غدیر مسیر آینده امت اسلامی را ترسیم کرد
میکائیل جمالپور با بیان اینکه واقعه غدیر خم را می‌توان تکمیل‌کننده رسالت الهی حضرت محمد مصطفی(ص) دانست، اظهار کرد: این حادثه نقطه عطفی در تاریخ اسلام محسوب می‌شود؛ رویدادی سرنوشت‌ساز که مسیر آینده امت اسلامی را تا پایان حضور انسان در کره زمین ترسیم کرد.
میکائیل جمالپور، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تبریز، در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی به چگونگی و شرایط رخداد واقعه غدیر خم از نظر تاریخی اشاره کرد و گفت: واقعه غدیر خم در واپسین سال حیات دنیوی پیامبر اسلام(ص) و در روز هجدهم ذی‌الحجه روی داد. پیامبر اسلام(ص)، با بهره‌مندی از علم لدنی و براساس وحی الهی، سرنوشت آینده جامعه اسلامی و مسیر تمدن اسلامی پس از خود را به مسلمانان اعلام فرمودند. منطقه غدیر خم و حادثه‌ای که در آنجا به وقوع پیوست، در واقع الگویی برای نظام حکومت اسلامی پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) به‌شمار می‌رود.
وی افزود: در حقیقت، خداوند متعال به پیامبر اسلام(ص) وحی فرمود که اگر این الگو و ساختار حکومت اسلامی را پس از خود به مردم معرفی نکنی، رسالت و مأموریت الهی‌ات به کمال نرسیده و ناقص خواهد ماند. از این‌رو، واقعه غدیر خم را می‌توان به‌عنوان تکمیل‌کننده رسالت الهی حضرت محمد مصطفی(ص) دانست. این حادثه نقطه عطفی در تاریخ اسلام محسوب می‌شود؛ رویدادی سرنوشت‌ساز که مسیر آینده امت اسلامی را تا پایان حضور انسان در کره زمین ترسیم کرد. بر همین اساس، با توجه به ضرورت وجود حکومت برای سامان‌دهی جامعه انسانی، واقعه غدیر خم، رویدادی بنیادین و بسیار اساسی تلقی می‌شود.
جمالپور به چگونگی الهام گرفتن فرهنگ ولایت‌مداری از غدیر و نهادینه‌سازی آن در جامعه اشاره کرد و گفت: آنان که به خداوند متعال ایمان دارند و پیامبری حضرت محمد(ص) را به‌عنوان آخرین فرستاده الهی باور دارند، به‌خوبی می‌دانند که ولایت‌مداری، در جای‌جای معجزه جاویدان پیامبر اسلام(ص) یعنی قرآن کریم، به روشنی مشهود و نمایان است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: پیش از وقوع واقعه غدیر خم نیز، این مسئله در آیات متعدد قرآن با صراحت و وضوحی کامل مورد تأکید قرار گرفته است؛ نه تنها به اشاره، بلکه به‌صورت مستقیم و روشن، همچون آیه 59 سوره مبارکه نساء «أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنکُمْ» و بسیاری از آیات دیگر.
وی اضافه کرد: با این حال، نقطه اوج این تأکیدات الهی در روز غدیر خم و در حادثه‌ای است که در هجدهم ذی‌الحجه روی داد؛ جایی که در آیه 67 سوره مبارکه مائده خداوند می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» (ای پیامبر! آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده است، ابلاغ کن، و اگر چنین نکنی، رسالت او را انجام نداده‌ای.)
جمالپور تشریح کرد: بر این اساس، ابلاغ ولایت برای تمامی مسلمانان و مؤمنان، واقعه‌ای است که در قرآن کریم به‌صراحت بیان شده است. پیامبر اسلام(ص) نیز این مأموریت نهایی خود، یعنی ابلاغ امامت و ولایت را به‌عنوان الگوی اندیشه سیاسی، حکومتی و نظام مدیریتی اسلام پس از خود را با روشنی کامل انجام دادند. بنابراین طبیعی است که برای همه کسانی که به قرآن و رسالت پیامبر اسلام(ص) ایمان دارند، این مسئله نه موضوعی استنباطی، بلکه حقیقتی تصریح‌شده و غیرقابل‌انکار تلقی شود.
