پاسدار هویت ایرانی ـ اسلامی

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، امروز ۱۴ آبان، روز «فرهنگ عمومی» است. اگر بخواهیم نگاهی به تاریخچه تشکیل این شورا داشته باشیم باید به سال ۱۳۶۳ بازگردیم؛ آنجا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و ضرورت انقلاب فرهنگی، براساس فرمان حضرت امام خمینی(ره) شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفت. این شورا وظیفه خطیر ساماندهی به وضعیت دانشگاه‌ها را به عهده داشت. پس از آن موضوع رسیدگی به وضعیت فرهنگی جامعه در آن شورا مطرح و براساس نظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ریاست وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی، مبنی بر توجه به فرهنگ عمومی مردم، پیشنهاد تشکیل شورای فرهنگ عمومی مطرح شد و سرانجام در سال ۱۳۶۴، به منظور تعیین اهداف، سیاست‌گذاری و هدایت فرهنگ عمومی کشور، شورای فرهنگ عمومی با وظایف مشخص شکل گرفت و به‌صورت رسمی از سال ۱۳۶۵ آغاز به‌کار کرد.

شورای فرهنگ عمومی به‌عنوان یکی از شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مجموعه وزارت فرهنگ ‌و ارشاد اسلامی فعالیت دارد. براساس آیین‌نامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، این شورا دارای ۳۳ عضو است و هر دو هفته یک‌بار، به‌صورت مستمر تشکیل جلسه می‌دهد.

از سال ۱۳۶۴ تاکنون، آیین‌نامه شورای فرهنگ عمومی بنا به ضرورت در سه نوبت در تاریخ ۱۳۶۴/۸/۱۴، ۱۳۷۲/۱۰/۲۱ و ۱۳۷۶/۳/۲۰ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح و بازنگری شده است و عهده‌دار وظایفی همچون «بررسی کارشناسی درباره تجزیه و تحلیل شرایط و جریانات فرهنگی جهان و تبیین تأثیر کانون‌ها و ابزارهای مهم در این زمینه و اتخاذ تدابیر مناسب و ارائه گزارش تحلیلی جامع به شورای عالی»، «بررسی و تحلیل شرایط و جریانات فرهنگی کشور و سنجش نظام ارزشی جامعه به منظور تعیین نقاط قوت و ضعف فرهنگی و ارائه راه‌حل‌های مناسب»، «برنامه‌ریزی و هدایت فرهنگ عمومی به منظور تحقق اهداف و اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی»، «تهیه و تدوین طرح‌هایی برای هماهنگ‌کردن کوشش‌های فرهنگی و هنری و تبلیغی در سازمان‌ها و مراکز رسمی فرهنگی و هنری در جهت اعتلای فرهنگ و هنر و بهبود کیفیت آنها و پیشنهاد طرح‌ها به شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز تهیه و پیشنهاد موضوعات و طرح‌هایی راجع به آن بخش از وظایف شورای عالی که به شورای فرهنگ عمومی مربوط است»، «بررسی آثار فرهنگی مترتب بر سیاست‌ها و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی به منظور اطمینان از همسویی و عدم مغایرت آنها با اصول سیاست فرهنگی کشور و ابلاغ نتیجه به دستگاه‌های اجرایی و نیز ارائه راه‌حل‌های اصلاحی مورد نیاز»، «تصویب روش‌های اجرایی تشویقی به منظور شکوفایی فرهنگ عمومی در ابعاد مختلف آن» و «تهیه و پیشنهاد طرح‌های گسترش و بهبود تبلیغات دینی و عمران و احیای مساجد و مجامع مذهبی» شده است.

گستره مصوبات شورای فرهنگ عمومی، شامل تأسیس نهادها، شوراها و سازمان‌های فرهنگی، صدور بیانیه در مناسبت‌های فرهنگی و تنظیم آیین‌نامه‌های فرهنگی و مناسبت‌های خاص بوده که در هر دوره بنا به ضرورت تدوین شده است. اما باید دید این شورا پس از نزدیک به چهار دهه فعالیت تا چه حد توانسته منشأ اثر باشد و به وظایف خود عمل کند. 

در این راستا، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مطهری‌اصل، نماینده ولی‌‌ فقیه در آذربایجان‌شرقی، طی سخنانی که در یکصدوسی و سومین جلسه شورای فرهنگ عمومی استان با تأکید بر لزوم انسجام در تصمیم‌سازی فرهنگی استان تصریح کرد: فرهنگ عمومی کشور متعلق به یک یا دو نهاد نیست، بلکه مسئولیتی مشترک میان همه بخش‌هاست و هر دستگاه باید در چارچوب مأموریت و مجوز قانونی خود عمل کند.

وی اظهار کرد: آن دسته از فعالیت‌هایی که ماهیت دولتی دارند باید با محوریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شوند و حوزه‌ها، مساجد و نهادهای مردمی نیز مسئولیت‌های خویش را در چارچوب مأموریت‌های دینی و اجتماعی ایفا کنند. 

