مسجد جامع اهر؛ یادگار دوره سلجوقی

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، مسجد جامع «جمعه مچیدی» شهرستان اهر از آثار تاریخی و مساجد صدر اسلام در استان آذربایجان‌شرقی است که در  قرن پنجم و در دوره سلجوقیان و اتابکان بنا شده است. این مسجد از نظر شیوه معماری و تزئینات از مساجد اسلامی و بسیار زیبا بوده و از ضمائم مسجد جامع اهر لوح‌هایی بر سردر و پایه سمت راست و ۵ گل مشروحه در لچک‌های سردر و داشتن ۲۱ گنبد که در دوره‌های مختلف به تعداد آن‌ اضافه شده است. این اثر ارزشمند صدر اسلام در تاریخ ۷مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۱۵۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ولی این روزها حال چندان خوشی ندارد و نیازمند توجه ویژه مسئولان در تسریع مرمت و بازسازی بخشی از این اثر تاریخی است.

حجت‌الاسلام محمدرضا فرضی رزین، امام جماعت مسجد جامع اهر در گفتوگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی گفت: متأسفانه در چند سال اخیر شاهد مشکلات بسیاری در این مسجد تاریخی هستیم که از جمله در صحن، داخل حیاط، سرویس‌های بهداشتی، دیوار ضلع غربی و اطراف این مسجد که انتظار داریم مسئولان اهر توجه ویژه‌ای به این مسجد تاریخی داشته باشند.

وی افزود: با بیان بسیار مشکلات این مسجد به خوبی آشکار نمی‌شود بلکه باید مسئولان به جد وارد این موضوع شوند و با حضور در مسجد از نزدیک مشکلات این مکان را ببینند و در رفع این مشکلات و معضلات اقدام عملی انجام دهند.

فرضی گفت: یکی از ایراداتی که در این رابطه است تغییر خیابان مسجد جامع اهر به خیابان قدس بود که به نوعی هویت و قدمت تاریخی این اثر تاریخی را تحت شعاع قرار می‌دهد و دومی که اصلی‌ترین مشکلات به حساب می‌آید نبود دیوار ضلع غربی این مسجد که همسطح کوچه چندین سال است بلاتکلیف مانده و باعث خطرات و دغدغه‌های زیادی برای اهالی و این مسجد ایجاد کرده است.

امام جماعت مسجد جامع اهر از دیگر مشکلات این مسجد را برداشتن دیوار حایل بین دو صحن داخلی مسجد، عدم آسفالت‌ریزی محل، مشکلات فرهنگی، اقتصادی و غیره دانست که باید مسئولان به این موضوع رسیدگی کنند.

وی همچنین در خصوص حضور پرشور مردم در مساجد و مکان‌های مذهبی نیز یادآور شد و افزود: هرجا مسئولان برای رفع مشکلات مساجد و مکان‌های مذهبی وارد عمل می‌شوند مردم نیز مشتاق‌تر در این مکان‌ها حضور پیدا می‌کنند. مساجد به‌عنوان میراث فرهنگی هر شهر هویت تاریخی و فرهنگی شهرها را نشان می‌دهند و توجه ویژه مسئولان به این امر بسیار حائز اهمیت بوده به طوری که مسئولان اصفهانی با اهمیت دادن به آثار تاریخی و مساجد خود در روند توسعه، ایجاد امکانات لازم، رسیدگی و تبلیغات عالی خود باعث جذب مردم و گردشگران به این مکان‌ها شده‌اند که انتظار داریم مسئولان شهرستان اهر نیز این روند را انجام دهند.

وی گفت: مسجد جامع اهر به‌عنوان یک اثر ملی چندان شناخته شده نیست و باید مسئولان این شهرستان با تبلیغ بتوانند معنای واقعی مسجد که همانا مکان عبادی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است آن را محقق سازند.

در ادامه محمد جبرئیلی، رئیس هیئت امنای مسجد جامع اهر نیز گفت: افتخار خادمی این مسجد را از سال ۱۳۶۵ بر عهده دارم و در طول این چند سال خدمت برای حفظ و نگهداری این اثر تاریخی زحمات زیادی را به همراه سایر اعضای هیئت امنا و مردم محله انجام دادیم. بیش از چندین سال است برای ساخت و مرمت مسجد هزینه‌های بسیاری صورت گرفته و باز هم آمادگی آن را داریم که در کنار حمایت‌های مسئولان برای رفع مشکلات این مسجد از جمله ایجاد امنیت، زیرسازی، تجهیز مسجد و غیره اقدام کنیم.

وی افزود: در حال حاضر یکی از مهم‌ترین تهدیداتی که امنیت این مسجد را به مخاطره انداخته است نبود دیوار غربی این مسجد است که باعث نارضایتی مردم محله و مراجعین به این مسجد شده است.

