شعر، فلسفه و عرفان؛ جهان‌بینی علامه جعفری در آثار ادبی
ابراهیم اقبالی گفت: علامه محمدتقی جعفری در آثار خود، شعر، فلسفه و عرفان را به‌طور همزمان بررسی کرده و نشان داده است که ادبیات فارسی می‌تواند بستری برای اندیشه، اخلاق و معرفت عرفانی باشد.
به گزارش خبرنگار ایکنا از آذربایجان‌شرقی، ابراهیم اقبالی، عضو هیئت علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه تبریز، امروز، 25 آبان‌ماه در نشست علمی با عنوان جایگاه ادبی علامه محمدتقی جعفری با تأکید بر مثنوی مولوی، گفت: علامه محمدتقی جعفری در آثار خود، شعر، فلسفه و عرفان را به‌طور همزمان بررسی کرده و نشان داده است که ادبیات فارسی می‌تواند بستری برای اندیشه، اخلاق و معرفت عرفانی باشد.
وی به جایگاه ادبی علامه محمدتقی جعفری با تأکید بر شرح مثنوی مولوی پرداخت و در آغاز سخنان خود به خاطره‌ای از حضور کوتاه خود در حوزه علمیه بازار طالبی اشاره کرد و افزود: چند سال پیش به آنجا رفتم تا در زمینه عربی و ادبیات به تحصیل بپردازم. در کنار حوض حوزه، یکی از استادان بزرگ به سخنرانی پرداخت و بیان کرد که هرکس که در این مسیر قرار گیرد، نه تنها باید به عقل و دانش اکتفا کند، بلکه شهود، عرفان و وجدان نیز باید همزمان مورد توجه قرار گیرد. این تجربه، انگیزه‌ای شد تا در بررسی آثار علامه محمدتقی جعفری، به ارتباط میان فلسفه، ادبیات و عرفان بپردازم.
اقبالی مطرح کرد: آثار ادبی علامه جعفری، به‌ویژه شرح مثنوی، کتاب «سه شاعر» شامل بررسی نظامی، سعدی و حافظ، و همچنین «عرفان و اخلاق در شعر نظامی»، نمونه‌هایی بارز از اهتمام ایشان به پیوند فلسفه و ادبیات است. علامه در این آثار، با تکیه بر محتوا و پیام آثار ادبی، اهمیت ویژه‌ای برای مفاهیم فلسفی، اخلاقی و عرفانی قائل شده و کمتر به جنبه‌های لفظی یا دستور زبان پرداخته است. ایشان معتقد است که عقل به تنهایی کفایت نمی‌کند و برای دستیابی به معرفت، شهود و وجدان نیز ضروری است.
این استاد دانشگاه تبریز ادامه داد: در آثار علامه، نقدهایی بر نظامی و سایر شاعران بزرگ نیز دیده می‌شود. ایشان معتقد است نظامی در برخی موارد، برداشت‌های ناصحیحی از مفاهیم الهی و پیامبران ارائه کرده و در عرفان، گرایش زاهدانه داشته است. علامه همچنین به تفاوت میان عرفان زهدی و عرفان عاشقانه اشاره کرده و معتقد است که مولوی در این زمینه، نمونه‌ای برجسته و الهام‌بخش است.
وی تصریح کرد: از دیگر نکات قابل توجه در آثار علامه، تحلیل دقیق و منسجم شخصیت خیام و سایر شاعران است. ایشان با تمرکز بر محتوای فلسفی و عرفانی آثار، نشان می‌دهد که ادبیات فارسی همواره بستری برای جریان‌های فکری و انسانی بوده و فلسفه و عرفان در کنار هنر و شعر رشد یافته‌اند.
اقبالی گفت: نتیجه‌گیری اصلی این است که آثار ادبی علامه، پلی میان فلسفه، عرفان و ادبیات است و نشان می‌دهد که ادبیات فارسی نه تنها بستر زیبایی‌شناسی، بلکه وسیله‌ای برای انتقال مفاهیم عمیق فلسفی و اخلاقی نیز محسوب می‌شود. بررسی این آثار، امکان درک بهتر فلسفه اسلامی و جایگاه شعر در فرهنگ ایرانی را فراهم می‌آورد.
انتهای پیام
