سیره حضرت معصومه(س)؛ مؤید حضور بانوان در اجتماع
گروه اندیشه: استاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: حضرت معصومه(س) در راستای روشنسازی افکار مردم و دفاع از ولایت، سفر طولانی را به سوی برادر آغاز و در میانه راه در تبلیغ فرهنگ اهل بیت(ع) نقش بسزایی را ایفا کردند؛ چنین حرکتی مؤید حضور زنان در جامعه اسلامی است.
محمدعلی وطن‌دوست، استاد دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، در تبیین ولایت‌مداری حضرت معصومه(س) اظهار کرد: بحث امامت و ولایت و به دنبال آن ولایت‌مداری از اهم مسائل در آموزه‌های دین اسلام است، به گونه‌ای که جایگاه هر مسلمانی و قبولی اعمال وی، در گرو میزان ولایت‌پذیری او است.
وی افزود: ولایت‌مداری نیز همچون دیگر مباحث اعتقادی از مباحث مهمی است که زنان نیز در طول تاریخ اسلام مانند مردان در آن به ایفای نقش پرداخته و توانسته‌اند، الگوی شایسته‌ای برای مردان و زنان مسلمان باشند؛ یکی از این بانوان که توانستند در دفاع از ولایت با هجرتی آگاهانه و از روی بصیرت نقش بسزایی ایفا کردند، حضرت معصومه(س) هستند.
کارشناس ارشد تخصصی فلسفه و کلام اسلامی با اشاره به زمان خلافت هارون و مأمون، بیان کرد: این دوران، دوران شکوفایی ترجمه آثار علمی از زبان‌های گوناگون بود و و مأمون درصدد بود با وارد کردن فرهنگ علمی بیگانگان در برابر مکتب علمی اهل بیت(ع)، مکتب فکری نوینی ارائه دهد و به رویارویی با مکتب فکری اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بپردازد.
وی ادامه داد: امام رضا(ع) با ایجاد تحول فکری عمیق و با هدف مقابله با دسیسه‌های مأمون توانست در برابر هجوم فرهنگ‌های بیگانه، سد محکمی ایجاد کند و جامعه را از سقوط در گرداب خطرناک انحراف و التقاط، رهایی بخشد؛ حضرت معصومه(س) نیز امام رضا(ع) را در این مسیر همراهی کرده و از حریم امامت و ولایت دفاع می‌کرد.
این استاد حوزه بیان کرد: امام رضا(ع)، یک سال پس از هجرت از مدینه به خراسان، با نوشتن نامه‌ای به خواهر خویش از ایشان درخواست کرد تا از مدینه عازم خراسان شود؛ ولایت‌مداری حضرت معصومه(س) او را بر آن داشت تا مدینه را به قصد خراسان ترک کند.
حضرت معصومه(س)، حق ولایت‌مداری را ادا کرد
وی، افزود: بر اساس نقل‌های تاریخی، بیش از هزار علوی، ایشان را در این سفر همراهی می‌کردند که می‌تواند نشانگر حرکتی انقلابی و معنادار در راستای تقویت فرهنگ اهل بیت(ع) از سوی حضرت معصومه(س) باشد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه حضرت فاطمه معصومه(س)، در این سفر عالمانه به حمایت از ولایت پرداخت و حیات و زندگی خود و دفاع از ولایت را در این دید که در کنار امامت و ولایت قرار گیرد، مطرح کرد: ایشان با این حرکت انقلابی، حق ولایت‌مداری را در دوران خود ادا کرد.
وی ادامه داد: این ولایت‌مداری را می‌توان شبیه ولایت‌مداری حضرت زهرا(س) دانست که با استدلال‌های متین و استوار، حقانیت ولایت حضرت علی(ع) را تبیین می‌کردند. حضرت معصومه(س) در مقاطعی از این سفر در راستای اثبات امامت امیرالمومنین(ع) با استناد به سخن حضرت فاطمه زهرا(س)، این عبارت را مکرر بر زبان جاری می‌ساخت: «آیا سخن رسول خدا(ص) در روز غدیر را فراموش کردید که فرمود: هر که من مولای اویم علی(ع) مولای اوست.»
