شرایط تولید برای فیلم‌هایی نظیر «مزار شریف» سخت شده است
گروه هنر: آن چنان عرصه را برای تولید فیلم‌هایی نظیر «مزار شریف» تنگ کرده‌اند که این فیلم شاید آخریم تلاشم برای ماندن در سینمای انقلاب باشد.
حسن برزیده، کارگردان فیلم سینمایی «مزار شریف» در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نحوه ساخت این فیلم را این گونه توضیح داد: انگیزه ساخت این فیلم همان زمانی که این اتفاق روی داد در ذهن من شکل گرفت یعنی سال 77. در آن زمان مصاحبه‌ای از الله‌داد شاهسون را خواندم که درباره واقعه توضیح داده بود. وقتی مصاحبه وی را خواندم خواستم با او دیداری داشته باشم که متاسفانه این امکان فراهم نشد چون شاهسون برای نزدیک به یک سال به دلایل امنیتی در مجامع حضور نداشت.
فرصت ساخت «مزار شریف» سال‌ها برایم فراهم نبود
وی افزود: بعد از یک سال توانستم شاهسون را ببینم و با صحبت‌هایی که با هم داشتیم طی 12 روز قصه اولیه کار را نوشتم. در ادامه فیلمنامه نوشته شد، اما به دلیل پستی که در انجمن دفاع مقدس گرفته بود (مدیرعامل انجمن) فرصت برای ساخت فراهم نشد. پس از دو سال که از انجمن بیرون آمدم به دلیل برخی مشکلات با وزارت ارشاد باز هم این امکان از من گرفته شد تا کاری را که دوست دارم جلوی دوربین ببرم، اما خوشبختانه در این زمان فرصت ساخت فیلم فراهم شد.
این کارگردان ادامه داد: اینکه چرا برای مدت طولانی امکان ساخت چنین فیلم‌هایی را در سینما نداشتیم، دلیلش این است که به گفته یکی از دوستان دیپلمات این اتفاق یک گاف سیاسی بود که دولت وقت نمی‌خواست درباره آن حرفی زند، در صورتی که معتقدم به دلیل اینکه ادای دین به شهدای آن اتفاق، می‌بایست درباره آن حرف زده می‌شد تا مردم به آنچه که روی داده واقف می‌شدند اما به هر حال، برخی برای پوشش اشتباهات خود بهتر می‌دیدند که سخنی در این زمینه به زبان آورده نشود.
برزیده در پاسخ به این سوال که آیا در زمان فیلمبرداری، شاهسون نیز در جریان کار قرار داشت، گفت: این اتفاق روی نداد، چون اولا نیازی به این کار نبود. دوماً وی در مشهد زندگی می‌کرد و امکان حضور ایشان کمی سخت بود در این میان پیشنهاد حسین یاری این بود که ملاقاتی با وی در زمان فیلمبرداری انجام نشود، چون می‌خواست بازی یکی داشته باشد و در اصطلاح تاثیری از پیرامون نگیرد و کار را با حسی که خود به دست می‌آورد انجام دهد.