مطهری‌اصل ضمن تأکید بر لزوم مرجع واحد فرهنگی در استان تصریح کرد: تصمیم‌ها و رویدادهای هنری باید پس از تأیید کارشناسی و رعایت ضوابط دینی و فرهنگی انجام گیرد تا از ایجاد حواشی غیرسازنده جلوگیری شود.

مسئولیت‌پذیری نهادها در شورای فرهنگ عمومی

همچنین بهرام سرمست، استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در یکصدوسی و سومین جلسه شورای فرهنگ عمومی استان با تأکید بر ضرورت بازنگری در شیوه‌های آموزش دینی گفت: اگر ترویج فرهنگ دینی صرفاً به ظواهر و مناسک محدود شود، جامعه از محتوای اخلاقی و جهان‌بینی اسلامی فاصله می‌گیرد.

وی با اشاره به غفلت در حوزه ترویج جامع فرهنگ دینی اظهار کرد: برخی دینداری را تنها در مناسک، احکام و عبادات خلاصه می‌کنند، در حالی‌که دینداری شامل اخلاق، رفتار و جهان‌بینی نیز می‌شود.

سرمست افزود: اگر مفاهیم دینی را متناسب با روحیات و نیازهای نسل جدید به‌صورت محتوایی و کاربردی منتقل کنیم، از تقلیل‌گرایی و تنزل دینداری در ظواهر جلوگیری خواهد شد و شاهد تأثیر آن در رفتار و منش نسل جوان خواهیم بود.

استاندار آذربایجان‌شرقی با تأکید بر نقش حساس نهادهای فرهنگی و آموزشی گفت: آموزش‌ و پرورش باید با تبلیغ عملی، زمینه نهادینه شدن دینداری در جامعه را فراهم کند. اگر مسئولیت ترویج فرهنگ دینی را تنها به نهادهایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی یا آموزش‌ و پرورش محدود کنیم، نگاه ما تقلیل‌گرایانه خواهد بود.

وی تصریح کرد: همه دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی باید در حوزه ترویج دین، نقش خود را ایفا کنند و تقسیم کار مشخصی در شورای فرهنگ عمومی انجام شود. فرایند آموزش دینداری از نهادهای جامعه‌پذیری نظیر خانواده، همسالان و نظام آموزشی آغاز می‌شود که نقش بسیار حساسی دارند. رسانه‌ها نیز باید در این مسیر مسئولانه و مؤثر عمل کنند.

سرمست گفت: اگر در شورای فرهنگ عمومی تقسیم کار و مسئولیت‌پذیری به‌درستی محقق شود، می‌توان امیدوار بود بخش عمده‌ای از مشکلات آموزشی در حوزه دین برطرف شود. 

نهادی چون دیده‌بان بیدار فرهنگ

نعمت‌اله پایان، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، نیز امروز به‌مناسبت چهلمین سالروز تأسیس شورای فرهنگ عمومی کشور و روز فرهنگ عمومی (۱۴ آبان‌ماه) پیامی صادر کرد. در این پیام آمده است:

«چهلمین سپیده‌دم تأسیس نهاد ارزشمند شورای فرهنگ عمومی، یادآور طلوعی است درخشان در افق تدبیر فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران؛ نهادی که چون دیده‌بان بیدار فرهنگ، مأمور پاسداری از گوهر اصیل هویت ایرانی ـ اسلامی و تقویت همبستگی ملی و اجتماعی در پهنه این سرزمین کهن است.
 
فلسفه شکل‌گیری شوراهای فرهنگ عمومی، نگاهی عمیق و ژرف‌نگر به حال فرهنگی جامعه و تلاش برای صیانت از روح جمعی امت اسلامی در برابر هجمه‌های فرهنگی بیگانه است. این شوراها، چونان آینه‌ای صادق، پژواک‌دهنده فرصت‌ها و تهدیدهای فرهنگی‌اند و به یاری تأمل در کنش‌ها و رفتارهای اجتماعی، در مسیر تعالی فرهنگ عمومی گام می‌نهند.
 
گرامیداشت فرهنگ عمومی، فرصتی مغتنم است برای عرضه دستاوردهای فکری، هنری و محتوایی ارکان فرهنگ و بازخوانی مجاهدت‌های فرهیختگان و مروجان فرهنگ در راه مردمی‌سازی و نهادینه‌کردن ارزش‌های فرهنگی در میان آحاد جامعه. بی‌تردید، مهندسی فرهنگی و جریان‌سازی معنوی در سپهر عمومی، نسیم حیات‌بخشی است که می‌تواند روحی تازه در کالبد فرهنگ جامعه بدمد و راه را به سوی افقی روشن‌تر و اثرگذارتر بگشاید.
 
اینجانب، ضمن گرامیداشت این مناسبت والای فرهنگی، ۱۴ آبان‌ماه، روز فرهنگ عمومی را به عموم مردم شریف آذربایجان‌شرقی، مدیران، اصحاب فرهنگ، هنر، رسانه و اندیشه تبریک عرض می‌کنم و از درگاه حضرت حق مسئلت دارم تا با الهام از آموزه‌های آیین وحی و با تبعیت از رهنمودهای حکیمانه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، در مسیر اعتلای فرهنگی استان و تحقق آرمان‌های بلند انقلاب اسلامی، دلسوزانه و مؤمنانه گام برداریم.»