تعلیم و تربیت هندسه‌پذیر نیست
حسین زارع گفت: مسائل مرتبط با تعلیم و تربیت، هندسه‌پذیر نیست و نباید از الفاظی مانند «مهندسی رفتار» یا «مهندسی شناختی» استفاده کنیم. این شیوه بیان، محصول گروه رادیکال روانشناسان رفتارگرا بود که خود آنها امروز متوجه اشتباهاتشان شده‌اند.
به گزارش ایکنا از اصفهان، حسین زارع، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور در اولین همایش بین‌المللی «تربیت معنوی و سلامت معنوی از منظر امام علی(ع)» در خصوص بهزیستی روانی و روانشناسی تکاملی اظهار کرد: بهزیستی در لغت به معنای راحت بودن، خوشبختی و سلامتی است و در حوزه‌های متعددی می‌تواند مطرح شود. یکی از رویکردهایی که می‌توان با آن به تحلیل انسان پرداخت، روانشناسی تکاملی است. فناوری در ذات خود عجول است و مدام می‌خواهد سریع‌تر از قبل حرکت کند. این ویژگی فناوری با تربیت عمیق و معنوی منافات دارد. از نظر من، راه‌حل این است که به تکامل خودمان باز گردیم.
وی به ویژگی‌های رویکرد تکاملی در روانشناسی پرداخت و ادامه داد: در روانشناسی تکاملی، تفاوت میان انسان‌ها طبیعی و هدف آنها، ارتقای سازگاری میان یکدیگر است. آموزه‌های روانشناسی تکاملی حاصل رویکردهای تکاملی انسان محسوب می‌شود. دلیل بسیاری از رفتارهای ادراکی انسان، تکامل است و کسی آنها را به ما آموزش نمی‌دهد. باید توجه کرد که هدف تکامل، حرکت رو به جلو نیست؛ بلکه رسیدن به بهزیستی است.
نایب‌رئیس انجمن علمی روانشناسی ایران در خصوص ویژگی‌های تکاملی انسان گفت: از دیدگاه روانشناسی تکاملی، انسان خطر می‌کند تا چیزی یاد بگیرد و برای این کار نیازی به عوامل انگیزشی بیرونی ندارد. یادگیری باید در تناسب با رفتار طبیعی انسان‌ها باشد و تداعی رفتارها در راستای تکامل موجودات. نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد هنگامی که چیزی را در راستای تکامل موجودات به آنها آموزش می‌دهیم، آن را بهتر و سریع‌تر فرامی‌گیرند. فوبیا یا ترس‌های انسان‌ها نیز ریشه در تکامل دارد و فرد به‌صورت غریزی از چیزی می‌ترسد. برای مثال، ترس انسان‌ها از مار و تفنگ دو مقوله متفاوت‌اند. یکی دیگر از رفتارهای انسان که با تکامل در ارتباط است، جفت‌گزینی و همسرگزینی به‌شمار می‌رود.
وی افزود: یکی دیگر از رفتارهایی که بیش از هر چیز به پیش‌آمادگی ذاتی نیاز دارد و با تکامل بسیار مرتبط است، مهارت زبان‌آموزی است. شخص بزرگی می‌گوید: «اگر بگوییم انسان‌ها یاد می‌گیرند که زبان داشته باشند، همان‌قدر بی‌معناست که بگوییم یاد می‌گیرند قلب داشته باشند.» تحقیقات پینگر و همکاران او درباره زبان‌های گوناگون، آنها را به این نتیجه رساند که بگویند همه زبان‌ها ویژگی‌های مشابهی دارند. این یعنی آمادگی انسان‌ها برای فراگیری زبان از قبل در آنها وجود دارد.
زارع به نظام بازداری و روانشناسی تکاملی اشاره کرد و گفت: دو نوع رفتار انگیختگی و بازداری وجود دارد؛ پوشش و حیا نوعی رفتار بازدارنده است که ریشه در تکامل دارد. بشر از بدو تاریخ و پیش از ظهور ادیان الهی، تمایل داشت تا خود را بپوشاند. در همه ادیان، پوشش، عفت و غیرت، به‌عنوان مصادیق بازداری مورد تأکید بوده است.
وی در پایان به تعلیم و تربیت از منظر روانشناسی تکاملی پرداخت و تصریح کرد: همان‌گونه که اشاره شد، تعلیم و تربیت نیازمند صبر و حوصله است. اگر بخواهیم مقولات یادگیری را به دو دسته فرآیندمدار و برآیندمدار تقسیم کنیم، تربیت معنوی در دسته فرآیندمدار قرار می‌گیرد. مسائل مرتبط با تعلیم و تربیت، هندسه‌پذیر نیست و نباید از الفاظی مانند «مهندسی رفتار» یا «مهندسی شناختی» استفاده کنیم. این شیوه بیان، محصول گروه رادیکال روانشناسان رفتارگرا بود که خود آنها امروز متوجه اشتباهاتشان شده‌اند.
یادآور می‌شود، اولین همایش بین‌المللی «تربیت معنوی و سلامت معنوی از منظر امام علی(ع)» به همت انجمن مطالعات نهج‌البلاغه ایران در روزهای ۱۶ و ۱۷ بهمن‌ماه در دانشگاه اصفهان برگزار شد.
مسعود احمدی
انتهای پیام
