روحانی حامی مشروطه که روز عاشورا توسط روس‌ها اعدام شد
کانون خبرنگاران نبأ: نکته جالب در زندگینامه بیشتر علمای بزرگ ما این است که در هر عصری که زندگی می‌کردند در کنار زبان‌های منطقه‌ای و مادری و عربی زبان کشور صاحب علم و قدرت را فرا می‌گرفتند.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، در طول تاریخ کشور پهناور ما ایران روزهای عاشورایی وجود دارد که با حادثه‌ای همراه می‌شود و در تاریخ ثبت و در حافظه‌ها باقی می‌ماند، یکی از این روزها 9 دی 1290 شمسی است که در این روز ثقه‌الاسلام تبریزی توسط روس‌ها به دار آویخته شد و نام خود را با عاشورای حسینی پیوند زد، وی از علمای آذربایجان بود و به ایشان ثقه‌الاسلام دوم هم می‌گفتند.
ثقه‌الاسلام کیست
در مورد عنوان ثقه‌الاسلام و اینکه به چه کسی این لقب را می‌دهند باید گفت در گذشته ثقه‌الاسلام برای علمای بزرگ استفاده می‌شده و یک نمونه از آن هم در مورد کلینی به کار میرفته و اکنون این عنوان برای طلبه‌هایی استفاده می‌شود که در ابتدای راه هستند و در اصطلاح مقدمات خوان هستند و بازه زمانی این دوره شش سال تعریف شده است از ابتدای طلبگی تا پایان کتاب شرح لمعه و البته باید این نکته را خاطرنشان کرد که قانون حوزوی برای عناوین وجود ندارد که این لقب برای این دوره است ولی عرف تحصیلات در نظر گرفته می‌شود و البته عموم مردم هم در این عنوان‌ها نقش دارند.
حامی جنبش مشروطه/ مسلط به چهار زبان/ آگاه کردن مردم
به هر صورت ثقه‌الاسلام تبریزی طول عمر با برکت خود را هم زمان با مشروطیت سپری می‌کرد و از آزادی‌خواهان و مشروطه‌طلبان آن دوره بود و در آن دوران بسیاری به دست روس‌ها کشته می‌شدند؛ ایشان در 7 رجب 1277 در تبریز به دنیا آمدند، پدر ثقه‌الاسلام حاج میرزا موسی در جنبش تنباکو بود و پدر بزرگش حاج میرزا شفیع صدر ثقه‌الاسلام شاگرد سید کاظم و رئیس شیخیه تبریز بود، ثقه‌الاسلام تبریزی تحصیلات ابتدایی را در تبریز گذراندند و سپس به نجف و کربلا راهی شدند تا ادامه تحصیل دهند و هنگامی که در سال 1319 ه.ق به تبریز بازگشتند، پدر بزرگوارشان دار فانی را وداع گفتند و بعد از درگذشت پدر ایشان محمدعلی میرزا ولی عهد مظفرالدین شاه پیشنهاد لقب ثقه‌الاسلام را به وی داد و او را رئیس شیخیه تبریز کرد، ثقه‌الاسلام 3 بار ازدواج کردند و 3 پسر و چهار دختر داشتند و به چهار زبان فارسی و ترکی، عربی و فرانسه، تسلط داشتند و نکته جالب در زندگی نامه بیشتر علمای بزرگ ما این است که در هر عصری که زندگی می‌کردند در کنار زبان‌های منطقه‌ای و مادری و عربی زبان کشور صاحب علم و قدرت را فرا می‌گرفتند و این نکته برای امروزی‌های ما بسیار می‌تواند راه‌گشا باشد و اگر علمای گذشته ما در زمان حال زندگی می‌کردند زبان انگلیسی را هم طراز با عربی یاد می‌گرفتند تا اگر شرایطی به وجود آمد مانند بحث برجام به ترجمه‌های جهت دار اکتفا نکنند و خودشان از روی نسخه اصلی پی به اصل ماجرا می‌بردند و مردم هم که چشمشان به دهان مبارک این علماست وظیفه اطاعت را اجابت می‌کردند، ثقه‌الاسلام نشریات عربی را می‌خواندند و به مسائل روز آگاهی داشتند و در سخنرانی‌های خود مردم را آگاه می‌کردند.
برگزاری جلسه شعر در کتابخانه شخصی
ایشان همچنین با امیرنظام گروسی، مهدی‌قلی هدایت و ادیب الممالک معاشرت داشت طبع شعر هم داشت و در کتابخانه خود مجلس شعرخوانی برگزار می‌کرد، این عالم بزرگوار پس از اعلام مشروطه در انتخابات دوره اول مجلس شورای ملی رای اول را در بین علما تبریز به دست آورد ولی نمایندگی را نپذیرفت و بعد از تأسیس انجمن ایالتی آذربایجان از این انجمن حمایت کردند و بین مجلس شورای ملی که مخالف مشروطه بود و انجمن از انجمن حمایت کرد و پشتیبان آن بود، وی همچنین در دوره استبداد صغیر برای اشغال نشدن تبریز تلاش‌های بسیاری کرد و همواره سعی داشتند تا اوضاع را از طریق مسالمت آمیز حل کنند.
با ظالم دست نداد و به دار آویخته شد
پس از اشغال تبریز به دست روس‌ها، روس‌ها از ثقه‌الاسلام تبریزی خواستند تا به سفارت روسیه برود و ایشان با وجود هشدارهای بسیاری که از طرف عثمانی دریافت کرد خود را مخفی نکرد و به سفارت روسیه رفت، در آنجا روس‌ها از او خواستند تا بنویسد که آغاز گر جنگ مجاهدان بودند و ایشان از این کار سر باز زدند و با وجود تهدید به مرگ هم تن به این ذلت ندادند و در اینجا نکته قابل تامل وجود دارد که علمای بزرگ ما وقتی کسی را دشمن اسلام و مردم می‌دیدند حتی از دست دادن با آنها هم خودداری می‌کردند تا مبادا برای مردم شبهه ایجاد شود و دوستان برداشت‌های اشتباهی از این مسئله کنند و دشمن سواستفاده کند، و سرانجام در روز عاشورا رنگی دوباره به معنای قیام اباعبدالله پاشیدند و با خون خود پیروی از حسین را امضا کردند و در 9 دی 1290 در روز عاشورا توسط روس‌ها به همراه هفت نفر دیگر به دار آویخته شدند، پیکر ایشان در محلی که اکنون مقبره‌الشهدای تبریز است به خاک سپرده شد.
عذر خواهی روسیه بعد از انقلاب اکتبر
بعد از انقلاب اکتبر روسیه دولت شوروی هیئتی را بر سر مزار ایشان فرستاد و به نشانه عذرخواهی دسته گلی را بر سر مزار این بزرگوار گذاشتند.
محمدعلی نادعلی