رئیس سابق دانشگاه پیام نور آذربایجان‌شرقی مطرح کرد: مسئله دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که ما بر این باوریم که مدلی که در روز غدیر خم، تحت عنوان «نظام امت و امامت» معرفی شد، الگویی بی‌نظیر، موفق و الهی است که از سوی خداوند متعال و از طریق پیامبر اکرم(ص) به انسان‌ها ابلاغ شده است.
وی یادآوری کرد: از آنجا که خداوند متعال، خالق انسان‌هاست، به‌درستی نیز شایسته‌ترین نظام حکومتی برای آنان را تعیین فرموده است. با گذشت قرن‌ها از آن واقعه، همچنان بر این باوریم که بهترین شکل حکومت و حکمرانی که می‌تواند تأمین‌کننده منافع کشورها، ملت‌ها، افراد، خانواده‌ها و سازمان‌ها باشد، همان نظام مبتنی بر «امت و امامت» است.
جمالپور تصریح کرد: بر همین اساس، ضروری است که همه انسان‌ها نسبت به شناخت این نظام، پایبندی به اصل ولایت و تلاش برای تحقق و اجرای آن، اهتمامی ویژه داشته باشند. در روزگار حاضر نیز با بررسی و مقایسه انواع الگوهای حکومتی، می‌توان به‌روشنی، امتیازات و برتری‌های نظام مبتنی بر امت و امامت را دریافت و تصدیق کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تبریز به فاصله گرفتن جامعه اسلامی از خط ولایت پس از واقعه غدیر اشاره کرد و گفت: پس از واقعه غدیر خم، امت اسلامی نه به‌طور کامل، اما در اکثریت دچار نوعی فراموشی تاریخی و غفلت جمعی شدند؛ فراموشی نسبت به فرمان صریح الهی و ابلاغ پیامبر اسلام. این غفلت تاریخی، پیامدهای سنگینی به‌ویژه در عرصه حکمرانی و ساختار سیاسی جهان اسلام به همراه داشت؛ به گونه‌ای که زمینه‌ساز شکل‌گیری حکومت‌هایی همچون امویان، عباسیان و بنی‌مروان شد.
وی ادامه داد: این بی‌توجهی و غفلت تاریخی، بیش از آن‌که ریشه در توده مردم داشته باشد، ناشی از عملکرد نخبگان و بزرگان جامعه اسلامی آن دوران بود. در واقع، عدم اهتمام آنان به حفظ و اجرای وصایای پیامبر اکرم (ص) و آموزه‌های قرآنی، فرصت را برای دشمنان دیرینه اسلام و اهل‌بیت (ع) فراهم ساخت تا از این خلأ تاریخی بهره ببرند و مسیر جامعه اسلامی را از مسیر اصلی خود منحرف کنند.
جمالپور افزود: حکومت‌هایی چون بنی‌امیه، که کینه‌های دیرینه‌ای نسبت به پیامبر اسلام(ص) و امیرالمؤمنین علی(ع) در دل داشتند، از این غفلت تاریخی استفاده کرده و نه تنها به بازخوانی آموزه‌های اصیل قرآن و سنت نبوی کمک نکردند، بلکه در فراموشی آن نیز سهیم شدند و نقش‌آفرینی منفی داشتند.