استاد دانشگاه فردوسی مشهد با عنوان این مطلب که حضور اجتماعی و سیاسی حضرت معصومه(س) در جامعه به همراه حفظ حجاب و عفاف می‌تواند به عنوان الگویی مناسب برای زنان مسلمان مطرح شود، اظهار کرد: این امر، نشان می‌دهد نه تنها حجاب و عفاف، مانعی در برابر حضور اجتماعی و سیاسی زنان نیست بلکه با رعایت آن می‌توان در بالا رفتن سطح ارزش‌های دینی در متن جامعه حضور شایسته و مؤثری داشت.
سیره حضرت معصومه(س)، مؤید حضور بانوان در اجتماع است
وی افزود: حضرت معصومه(س) در راستای روشنسازی افکار مردم و دفاع از ولایت و امامت، سفر دور و درازی را به سوی برادر خویش آغاز و در میانه راه در تبلیغ فرهنگ اهل بیت(ع) نقش بسزایی را ایفا کردند که اینگونه حرکت اجتماعی مؤید حضور زنان در جامعه اسلامی است. خوب است بانوان مسلمان از سیره حضرت معصومه(س) به عنوان الگویی مناسب جهت حضور در متن جامعه بهره‌مند شوند.
وطن‌دوست در پاسخ به این سؤال که چگونه یک بانو می‌تواند بالاترین فعالیت اجتماعی را داشته باشد و هم با عفت و پاکدامنی زندگی کند، بیان کرد: با اندکی تأمل می‌شود بدین نکته پی برد که فعالیت اجتماعی در صورتی که با شأن و جایگاه زنان و رعایت حجاب و عفت آنان ناسازگار نباشد نه تنها منافاتی با پاک بودن و عفیف بودن زن ندارد بلکه در برخی موارد زمینه پاک و عفیف بودن زنان مسلمان را فراهم می‌کند.
وی افزود: حرفه‌هایی مانند پزشکی اعم از پزشکان متخصص یا عمومی، پرستاری، مامایی و ... امروزه از مواردی است که نیازمند حضور فعال زنان است تا دیگر زنان مسلمان مجبور نشوند به پزشکان مردی که نامحرم هستند، مراجعه کنند.
این کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی ادامه داد: البته سختی و دشواری برخی از حرفه‌ها به گونه‌ای است که با مسئله عفاف و حجاب و فیزیک جسمانی زنان ناسازگار است؛ مانند کار کردن در معادن، کوره‌های آجرپزی و مانند این‌ها.
وی افزود: می‌توان گفت هر فعالیت اجتماعی که با ساختار و ساختمان وجودی زن و رعایت عفاف و حجاب او قابل جمع نباشد از نگاه عقل و شرع ممنوع است.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: از سیره حضرت زهرا(س) نیز در برخی موارد استفاده می‌شود که اولویت کاری برای زنانی که نقش مادری دارند، تربیت فرزندان در خانواده و رسیدگی به همسر است، لذا شاید بتوان آن دسته از فعالیت‌های اجتماعی را که با این وظیفه ناسازگار هستند، جزو موارد ممنوعه به شمار آورد، مگر در موارد اضطرار و استثنا مانند تحمل خرجی منزل برای برخی از بانوان که همسر آنان فوت کرده و مخارج زندگی و تأمین هزینه فرزندان بر عهده آنان است.
سیره حضرت معصومه(س)؛ الگویی برای یافتن مسیر سعادت
وطن‌دوست بیان کرد: سیره حضرت معصومه(س) برای رسیدن به سعادت بشر از سیره اهل‌بیت(ع) جدا نیست، بر اساس آیه 21 سوره احزاب «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا»، برای رسیدن به سعادت اخروی باید پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را الگو قرار داد.