جبرئیلی، از نبود حتی یک تابلوی راهنما برای نشان دادن این اثر تاریخی در سطح شهرستان نیز گلایه کرد و خواستار توجه ویژه مسئولان برای معرفی بیشتر این مکان مقدس و تاریخی برای گردشگران و حتی همشهریان علاقه‌مند به این آثار تاریخی شد.

حسن اسمعیل‌زاده، فرمانده پایگاه مقاومت شهید اشرفی اصفهانی حوزه قدس شهری با بیان اینکه هیئت امنای این مسجد در تصمیم گیری‌های مربوط به حفظ، صیانت و برگزاری مراسمات فرهنگی و مذهبی همکاری دارند، گفت: طبق گفته اهالی منطقه در طول تاریخ قسمتی از این مسجد تاریخی از زیر خاک بیرون آمده و بعد از پاکسازی و مرمت به شکل کنونی درآمده و حتی روبروی این بنای فاخر مذهبی یک بنای حمام قدیمی نیز وجود داشت که درطول تاریخ به کل از بین رفته است.

وی ادامه داد: متأسفانه به دلیل نشت آب در دیوار کوچه رطوبت وارد قسمت بانوان شده و با آنکه مرمت و بازسازی شد ولی همچنان این مشکل به قوت خود باقی مانده است و نیاز به  بازسازی دوباره دارد.

اسمعیل‌زاده با بیان اینکه برای حل مشکلات این مسجد تاریخی سه سال پیش مسئولان را به این مکان دعوت کردیم، افزود: پس از بازدید مسئولان مقرر شد سرویس بهداشتی که زیر دیوار تخریب شده بود برای جلوگیری از بروز هرگونه حوادث ناگوار به سمت شمالی مسجد انتقال داده شود که این کار انجام شد ولی عملیات تکمیل آن از قبیل انتقال آب، نصب درب و شیشه و غیره تاکنون ناقص مانده است.

عضو هیئت امنای مسجد تاریخی جامع اهر تأکید کرد: نبود دیوار امن در ضلع غربی مسجد و همسطح بودن آن با کوچه شبیه پرتگاه بوده و در صورت نبود شناخت افراد از محل، خطر پرت شدن تا ارتفاع سه متر به داخل حیاط مسجد وجود دارد و در مواردی نیز از این مکان شاهد حضور معتادان در حریم و دزدی‌های شبانه از اشیای قیمتی در مسجد هستیم چرا که دیواری برای حفاظت از این مکان وجود ندارد و باید برای مرمت آن حتماً چاره شود.

وی افزود: نبود دیوار امن و برخی مشکلات زیرساختی در مسجد جامع اهر باعث شده بسیاری از مراسم مذهبی، فرهنگی، آیینی و غیره یا کمتر برگزار شود و یا کلاً برگزار نشود و در صورت حمایت مسئولان می‌توان این مسجد را دوباره به دوران اوج قبلی خود که به‌عنوان حوزه علمیه و مکانی برای عبادت و نیایش بود برگرداند.

اسمعیل‌زاده، گفت: ضلع شمالی مسجد جامع اهر که به‌صورت ۶ حجره‌ای بازسازی شده متأسفانه به‌دلیل نشست سنگ فرش‌های مقابل این حجره‌ها در فصول برفی و بارانی شاهد نفوذ آب به داخل ساختمان هستیم که در صورت ادامه این روند احتمال نفوذ آب به زیربنا و تخریب بنا غیر ممکن نیست.

نورالدین بنده حق، مدیر محله مسجد جامع اهر نیز از جمله مشکلات این مسجد را نبود امکانات اولیه در حیاط مسجد و همچنین عدم وجود یک تندیس، تابلو و سرنوشته‌ای برای شناساندن این مکان تاریخی و مذهبی برای مراجعین عنوان کرد و گفت: با وجود جلسات مختلف با مسئولان ذیربط هنوز حرکت جدی در مرمت و بازسازی این مسجد صورت نگرفته و به بهانه‌های مختلف مردم این منطقه را دلسرد کرده‌اند.

وی از مسئولان خواست به این مسجد ارزش دهند و در کنار ایجاد امکانات نورپردازی داخل حیاط، تکمیل پروژه‌های ناتمام مسجد، نصب سردر با نام این مسجد، آسفالت ریزی و سنگ فرش کردن این مکان تاریخی موجبات جذب گردشگران را فراهم نمایند تا قسمتی از دغدغه‌ها و مشکلات این مردم محله که در منطقه محروم و تاریخی واقع شده برطرف شود.

گزارش از مصطفی قربان موحد