شرایط تولید برای فیلم‌هایی نظیر «مزار شریف» سخت شده است
وی با بیان اینکه سختی‌های موجود در ساخت کارهایی نظیر «مزار شریف» وی را مجبور خواهد کرد که دیگر سراغ این دست تولیدات نرود، بیان کرد: متاسفم که بگویم شرایط ساخت چنین کارهایی در سینما بسیار دشوار شده است. این مسئله نیز از دو موضوع نشئت می‌گیرد، ابتدا برخورد برخی مسئولان است که به هیچ وجه رفتاری مناسب با این دست کارها ندارند. مطلب دیگر اینکه استقبال مردم به دلیل برخی رفتارهای نادرست مسئولان از این دست تولیدات به شدت ضعیف شده است. با چنین فضا و شرایطی چگونه من به عنوان یک فیلمساز می‌توانم در این حوزه موفق عمل کنم. برای همین وقتی من می‌بینم که جامعه پیرامونم از این دست تولیدات استقبال نمی‌کنند ترجیح می‌د‌هم به موضوعاتی بپردازم که مردم آن را می‌پسندند و به اصطلاح کار دیده می‌شود، البته قبول دارم که این مربوط به بخش نفسانی است، اما من به عنوان یک انسان تا چه زمان تنها برای دلم فیلم بسازم؟
برزیده تاکید کرد: امیدوارم کسانی که دوست دارند ما در این قبیل موضوعات (انقلابی) کار نکنیم موفق نشوند ما را به این امر مجبور کنند. البته من از اصول خود هیچ گاه عدول نخواهم کرد، ولی نمی‌دانم می‌توانم باز هم در این حوزه‌ها (انقلابی) فیلمسازی کنم و مجبور به تغییر آن نشوم؟
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه خانواده شهدای مزار شریف چه استقبالی از فیلم داشتند؟ این گونه توضیح داد: شخصا خود را آدمی صریح می‌‌دانم و دوست دارم دیگران نیز نسبت به من این صراحت را داشته باشند. برای همین از خانواده شهدای مزار شریف خواسته بودم اگر نقدی دارند مرا در جریان بگذارد در این میان معدود انتقاداتی نیز وجود داشت، ولی خوشبختانه اکثر از کار بسیار راضی بودند. در ضمن مردمی هم که فیلم را دیدند از ساختار و مضمون فیلم به شدت احساس رضایت می‌کردند.
برزیده درباره برخورد جشنواره فجر با فیلم «مزار شریف» اظهار کرد: گله من از برخوردی که با این فیلم شد به طور مشروح در زمان جشنواره بیان شد و دیگر لزومی به بیان آن نمی‌بینم، اما به طور کلی باید بگویم این نارضایتی به خاطر خودم نبود، بلکه اجحافی بود که با عوامل فیلم شد. برای نمونه به حسین یاری اشاره می‌کنم که به عقیده من شایسته‌ترین فرد برای دریافت سیمرغ بود، البته من سعید آقاخانی را دوست دارم، اما معتقدم بازی یاری در «مزار شریف» قابل قیاس با هیچ بازیگر دیگری در آن دوره جشنواره نبود. با این توضیح باید بگویم این تفاوت‌ها آنچنان فاحش است که باید بگوییم نادیده گرفتن آن از سر ناآگاهی نیست، بلکه مطمئن هستم غرضی پشت آن بوده است.
کارگردان «مزار شریف» ادامه داد: ویژوال افکت این کار هم کاری نمونه در سینمای ایران است، پس چگونه می‌توان گفت که نادیده گرفتن آن غیر عمدی بوده است. این مسئله را درباره طراحی صحنه فیلم هم می‌توان گفت که حتی کاندید نیز نمی‌شود؟! گریم، صدا و پخش‌های فیلم هم با چنین غرض‌ورزی‌هایی مواجه شدند.
موسیقی فیلم، هویت فیلم باشد
برزیده درباره موسیقی این فیلم گفت: دو دیدگاه درباره موسیقی در سینما وجود دارد. ابتدا نگاهی که معتقد است موسیقی باید یاری‌رسان درام باشد و برای خود در فیلم شناسنامه داشته باشد. به نحوی که وقتی درباره آن اثر حرف زده شد، آهنگ فیلم در ذهن تماشاگر ترسیم شود. مثل آنچه که در «از کرخه تا راین» شاهد بودیم. نظری دیگر نیز جود دارد که معتقد است سینما باید حضور کاملاً ملموس در کار نداشته باشد و تنها در جاهایی به صورت مستتر در کار موجود باشد. درباره درست یا غلط بودن این دو نظر نیز به طور کامل نمی‌توان بحث کرد، اما به طور مشخص «مزار شریف» از نظر اول بهره برده است.
وی در پایان درباره شرایط فیلمسازی در این حوزه (انقلاب) بیان کرد: در وهله اول در هر ژانری که می‌خواهیم فیلم بسازیم باید به آن حوزه مسلط و آشنا باشیم در کلامی دیگر زبان سینما را فیلمساز باید بشناسد، اما داشتن تخصص به تنهایی کافی نیست، بلکه در کنار تخصص شناخت موضوع نیز اصل دیگری است که حتما باید وجود داشته باشد.