وی افزود: الگوبرداری از معصومین(ع) سبب می‌شود انسان در تنگنای زندگی بتواند راه را از چاه تشخیص داده و خود را به سرمنزل مقصود که همان معرفت‌الله است، برساند. سیره حضرت معصومه(س) نیز که از باب «کُلُّکُم نُورُ واحِدُ» جدای از سیره اجداد طاهرین‌شان نیست، از این امر مستثنا نخواهد بود. پس هرچه درباره سیره اهل بیت عصمت و طهارت(ع) گفته شود، درباره سیره حضرت معصومه(س) نیز می‌توان گفت.
این استاد دانشگاه با اشاره به تغییر نگاه جامعه به تجرد دختران در شرایط فعلی که آمار ازدواج رو به کاهش و تعداد دختران ازدواج نکرده روز به روز در حال افزایش است، اظهار کرد: اگر مراد از الگوبودن حضرت معصومه(س) برای دختران مجرد از باب قبح‌زدایی برای مجرد ماندن و تأخیر در ازدواج باشد نه تنها الگوبرداری در این زمینه روا نیست، بلکه با دستورات و آموزه‌های دین اسلام نیز ناسازگار است.
غبار زمان و کهنگی، بر ارزش‌های انسانی نمی‌نشیند
وی، در پاسخ به این سؤال که اشتباه برخی عوام این است که می‌گویند سیره آن بزرگواران در عصر امروز کارآمد نبوده و کاربردی نیست، اظهار کرد: ملاک کارآمدی یک سیره رفتاری، مبتنی بودن آن سیره بر ارزش‌های والای انسانی و اسلامی است.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد افزود: حال پرسش این است آیا سیره رفتاری اهل‌بیت(ع) در معنای عام و سیره رفتاری حضرت معصومه(س) در معنای خاص بر اساس ارزش‌های والای انسانی و اسلامی پایه‌ریزی نشده بود؟! مگر ارزش‌های انسانی و اسلامی از عمومیت و کلیت برخوردار نیست؟!
وی با بیان اینکه اگر ارزش‌های اخلاقی و انسانی عام و فراگیر باشد، نمی‌تواند با گذر زمان تغییر یابد، ابراز کرد: آنچه با گذر زمان و مکان تغییر پیدا می‌کند، مصادیق جزئی و اشخاص انسانی هستند نه قوانین اخلاقی و ارزش‌های دینی که از ویژگی کلیت و جامعیت برخوردارند. همانگونه که در قوانینی علمی مانند علم ریاضی نیز اگر یک اصل علمی اثبات شده و به صورت یک قانون دربیاید تغییرناپذیر خواهد بود.
وی افزود: ولایت‌مداری نیز همچون دیگر مباحث اعتقادی از مباحث مهمی است که زنان نیز در طول تاریخ اسلام مانند مردان در آن به ایفای نقش پرداخته و توانسته‌اند، الگوی شایسته‌ای برای مردان و زنان مسلمان باشند؛ یکی از این بانوان که توانستند در دفاع از ولایت با هجرتی آگاهانه و از روی بصیرت نقش بسزایی ایفا کردند، حضرت معصومه(س) هستند.
کارشناس ارشد تخصصی فلسفه و کلام اسلامی با اشاره به زمان خلافت هارون و مأمون، بیان کرد: این دوران، دوران شکوفایی ترجمه آثار علمی از زبان‌های گوناگون بود و و مأمون درصدد بود با وارد کردن فرهنگ علمی بیگانگان در برابر مکتب علمی اهل بیت(ع)، مکتب فکری نوینی ارائه دهد و به رویارویی با مکتب فکری اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بپردازد.
وی ادامه داد: امام رضا(ع) با ایجاد تحول فکری عمیق و با هدف مقابله با دسیسه‌های مأمون توانست در برابر هجوم فرهنگ‌های بیگانه، سد محکمی ایجاد کند و جامعه را از سقوط در گرداب خطرناک انحراف و التقاط، رهایی بخشد؛ حضرت معصومه(س) نیز امام رضا(ع) را در این مسیر همراهی کرده و از حریم امامت و ولایت دفاع می‌کرد.
