رهایی انسان از سردرگمی در سایه شناخت سنت‌های الهی
گروه معارف: استاد حوزه علمیه ملاعلی آخوند معصومی گفت: اگر انسان سنت‌های الهی را به خوبی بشناسد و هرکدام را جداگانه بررسی کند، دیگر در مسیر عبودیت دچار سردرگمی نخواهد شد.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین جعفر رحمانی، استاد حوزه علمیه ملاعلی آخوند معصومی در همدان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از همدان، اظهار کرد: موضوع سنت‌های الهی در قرآن کریم بسیار گسترده است، سنت در لغت به معنای سیره و روش و در اصطلاح اصول فقه به قول، تقریر و فعل معصوم گفته می‌شود.
وی ادامه داد: در تعریف اصطلاحی، سنت، ضوابطی است که در ابعاد الهی وجود دارد، یا روش‌هایی که خداوند متعال امور عالم و انسان را بر پایه آن تدبیر و اداره می‌کند، یعنی خداوند متعال دارای روش‌ها و قوانینی است که توسط آن امور عالم را اداره می‌کند و به این روش‌ها، سنت‌های الهی گفته می‌شود، سنت‌های الهی در قرآن کریم دارای تقسیم‌بندی است.
وی با بیان اینکه سنت‌های الهی از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند و باهم در ارتباط هستند، افزود: سنت‌های الهی بر اساس یک نوع تقسیم‌بندی به دو نوع مقید و مطلق تقسیم می‌شود، سنت مطلق دارای شرط نیست، مانند سنت هدایت توسط انبیا که انسان‌ها چه بخواهند و چه نخواهند این امر شامل حال آنها می‌شود.
حجت‌الاسلام رحمانی ابراز کرد: و یاسنت آزمایش که همه انسان‌ها در معرض آن هستند، از امام صادق(ع) خواستند که ایشان این دعا را بکند که خداوند او را آزمایش نکند که ایشان فرمودند: این را نگویید چراکه از سنت‌های الهی است که انسان در معرض امتحان قرار گیرد بلکه دعا کنید از امتحانات الهی سربلند بیرون بیایید.
فهم سنت‌های الهی انسان را از سردرگمی نجات می‌دهد
استاد حوزه علمیه همدان بیان کرد: اگر انسان سنت‌های الهی را به خوبی بشناسد و هرکدام را جداگانه بررسی کند، دیگر در مسیر عبودیت دچار سردرگمی نخواهد شد، برخی از سنت‌ها دارای شرط هستند که به این نوع سنت، «مقید» گفته می‌شود و این نوع از سنت الهی، مشروط به رفتار انسان است مانند سنت ابداء که در این سنت خداوند وعده داده که بندگانش را یاری می‌کند ولی به رفتار انسان نیز بستگی دارد.
وی با بیان اینکه سنت‌های الهی دارای ویژگی‌هایی هستند، تشریح کرد: نخستین ویژگی سنت‌های الهی این است که عام و فراگیر هستند که خداوند در این بار می‌فرماید: «یرِیدُ اللَّهُ لِیبَینَ لَكُمْ وَیهْدِیكُمْ سُنَنَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَیتُوبَ عَلَیكُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَكِیمٌ؛ خداوند می‌خواهد با این دستورها راه‌های خوشبختی و سعادت را) برای شما آشكار سازد، و به سنت‌های (صحیح) پیشینیان رهبری كند، و شما را از گناه پاك سازد و خداوند دانا و حكیم است.» (نسا/ آیه 26)
وی اذعان کرد: مفهوم این آیه این است که گذشتگان این سنت‌ها را داشته‌اند و این سنت‌ها برای شما هم خواهد بود پس فراگیر است، یکی دیگر از ویژگی‌های سنت‌های الهی تحول‌ناپذیری است یعنی تغییری در آن ایجاد نمی‌شود که این ویژگی در قرآن کریم بیان شده است: «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلًا؛ این سنت خداوند در اقوام پیشین است و برای سنت الهی هیچگونه تغییری نخواهی یافت». (احزاب/آیه62)
سنت تداخل حق و باطل برای همه انسان‌ها قابل استفاده است
حجت‌الاسلام رحمانی بیان کرد: سنت تداخل حق و باطل برای همه انسان‌ها قابل استفاده است درباره این امر دو دو سنت وجود دارد: نخست اینکه از ابتدا خلقت تاکنون، حق و باطل باهم درگیر بوده‌ند و باید بدانیم که دانستن این موضوع اثر خوبی در اجتماع و روحیه افرادی که دچار ناامیدی می‌شوند و می‌گویند که چرا جنگ حق و باطل به اتمام نمی‌رسد و حق پیروز نمی‌شود، دارد، چراکه اگر انسان بداند که این امر سنت الهی است و این سنت مطلق است دیگر دچار ناامیدی نخواهد شد.
