سینمای آوینی متکی به فلسفه اشراقی بود

حبیب‌الله بهمنی، کارگردان سینما در گفت‌‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره ویژگی‌های فکری و اندیشه‌ای شهید آوینی اظهار کرد: شهید آوینی دو بعد فردی و اجتماعی دارد. خصوصیت فردی او حاوی یک نوع خلوص بود که در چهره‌اش نیز نمایان بود و همین خصیصه پشتوانه فعالیت‌های اجتماعی‌ و سبب ماندگاری‌اش شد، البته دیدگاه‌ او با ایدئولوژی‌های فرهنگی نیز همخوان بود و مورد اقبال جمع کثیری قرار گرفت.
وی افزود: درباره همسویی آوینی با نظام و انقلاب، ذکر یک نکته ضروری است، عادت نانوشته و غلطی بین برخی روشنفکران وجود دارد که می‌گویند همسویی هنرمند با حکومتی که در آن زندگی می‌کند، امری ناپسند است. درصورتی‌که همسویی آوینی با یک نظام حکومتی صرف نبود، بلکه همراهی با انقلاب و شهدا بود. این همراهی با شهدا تمام وجود آوینی را در برگرفته بود و می‌شد این موضوع را در آثارش به‌ خوبی مشاهده کرد. در ضمن این نکته باید برای شبه روشنفکران تبیین شود که همسویی با انقلاب امری ناپسند نیست، بلکه روشنفکری غربی و شرقی امری مذموم است.
بهمنی اضافه کرد: همسویی با انقلاب، همراهی با عاشوراست به همین دلیل هم عطر انقلاب اسلامی دنیا را متبلور کرده است. به‌هرحال آوینی از منظر شخصی، فردی مؤمن بود که با نگاهی اشراقی پشت دوربین قرار می‌گرفت. آوینی آثارش را با اعتقادات عمیقش می‌ساخت برای همین هم ماندگار شد.
کارگردان «سیب و سلما» در پاسخ به این سؤال که آیا شهید آوینی تنها از سوی نهاد‌های دولتی محترم و اسطوره شناخته می‌شود یا اینکه هنرمندان هم‌چنین نگاهی را به او دارند؟ گفت: برای پاسخ به این سؤال باید یک جریان شناسی هنری داشت، در عرصه سینما، سینماگران دو دسته هستند، ابتدا هنرمندانی که ادامه‌دهنده راه فیلم فارسی هستند و تنها تغییرات ظاهری در آثارشان دیده می‌شد. گروه دیگر سینماگران که ساخته‌هایشان منبعث از روشنفکری غربی یا شرقی است.
این کارگردان اضافه کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بخش دیگری به سینما اضافه شد. آن‌هم سینماگران متعهد به انقلاب اسلامی بودند. سینمای آوینی شمایی از این سینماست. دل‌بستگی آوینی به انقلاب یک باور قلبی بود، به همین دلیل هم اندیشه او را باور می‌کردند. این نکته را به‌خوبی در آثار و نوشته‌هایش می‌شود، مشاهده کرد. نکته مهم این است که پس از شهادت آوینی اندیشه‌های او زنده ماند و امروز از آن به‌عنوان راهبرد‌های انقلاب اسلامی در سینما یاد می‌شود.
وی با بیان این‌که داشتن تعهد به ذات امری محترم نیست، تصریح کرد: منظور از تعهد، اعتقاد به آرمان‌های انقلاب اسلامی است، اگر ما در پی موفقیت در عرصه جنگ نرم هستیم باید باورمان همراه با آرمان‌های انقلاب، در آثارمان نمایان شود، اما متأسفانه این امر آنگونه که باید و شاید محقق نشده است.
بهمنی در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: مدیران و مسئولان سینمایی این روز‌ها در کلام همگی مدافع آرمان‌های شهید آوینی هستند، اما این دل‌بستگی تنها در کلام است که رخ می‌نماید، و زمانی که پای عمل به میان می‌آید تعهدی مشاهده نمی‌شود. این وضعیت تا به‌اندازه‌ای وخیم شده که به‌جای حمایت از جریان‌های انقلابی شاهد حمایت از جریان‌های چپ مارکسیستی، لیبرالی یا حتی سلطنت‌طلب هستیم؛ این دردی است که مسلماً اگر شهید آوینی هم‌اکنون زنده بود از آن می‌نالید، همان‌گونه که در دوره خودش هم از چنین وضعیتی گله‌مند بود.
وی در پاسخ به این سؤال که معیار هنرمند انقلابی چیست؟ توضیح داد: منظور از سینمای روشنفکری، فیلم‌هایی نیست که در آن نقد اجتماعی مطرح می‌شود، زیرا اتفاقاً این دست فیلم‌ها بهترین نمود برای آثار انقلابی هستند؛ بنابراین آثاری که راهکار اجتماعی مناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی را ارائه می‌دهند در زمره آثار انقلابی قرار می‌گیرند، نکته جالب اینجاست عده‌ای غافل‌اند اگر مشکلی هم در جامعه وجود دارد نشئت از ترویج سبک زندگی غربی است.
کارگردان «تار‌های نامرئی» تأکید کرد: اگر انقلاب اسلامی به شکل کاملی برپا شود، بسیاری از مشکلات وجود نخواهد داشت، این امر تنها به سینما یا هنر خلاصه نمی‌شود، بلکه در حوزه‌هایی، چون اقتصاد، ورزش، سیاست و... هم بسیاری از معضلات رفع خواهد شد. برای رهایی از این وضعیت پیشنهاد من این است که قدم اول از دانشگاه‌ها برداشته شود، چون معتقدم آن چیزی که امروز در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، ریشه در تفکرات لیبرالیستی دارد و در این شرایط راهکار‌های سیاسی، اقتصادی و... به سمت موضوعات اسلامی سوق پیدا نخواهد کرد.
وی پایان تأکید کرد: هنرمند انقلابی رفتار غلط مدیران و مسئولان غرب‌زده توجیه نمی‌کند و آرمان‌هایش را به اندیشه‌های لیبرالیستی نمی‌فروشد، البته این را هم متذکر شوم، امثال آوینی در حوزه روشنفکری غربی و شرقی به لحاظ علمی آگاهی کامل دارند، چون ممکن است این سؤال پیش آید که مخالفت آن‌ها پایه علمی ندارد، پس تفکرشان قابل‌پذیرش نیست، درصورتی‌که اگر باور‌های آوینی را تجزیه‌ و تحلیل کنیم متوجه منظومه فکری او خواهیم شد.

گفت‌و‌گو از داوود کنشلو

انتهای پیام