این استاد حوزه بیان کرد: امام رضا(ع)، یک سال پس از هجرت از مدینه به خراسان، با نوشتن نامه‌ای به خواهر خویش از ایشان درخواست کرد تا از مدینه عازم خراسان شود؛ ولایت‌مداری حضرت معصومه(س) او را بر آن داشت تا مدینه را به قصد خراسان ترک کند.
حضرت معصومه(س)، حق ولایت‌مداری را ادا کرد
وی، افزود: بر اساس نقل‌های تاریخی، بیش از هزار علوی، ایشان را در این سفر همراهی می‌کردند که می‌تواند نشانگر حرکتی انقلابی و معنادار در راستای تقویت فرهنگ اهل بیت(ع) از سوی حضرت معصومه(س) باشد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه حضرت فاطمه معصومه(س)، در این سفر عالمانه به حمایت از ولایت پرداخت و حیات و زندگی خود و دفاع از ولایت را در این دید که در کنار امامت و ولایت قرار گیرد، مطرح کرد: ایشان با این حرکت انقلابی، حق ولایت‌مداری را در دوران خود ادا کرد.
وی ادامه داد: این ولایت‌مداری را می‌توان شبیه ولایت‌مداری حضرت زهرا(س) دانست که با استدلال‌های متین و استوار، حقانیت ولایت حضرت علی(ع) را تبیین می‌کردند. حضرت معصومه(س) در مقاطعی از این سفر در راستای اثبات امامت امیرالمومنین(ع) با استناد به سخن حضرت فاطمه زهرا(س)، این عبارت را مکرر بر زبان جاری می‌ساخت: «آیا سخن رسول خدا(ص) در روز غدیر را فراموش کردید که فرمود: هر که من مولای اویم علی(ع) مولای اوست.»
استاد دانشگاه فردوسی مشهد با عنوان این مطلب که حضور اجتماعی و سیاسی حضرت معصومه(س) در جامعه به همراه حفظ حجاب و عفاف می‌تواند به عنوان الگویی مناسب برای زنان مسلمان مطرح شود، اظهار کرد: این امر، نشان می‌دهد نه تنها حجاب و عفاف، مانعی در برابر حضور اجتماعی و سیاسی زنان نیست بلکه با رعایت آن می‌توان در بالا رفتن سطح ارزش‌های دینی در متن جامعه حضور شایسته و مؤثری داشت.
سیره حضرت معصومه(س)، مؤید حضور بانوان در اجتماع است
وی افزود: حضرت معصومه(س) در راستای روشنسازی افکار مردم و دفاع از ولایت و امامت، سفر دور و درازی را به سوی برادر خویش آغاز و در میانه راه در تبلیغ فرهنگ اهل بیت(ع) نقش بسزایی را ایفا کردند که اینگونه حرکت اجتماعی مؤید حضور زنان در جامعه اسلامی است. خوب است بانوان مسلمان از سیره حضرت معصومه(س) به عنوان الگویی مناسب جهت حضور در متن جامعه بهره‌مند شوند.
وطن‌دوست در پاسخ به این سؤال که چگونه یک بانو می‌تواند بالاترین فعالیت اجتماعی را داشته باشد و هم با عفت و پاکدامنی زندگی کند، بیان کرد: با اندکی تأمل می‌شود بدین نکته پی برد که فعالیت اجتماعی در صورتی که با شأن و جایگاه زنان و رعایت حجاب و عفت آنان ناسازگار نباشد نه تنها منافاتی با پاک بودن و عفیف بودن زن ندارد بلکه در برخی موارد زمینه پاک و عفیف بودن زنان مسلمان را فراهم می‌کند.
وی افزود: حرفه‌هایی مانند پزشکی اعم از پزشکان متخصص یا عمومی، پرستاری، مامایی و ... امروزه از مواردی است که نیازمند حضور فعال زنان است تا دیگر زنان مسلمان مجبور نشوند به پزشکان مردی که نامحرم هستند، مراجعه کنند.
این کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی ادامه داد: البته سختی و دشواری برخی از حرفه‌ها به گونه‌ای است که با مسئله عفاف و حجاب و فیزیک جسمانی زنان ناسازگار است؛ مانند کار کردن در معادن، کوره‌های آجرپزی و مانند این‌ها.
وی افزود: می‌توان گفت هر فعالیت اجتماعی که با ساختار و ساختمان وجودی زن و رعایت عفاف و حجاب او قابل جمع نباشد از نگاه عقل و شرع ممنوع است.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: از سیره حضرت زهرا(س) نیز در برخی موارد استفاده می‌شود که اولویت کاری برای زنانی که نقش مادری دارند، تربیت فرزندان در خانواده و رسیدگی به همسر است، لذا شاید بتوان آن دسته از فعالیت‌های اجتماعی را که با این وظیفه ناسازگار هستند، جزو موارد ممنوعه به شمار آورد، مگر در موارد اضطرار و استثنا مانند تحمل خرجی منزل برای برخی از بانوان که همسر آنان فوت کرده و مخارج زندگی و تأمین هزینه فرزندان بر عهده آنان است.
سیره حضرت معصومه(س)؛ الگویی برای یافتن مسیر سعادت
وطن‌دوست بیان کرد: سیره حضرت معصومه(س) برای رسیدن به سعادت بشر از سیره اهل‌بیت(ع) جدا نیست، بر اساس آیه 21 سوره احزاب «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا»، برای رسیدن به سعادت اخروی باید پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را الگو قرار داد.
وی افزود: الگوبرداری از معصومین(ع) سبب می‌شود انسان در تنگنای زندگی بتواند راه را از چاه تشخیص داده و خود را به سرمنزل مقصود که همان معرفت‌الله است، برساند. سیره حضرت معصومه(س) نیز که از باب «کُلُّکُم نُورُ واحِدُ» جدای از سیره اجداد طاهرین‌شان نیست، از این امر مستثنا نخواهد بود. پس هرچه درباره سیره اهل بیت عصمت و طهارت(ع) گفته شود، درباره سیره حضرت معصومه(س) نیز می‌توان گفت.
این استاد دانشگاه با اشاره به تغییر نگاه جامعه به تجرد دختران در شرایط فعلی که آمار ازدواج رو به کاهش و تعداد دختران ازدواج نکرده روز به روز در حال افزایش است، اظهار کرد: اگر مراد از الگوبودن حضرت معصومه(س) برای دختران مجرد از باب قبح‌زدایی برای مجرد ماندن و تأخیر در ازدواج باشد نه تنها الگوبرداری در این زمینه روا نیست، بلکه با دستورات و آموزه‌های دین اسلام نیز ناسازگار است.
غبار زمان و کهنگی، بر ارزش‌های انسانی نمی‌نشیند
وی، در پاسخ به این سؤال که اشتباه برخی عوام این است که می‌گویند سیره آن بزرگواران در عصر امروز کارآمد نبوده و کاربردی نیست، اظهار کرد: ملاک کارآمدی یک سیره رفتاری، مبتنی بودن آن سیره بر ارزش‌های والای انسانی و اسلامی است.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد افزود: حال پرسش این است آیا سیره رفتاری اهل‌بیت(ع) در معنای عام و سیره رفتاری حضرت معصومه(س) در معنای خاص بر اساس ارزش‌های والای انسانی و اسلامی پایه‌ریزی نشده بود؟! مگر ارزش‌های انسانی و اسلامی از عمومیت و کلیت برخوردار نیست؟!
وی با بیان اینکه اگر ارزش‌های اخلاقی و انسانی عام و فراگیر باشد، نمی‌تواند با گذر زمان تغییر یابد، ابراز کرد: آنچه با گذر زمان و مکان تغییر پیدا می‌کند، مصادیق جزئی و اشخاص انسانی هستند نه قوانین اخلاقی و ارزش‌های دینی که از ویژگی کلیت و جامعیت برخوردارند. همانگونه که در قوانینی علمی مانند علم ریاضی نیز اگر یک اصل علمی اثبات شده و به صورت یک قانون دربیاید تغییرناپذیر خواهد بود.
