روشنفکر مشروطه‌خواه + فیلم
میرزا علی‌آقا تبریزی مشهور به ثقةالاسلام یکی از روحانیون روشنفکر دوره مشروطه محسوب می‌شد. او بسیار وطن‌دوست و یکی از بزرگترین دغدغه‌هایش به خطر افتادن استقلال کشور در جریان تحولات جنبش مشروطه‌خواهی بود.
میرزاعلی آقا ثقةالاسلام در رجب ١٢٧٧ قمری برابر با ۲۹ دی ۱۲۳۹ خورشیدی در تبریز چشم به جهان گشود. اجداد وی خراسانی بودند و در حدود دوره صفویه به آذربایجان نقل مکان کرده بودند. او زیر نظر پدر، علوم شرعی را آموخت. پس از مرگ پدرش مظفرالدین‌شاه به او لقب «صدر ثقةالاسلام» داد و وی در صدر فرقه شیخیه تبریز نشست. پیش از شروع جنبش مشروطه، با آن آشنا شد و با افرادی که احمد کسروی از نویسندگان معاصر، آنها را کوشندگان تبریز می‌خواند، معاشرت می‌کرد. ثقةالاسلام در جریان مهاجرت علمای تهران به قم به همراه دیگر روحانیون تبریز به شاه نامه نوشت و حمایت خود را از آنان اعلام کرد. او همواره از مشروطه دفاع می‌کرد و میانه‌روی را سرلوحه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود قرار داده بود.
از ثقةالاسلام آثار بسیاری به یادگار مانده که نشان‌دهنده پرکار بودن وی در زمینههای مختلف است. وی افزون بر علوم دینی در ادبیات فارسی و عربی نیز متبحر بود. قانون، یکی از ارکان اصلی حکومت مشروطه به شمار می‌رفت که دامنه کاربرد قدرت در آن را محدود می‌کرد. با این حال، وجود ارتباط قانونی میان حکومت و شهروندان و پایبندی آنها از شرایط بدیهی حکومت مشروطه محسوب می‌شد. قانون‌خواهی ثقةالاسلام بیشتر بر پایه اصلاحات ساختاری بود. روحانیون به منزله یکی از طبقات فعال در ایران، مدتی بود که به لزوم اصلاحات و انتظام امور پی برده و برخی از آنان با واسطه یا بی‌واسطه با دستاوردهای مشروطه در غرب آشنا شده بودند. آنها یکی از راه‌های انتظام امور را در یک کلمه، یعنی قانون می‌دانستند. پیش از مشروطه، مراجع وضع قانون و نیز اجرا و نظارت بر آن به سامان نبود و ثقةالاسلام تبریزی قانون را دارای کارکردهایی می‌دانست که به انتظام امور منجر می‌شد.
یکی از مهم‌ترین فرازهای زندگی سیاسی و اجتماعی ثقه‌الاسلام تبریزی، شرکت فعالانه او در جنبش مشروطیت بود. وی نه از آن افرادی محسوب می‌شد که با مشروطه مخالفت کند و نه از مشروطه‌خواهانی به‌شمار می‌رفت که در اثر شیفتگی نامتعادل به مشروطه عیوب و نارسایی‌های این جنبش را نبیند. ثقه‌الاسلام، عالم مدبر و پخته‌ای بود که هم به اصلاح امور و پدید آوردن زمینههای مختلف پیشرفت می‌اندیشید و هم به تعالیم اصیل دین اعتقاد راسخ داشت. او هرگز راضی نبود که به خاطر دستیابی به مشروطه و دستاوردهای آن، کوچک‌ترین ضربه‌ای به بنیان‌های دینی وارد آید. سرانجام ثقةالاسلام دهم دی‌ماه ۱۲۹۰ مصادف با عاشورای ۱۳۳۰ توسط نيروهای روسی به شهادت رسيد.
انتهای پیام