استاد حوزه علمیه همدان اذعان کرد: سنت دوم این است که همیشه حق بر باطل پیروز است که این سنت مقید است و دارای شرایطی است لذا اهل حق برای رسیدن به پیروزی در برابر باطل باید تلاش کنند که این شرایط در جامعه محقق شود.
وی شرط اول پیروزی حق بر باطل را ایمان عنوان کرد و افزود: این شرط در قرآن کریم به خوبی بیان شده است: «وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛و سست نشوید! و غمگین نگردید! و شما برترید اگر ایمان داشته باشید! » (آل عمران/139)؛ مشاهده می‌کنیم که قرآن کریم ایمان را شرط پیروزی قرار داده است.
ایمان، تقوا و صبر از شروط پیروزی حق بر باطل است
حجت‌الاسلام رحمانی خاطرنشان کرد: شرط دوم و سوم تقوا و صبر است که در آیات قرآن کریم باهم بیان شده است یعنی نباید انتظار داشت که با بی‌تقوایی خداوند انسان را پیروز کند چراکه به تجربه ثابت شده است که هر جا که انسان پایش لغزیده ، حکومت دشمن بر ما پیروز شده است که این امر در سخنان آیت‌الله بهجت هم بیان شده است به این گونه که از ایشان پرسیده شده که چرا دشمن بر ما جریح شده است و وی اینگونه پاسخ داده‌اند: چون از خدا دور شده‌ایم.
وی عنوان کرد: شرط بعدی صبر است: «بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَیأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا یمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِینَ ؛آری (امروز هم) اگر استقامت و تقوا پیشه كنید و دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان كه نشانه‌ای مخصوصی دارند مدد خواهد داد.» (آل عمران/125)
وی اظهار کرد: شرط چهارم این است که اگر انسان برای یاری دین خداوند قدم بردارد خداوند او را یاری می‌کند: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ ینْصُرْكُمْ وَیثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ؛ای كسانی كه ایمان آورده اید! اگر خدا را یاری كنید شما را یاری میكند و گامهایتان را استوار میدارد.» (محمد/7 آیه) امر مورد تأکید رهبر انقلاب نیز است و بسیار بر این موضوع تأکید دارند.
نباید لحظه‌ای خدا را فراموش کرد
حجت‌الاسلام و المسلمین رحمانی شرط پنجم را جهاد وآماده کردن قبا دانست و گفت: این نکته نیز در سخنان رهبر انقلاب مورد تأکید بوده است و این امر ریشه در قرآن کریم دارد که فرموده است: برای مبارزه با کفار خود را آماده کنید تا دشمن خدا را بترسانید و این موضوع امر در قرآن کریم به صراحت بیان شده است؛ شرط ششم این است که نباید لحظه‌ای خدا را فراموش کرد و هیچگاه تصور نکنیم که بر پای خودمان ایستاده‌ایم بلکه خداوند است که انسان را کمک و او را پیروز می‌کند.
استاد حوزه علمیه همدان تأکید کرد: سنت قطعی خداوند و تغییرناپذیر وجود دارد که باید مورد توجه وافری قرار گیرد و ان این است که خداوند هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر اینکه آنها خود را تغییر دهند لذا اگر ملتی به این سنت‌های الهی توجه کنند و شرایط مذکور را فراهم کنند، قطعا بر باطل پیروز می‌شوند.