وی اظهار کرد: این رخداد، می‌تواند برای همه ما یک عبرت بزرگ تاریخی باشد که اگر نسبت به آموزه‌های قرآن کریم و فرمایشات پیامبر اسلام بی‌توجه باشیم و در حفظ و اجرای آن‌ها نکوشیم، آنگاه حکومت حقیقی اسلامی به حاشیه رانده می‌شود و جای خود را به حکومتی صرفاً ظاهری و اسمی خواهد داد؛ حکومتی که نه در اندیشه و نه در عمل نماینده اسلام ناب نیست، بلکه با نام اسلام، منافع شخصی و سیاسی خود را دنبال می‌کند؛ همان‌گونه که در دوران معاویه، یزید بن معاویه، و خلفای عباسی شاهد آن بودیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تبریز اضافه کرد: از همین رو، عدم توجه نخبگان و غفلت عموم مردم، سبب شد آن حادثه عظیم که می‌توانست منشأ تحولات بنیادین در تمدن‌سازی اسلامی باشد به فراموشی سپرده شود و جامعه اسلامی و حتی بشریت از ثمرات آن محروم شوند.
جمالپور اعلام کرد: بر همین اساس است که ما انقلاب اسلامی ایران را نقطه پایان آن فراموشی تاریخی می‌دانیم؛ حرکتی که برخاسته از متن آگاهی اسلامی است و ملت ایران، با این انقلاب، خواسته‌اند به جهان و تاریخ اعلام کنند که ما نمی‌خواهیم حادثه‌ی غدیر خم را به فراموشی بسپاریم، بلکه در پی آن هستیم که مجری پیام غدیر باشیم و آن را در ساختار حیات اجتماعی و سیاسی خود نهادینه کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تبریز به پیام غدیر برای نسل جوان اشاره کرد و گفت: پیام اساسی واقعه غدیر خم آن است که جوامع بشری، بدون وجود حاکم، امیر و امامی الهی، امکان تحقق زیست شایسته انسانی را ندارند. در عرصه علوم سیاسی، پرسشی بنیادین مطرح است: آیا این مسئله که چه کسی باید حکومت کند مهم‌تر است یا اینکه چگونه باید حکومت کرد؟ برخی مکاتب سیاسی بر این باورند که هویت حاکم اهمیت چندانی ندارد و آنچه مهم است، شیوه‌ی حکمرانی و عملکرد حکومت است.
وی مطرح کرد: با این حال، براساس آموزه‌های قرآنی و تعالیمی که از تاریخ اسلام و سیره معصومین (ع) به دست ما رسیده است، اعتقاد ما بر آن است که هم شخص حاکم اهمیت دارد و هم شیوه حکمرانی او. از این‌رو، پیام بنیادین غدیر آن است که همه انسان‌ها باید در سایه پرچم ولایت، که همان پیروی از انسان کامل موید به تأییدات الهی است، متحد و هم‌دل باشند.
جمالپور با بیان اینکه در روز غدیر، پیامبر اسلام(ص)، حضرت علی(ع) را جانشین خود معرفی کردند، اظهار کرد: مسیری که در ادامه به امامت ائمه معصومین(ع) منتهی شد و اکنون که در دوران غیبت به سر می‌بریم، حضرت ولی‌عصر (عج) امام حاضر و حجت الهی در جهان است. در عصر غیبت، نظریه «ولایت فقیه» استمرار همان مسیر و اندیشه امامت با هدف حفظ پیوستگی رهبری دینی و الهی در جامعه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تبریز تشریح کرد: بر همین اساس، پیام مهم غدیر برای نسل جوان آن است که اگر به‌دنبال رشد، کمال، بالندگی و دستیابی به تعالی در دنیا و آخرت هستند، شرط اساسی آن، اجتماع حول محور ولایت و تبعیت از مسیر امامت است. چراکه سایر مدل‌های حکومتی، توانایی پاسخ‌گویی همه‌جانبه به نیازهای وجودی انسان معاصر را ندارند.
جمالپور در پایان اظهار کرد: ما بر این باوریم که اگر جوانان ایران اسلامی، به این اندیشه ناب و این آموزه تعالی‌بخش توجه و التزام عملی داشته باشند و حقیقتاً در زیر پرچم امامت و ولایت قرار گیرند، آنگاه خواهند توانست رضایت‌مندی حقیقی، آرامش روحی و رشد معنوی و مادی مورد نظر را در زندگی خود تجربه کنند.
انتهای پیام
