دانشگاه‌ها طی سال‌های 1357 تا 1359 نتواسته بودند آن‌طور که باید و شاید خود را با شرایط جدید پس از زایش نظام جمهوری اسلامی وفق داده و همسو کنند، به همین دلیل امام خمینی(ره) برای حل این مشکل، انقلاب فرهنگی اعلام کرد تا اهداف انقلاب فرهنگی و تحول در دانشگاه‌ها رنگ و بوی عملیاتی‌تری به خود بگیرد. در پی این تصمیم ابتدا ستاد انقلاب فرهنگی و بعد بازوی اجرایی آن یعنی شورای عالی جهاددانشگاهی تشکیل شد و این شورا نیز در 16 مرداد سال 1359 «جهاددانشگاهی» را تأسیس کرد. حدود دو سال از رویش انقلاب اسلامی ایران گذشته بود و ساختارهای حاکمیت یکی پس از دیگری شکل گرفته بود اما فضای دانشگاه‌ها آن‌طور که باید و شاید به تثبیت نرسیده بودند. امام خمینی(ره) برای حل این مسئله فرمان انقلاب فرهنگی را صادر کرد و در پی تشکیل جهاددانشگاهی، فضای دانشگاه‌ها به مرور از بی‌ثباتی و ناپایداری خارج و رفته رفته به تثبیت رسید.
جهاددانشگاهی میوه درخت انقلاب اسلامی است و هدف آن پیشرفت مراکز علمی و گسترش کمی و کیفی تحقیقات در دانشگاه‌هاست. این نهاد با اعتقاد به اینکه تحقیقات، پشتوانه و اساس توسعه و رشد فناوری ملی است، گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها را در سطح جامعه، سرلوحه سیاست‌ها و برنامه‌های خود قرار داده است. اساسنامه این نهاد انقلابی در ۱۱ آذر ۱۳۶۵ بازنگری و تصویب شد و چهار سال بعد علاوه بر انجام فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی و فرهنگی بهعنوان پلی میان دانشگاه و صنعت انتخاب شد. در واقع جهاددانشگاهی نهادی انقلابی است که از دل انقلاب فرهنگی برآمد تا مددکار آن ستاد برای ایجاد تحولی اساسی در نظام دانشگاهی و آموزش عالی کشور باشد و ارتباط ضروری دانشگاه با جامعه و مسائل آن را که از بدو پیدایش دانشگاه در این سرزمین مورد غفلت قرار گرفته بود، برقرار و مستدام بدارد و در صورت امکان الگو و نمونه‌ای از ارتباط وثیق و سازنده میان نهادهای علمی و تخصصی دانشگاهی با مسائل و مشکلات جامعه باشد.
این نهاد برخاسته از انقلاب اسلامی همواره مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار داشته است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از سال ۱۳۶۹ در دیدارهایی که با محققان، مدیران و اعضای جهاددانشگاهی داشته‌اند در بیاناتی گران‌قدر این نهاد را جزو معدود رویش‌های اصلی خود انقلاب دانسته‌اند و در سخنانی دیگر فرمودند: جهاددانشگاهی، مولود مبارک انقلاب است. این نهاد انقلابی بهعنوان یکی از ستون‌های انقلاب اسلامی در سال‌های فعالیت خود سازمان‌ها، پژوهشکده‌ها و مراکزی علمی و فرهنگی متفاوتی را راه‌اندازی کرده است که فعالیتشان در کشور کم‌نظیر است. جهاددانشگاهی در حال حاضر علاوه بر دفتر مرکزی، دارای ۱۱ سازمان جامع استانی، ۳۲ واحد، سه پژوهشگاه، ۳۰ پژوهشکده، هفت سازمان و مرکز فرهنگی، سه خبرگزاری، ۵۰ مرکز فرهنگی عمومی نوع ب، یک مرکز آموزش مهارتی و تخصصی با ۱۵۷ مرکز در سراسر کشور، ۲ دانشگاه، یک دانشکده، ۶ موسسه آموزش عالی، یک موسسه علمی و کاربردی، ۱۵۹ مرکز خدمات تخصصی پژوهشی، سه پارک علم و فناوری، ۲۴ مراکز رشد، ۴۰ مرکز نوآوری و شتاب‌ده (منش) یک مجتمع تحقیقاتی، ۲ برج فناوری است.
امرعلی گل محمدی