امکان سلب مالکیت افراد از زکات فطره براساس دیدگاه برخی فقها

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی گیلک حکیم‌آبادی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بیان نکاتی درباره ابعاد اقتصادی عید فطر و آثار زکات فطره پرداخت و اظهار کرد: مجموعه احکامی که خداوند تبارک و تعالی مقرر کرده است همه در جهت تقویت روحی و معنوی انسان‌هاست و همچنین خداوند در بُعد اقتصادی وظایفی را بر عهده مردم گذاشته که یکی از این وظایف این است که مردم در اموال خود نسبت به افراد فقیر مسئولیت دارند.

آثار زکات فطره

وی ادامه داد: خداوند متعال وظیفه‌ای را برای این افراد که دارای مکنت هستند نسبت به محرومین جامعه قرار داده است و یکی از این حقوق، زکات به طور عام است که البته زکات شامل زکات مال و فطره است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران افزود: زکات فطره همان است که خداوند متعال پرداخت آن در شب عید فطر را بر هر فرد مسلمان دارای درآمد که توانایی پرداخت داشته باشد واجب کرده است و این امر آثار اقتصادی و اجتماعی فراوانی در پی دارد.

اهمیت اقتصادی زکات فطره

وی اظهار کرد: بر اساس آیه «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ از اموال آنان صدقه‏اى بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه‏شان سازى و برایشان دعا کن زیرا دعاى تو براى آنان آرامشى است و خدا شنواى داناست» (التوبة/ 103) زکات فطره موجب تزکیه نفس افراد شده و از سوی دیگر این امر باعث می‌شود وضع زندگی مستمندانی که این زکات را دریافت می‌کنند بهبود پیدا کرده و حداقل‌های  مورد نیاز زندگی‌شان  از جمله مواد غذایی تأمین شود.

گیلک حکیم‌آبادی ادامه داد: نکته‌ای که لازم است به آن اشاره کنم این است که یکی از اقتصاددانان به نام مایکل تودارو، تحقیقی انجام داده و به این نتیجه رسیده است که اگر مردم دنیا سه درصد غلات دنیا را به فقرا می‌بخشیدند هیچ  فقیری در روی کره زمین از گرسنگی نمی‌مرد.

حق فقرا نسبت به اموال ثروتمندان

وی گفت: نباید گمان کنیم این چند کیلو طعامی که بر هر فرد مسلمان واجب است که به برادر دینی و ایمانی خود بپردازد بسیار اندک و ناچیز است بلکه این میزان می‌تواند نیاز غذایی مستمندان را تا حدودی تأمین کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: برخی از دوستان ما هم در این زمینه تحقیقاتی انجام داده و برآوردهایی داشته‌اند که نشان می‌دهد این مبلغ می‌تواند کمک‌حال فقرا باشد و باعث شود فقیری دست تکدی به  سوی دیگران دراز نکند و نکته بسیار مهم دیگر، حق این فقیر است که در اموال ثروتمندان وجود دارد.

دیدگاه برخی فقها نسبت به زکات فطره

وی در پایان تأکید کرد: حتی برخی از فقها معتقدند افراد نسبت به مبلغ زکاتی که پرداخت آن بر آنان واجب شده است، دارای مالکیت نیستند بلکه این میزان به فقرا تعلق دارد و اگر فردی این واجب را انجام نداده باشد حتی دولت می‌تواند به زور  این مبلغ را از او دریافت کند اما چه بهتر است که افراد با رضای خاطر این وظیفه اسلامی خود را انجام دهند.