تجلی قرآن در سیره حضرت فاطمه زهرا(س)

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، نشست تخصصی ویژه ایام شهادت ام ابیها؛ حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا(س) با حضور «ساجده محمدی عارف»، «فاطمه کاظمیه» و «سمیه عاقل نهند» از محققان و استادان دانشگاه تبریز 24 آبان‌ماه در بنیاد ایرانشناسی استان برگزار شد.

ساجده محمدی عارف، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در این نشست، با محوریت «تجلی در سیره اخلاقی و عبادی حضرت زهرا(س)» اظهار کرد: مفهوم تجلی در عرفان، نمود ظهور حق در عالم هستی است و حضرت زهرا(س) تجلی تام الهی در مقام عمل و اخلاق به‌شمار می‌آید. سیره آن بانوی بزرگوار، مظهر کامل آیات قرآن کریم است و در تمام ابعاد زندگی ایشان، آثار عصمت، تقوا و بندگی خداوند جلوه‌گر است.

وی افزود: نخستین پایه در مسیر انسان‌سازی از نگاه حضرت زهرا(س)، معرفت‌الله است. عبادت خالصانه و شب‌زنده‌داری‌های ایشان نشان‌دهنده‌ شناخت عمیق نسبت به خداوند است؛ چنان‌که قرآن کریم در وصف بندگان خاص الهی می‌فرماید: «وَالَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِیَامًا».

محمدی عارف با تأکید بر جایگاه صدق و ولایت‌پذیری در شخصیت حضرت زهرا(س) گفت: آن حضرت در گفتار و کردار، تجسم راست‌گویی و وفاداری بود و به همین سبب، لقب «صدیقه» یافت. قیام ایشان در دفاع از ولایت امیرالمؤمنین(ع) نمونه‌ای درخشان از صدق ایمان و ایستادگی در مسیر حق است.

این استاد دانشگاه تبریز با اشاره به مدیریت منزل و تربیت فرزندان در سیره فاطمی تصریح کرد: حضرت زهرا(س) با خلق نیکو، خانه را کانون آرامش و عبادت ساخت و با عمل به آیه‌ شریفه «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا»، الگویی جاودانه برای زنان مؤمن و خانواده‌های مسلمان ارائه داد.

وی افزود: سیره‌ فاطمی، تجلی عینی قرآن در زندگی است و همان‌گونه که پیامبر(ص) فرمودند، قرآن و اهل‌بیت از یکدیگر جداشدنی نیستند.

نقش حضرت فاطمه(س) در شکل‌گیری هویت زن مسلمان

فاطمه کاظمیه، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز نیز در ادامه این نشست با درود به روح مطهر شهدا و تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س)، این ایام را روزهای اندوه اهل دل و یاد مظلومیت بانویی دانست که گل سرسبد خلقت و چراغ هدایت انسان‌هاست. 

وی با اشاره به شهدای اقتدار افزود: این شهدا و مادران صبورشان، که حضرت فاطمه(س) را الگوی خویش قرار داده‌اند، با ایمان، صبر و استقامت خود، عزت و پیروزی را برای جامعه اسلامی به ارمغان آورده‌اند.

کاظمیه با تأکید بر جایگاه بی‌بدیل حضرت فاطمه(س) در شکل‌گیری هویت زن مسلمان گفت: نقش آن حضرت مجموعه‌ای از فضایل و مسئولیت‌هاست که از بستر تاریخی اسلام برخاسته و امروز می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای بازتعریف هویت زن مسلمان در دنیای معاصر باشد. ایشان در عین حال که دختر پیامبر(ص) و همسر امیرالمؤمنین علی(ع) است، نقش‌های خانوادگی، اجتماعی و دینی را به‌صورت هماهنگ در شخصیت خود متجلی ساخته است.

این استاد دانشگاه سه محور اصلی هویتی برگرفته از سیره حضرت فاطمه(س) را چنین برشمرد و اظهار کرد: معنویت و تقوا ایشان نماد مراقبت معنوی و التزام دینی است و بر رابطه مستقیم زن با خدا و ارزش‌های اخلاقی تأکید دارد. مادری و خانواده حضرت فاطمه(س) در نقش همسر و مادر، الگویی از محبت، کرامت و مسئولیت‌پذیری ارائه کرده که هویت زن مسلمان را با عشق و تعهد در خانه و اجتماع پیوند می‌زند. مقاومت و مطالبه‌گری اجتماعی حضور آگاهانه و اعتراض عالمانه‌ی آن حضرت در دفاع از حق، نشانه‌ای از امکان و مشروعیت نقش‌آفرینی سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه اسلامی است.

وی با تأکید بر نقش نهاد خانواده، آموزش و رسانه در انتقال الگوهای فاطمی گفت: پیوند میان سنت و انتخابگری فردی و تقویت گفت‌وگوی میان‌نسلی می‌تواند مسیر تعامل آموزه‌های فاطمی با نیازهای امروز زنان را هموار سازد و از چالش‌های هویتی در جوامع اسلامی بکاهد.

بررسی مواضع سیاسی حضرت زهرا(س) در بحران‌های پس از رحلت پیامبر (ص)

سمیه عاقل نهند، استاد دانشگاه و مدرس حوزه علمیه تبریز نیز در سخنانی با موضوع «مواضع سیاسی حضرت زهرا(س) در بحران‌های زمانه» اظهار کرد: پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، فضای مدینه دچار آشفتگی و بحران شد و جامعه نوپای اسلامی در معرض انحراف و فتنه‌های خطرناک قرار گرفت. در چنین شرایطی، بار سنگین دفاع از حقیقت و صیانت از اسلام ناب بر دوش امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) قرار گرفت؛ چنان‌که امام علی(ع) با صبر و سکوت حکیمانه و حضرت فاطمه(س) با اعتراض آگاهانه و شهادت مظلومانه، روزهای تلخ و پرآشوب پس از رحلت را مدیریت کردند.

وی با اشاره به هدف پژوهش خود گفت: این تحقیق با رویکرد تحلیلی-توصیفی و روش کتابخانه‌ای، به بررسی نقش سیاسی و مواضع اجتماعی حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) پرداخته است. 

استاد دانشگاه و مدرس حوزه علمیه تأکید کرد: آن حضرت نه‌تنها یک بانوی عبادت‌پیشه، بلکه کنشگری آگاه و فعال در صحنه سیاست اسلامی بود.

عاقلی نهند در تبیین نتایج پژوهش افزود: حضرت زهرا(س) در دو عرصه‌ گفتاری و رفتاری با مواضعی روشنگرانه، نقش محوری در تبیین حقایق و دفاع از امامت ایفا کرد. خطبه‌های سیاسی و اعتقادی ایشان، از جمله خطبه فدکیه، نمونه‌ای از جهاد تبیین و روشنگری در برابر تحریف حقایق بود. در بعد رفتاری نیز، اقداماتی چون اعتراض سیاسی، اعتراض مردمی، تشییع شبانه و پنهان‌ماندن مزار شریف ایشان نمادی از اعتراض دائمی به انحراف از مسیر ولایت تلقی می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: سیره سیاسی حضرت زهرا(س) نشان می‌دهد که آن بانوی بزرگ، نه‌تنها الگوی عفاف و عبادت، بلکه پیشگام در بصیرت‌افزایی و دفاع آگاهانه از حق بود و با مواضع حکیمانه‌ خود، بنیان بصیرت سیاسی و ولایی را در جامعه اسلامی پایه‌گذاری کرد.