشد وقتی سطل را بالا کشید دید درون سطل پر از طلا و جواهر است. آن‌ها را در چاه ریخت و گفت خدایا! مقدس از تو آب خواست تا به نماز شب برسد نه طلا؛

باشتنی گفت: مردان خدا، چنین هستند و برکات دنیوی و اخروی فراوان به آن‌ها می‌رسد؛ در واقع، شبِ مردان خدا، روزِ جهان افروز است روشنک را به حقیقت شب ظلمانی نیست خفتگان را خبر از عالم انسانی نیست.

باشتنی ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) فرمودند که جبرئیل پیوسته مرا به نماز شب سفارش می‌کرد تا اینکه گمان کردم خوبان و برگزیدگان امت من هرگز نمی خوابند. وقتی بنده‌ای از رخت‌خواب نرم و گرمش بلند می‌شود برای اینکه به سبب نماز شبش خداوند را راضی کند در حالی که خواب آلوده است؛ خداوند متعال هم به آن بنده بر ملائکه خودش مباهات می‌کند که این بنده مرا ببینید از جایش  بلند شده خواب شیرین را ترک کرده تا کاری انجام دهد که من بر آن واجب نکردم. شما شاهد باشید که من آن را آمرزیدم و همین آمرزش خداوند تبارک و تعالی باعث برکاتی می‌شود که در روز سهم و قسمت این بنده خدا می‌شود.

وی با اشاره به اینکه باید از خداوند بخواهیم به ما توفیق لذت مناجات، سحرخیزی و اهل نماز شب بودن را عطا فرماید، ادامه داد: وقتی شبی نماز شب شهید ثانی قضا شد، این عالم بزرگوار از خواب بیدار شد و گریه کرد و به خدا گفت خدایا من چه کردم که این توفیق از من سلب شد. یکی از علت‌هایی که سبب سلب این توفیق است، همان گناهانی است که انسان در طول روز انجام می‌دهد.

باشتنی در ادامه به یکی از علت‌های سلب توفیق سحرخیزی اشاره و تصریح کرد: در روایت آمده که گناهان شما در طول روز شما را اسیر می‌کند؛ لذا توفیق نماز شب و سحرخیزی را پیدا نمی‌کنید؛ حضرت آیت الله مجتهدی به نقل از استادش حاج شیخ علی اکبر برهان گفته است که شبی به مهمانی رفت و بعد از شام تشک بستر نرمی‌انداخت که من در آن گم شدم. به صاحب خانه گفتم من قرار است سحر بیدار شوم با این تشک بیدار شدن بسیار سخت است. اگر غذای چرب بخوریم یا جای گرم بخوابیم این هم نمی‌گذارد برای نماز شب بیدار شویم.

باشتنی در پایان با ذکر این نکته که باید سبک زندگی اسلامی داشته باشیم بیان کرد: یکی از آثار و برکات نماز شب، رزق و روزی است و محال است کسی اهل نماز شب باشد و در کسب روزی به تنگنا بخورد.

خبرنگار: زهرا محمدیان