وی ادامه داد: در تعریف اصطلاحی، سنت، ضوابطی است که در ابعاد الهی وجود دارد، یا روش‌هایی که خداوند متعال امور عالم و انسان را بر پایه آن تدبیر و اداره می‌کند، یعنی خداوند متعال دارای روش‌ها و قوانینی است که توسط آن امور عالم را اداره می‌کند و به این روش‌ها، سنت‌های الهی گفته می‌شود، سنت‌های الهی در قرآن کریم دارای تقسیم‌بندی است.
وی با بیان اینکه سنت‌های الهی از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند و باهم در ارتباط هستند، افزود: سنت‌های الهی بر اساس یک نوع تقسیم‌بندی به دو نوع مقید و مطلق تقسیم می‌شود، سنت مطلق دارای شرط نیست، مانند سنت هدایت توسط انبیا که انسان‌ها چه بخواهند و چه نخواهند این امر شامل حال آنها می‌شود.
حجت‌الاسلام رحمانی ابراز کرد: و یاسنت آزمایش که همه انسان‌ها در معرض آن هستند، از امام صادق(ع) خواستند که ایشان این دعا را بکند که خداوند او را آزمایش نکند که ایشان فرمودند: این را نگویید چراکه از سنت‌های الهی است که انسان در معرض امتحان قرار گیرد بلکه دعا کنید از امتحانات الهی سربلند بیرون بیایید.
فهم سنت‌های الهی انسان را از سردرگمی نجات می‌دهد
استاد حوزه علمیه همدان بیان کرد: اگر انسان سنت‌های الهی را به خوبی بشناسد و هرکدام را جداگانه بررسی کند، دیگر در مسیر عبودیت دچار سردرگمی نخواهد شد، برخی از سنت‌ها دارای شرط هستند که به این نوع سنت، «مقید» گفته می‌شود و این نوع از سنت الهی، مشروط به رفتار انسان است مانند سنت ابداء که در این سنت خداوند وعده داده که بندگانش را یاری می‌کند ولی به رفتار انسان نیز بستگی دارد.
وی با بیان اینکه سنت‌های الهی دارای ویژگی‌هایی هستند، تشریح کرد: نخستین ویژگی سنت‌های الهی این است که عام و فراگیر هستند که خداوند در این بار می‌فرماید: «یرِیدُ اللَّهُ لِیبَینَ لَكُمْ وَیهْدِیكُمْ سُنَنَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَیتُوبَ عَلَیكُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَكِیمٌ؛ خداوند می‌خواهد با این دستورها راه‌های خوشبختی و سعادت را) برای شما آشكار سازد، و به سنت‌های (صحیح) پیشینیان رهبری كند، و شما را از گناه پاك سازد و خداوند دانا و حكیم است.» (نسا/ آیه 26)
وی اذعان کرد: مفهوم این آیه این است که گذشتگان این سنت‌ها را داشته‌اند و این سنت‌ها برای شما هم خواهد بود پس فراگیر است، یکی دیگر از ویژگی‌های سنت‌های الهی تحول‌ناپذیری است یعنی تغییری در آن ایجاد نمی‌شود که این ویژگی در قرآن کریم بیان شده است: «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلًا؛ این سنت خداوند در اقوام پیشین است و برای سنت الهی هیچگونه تغییری نخواهی یافت». (احزاب/آیه62)
سنت تداخل حق و باطل برای همه انسان‌ها قابل استفاده است
حجت‌الاسلام رحمانی بیان کرد: سنت تداخل حق و باطل برای همه انسان‌ها قابل استفاده است درباره این امر دو دو سنت وجود دارد: نخست اینکه از ابتدا خلقت تاکنون، حق و باطل باهم درگیر بوده‌ند و باید بدانیم که دانستن این موضوع اثر خوبی در اجتماع و روحیه افرادی که دچار ناامیدی می‌شوند و می‌گویند که چرا جنگ حق و باطل به اتمام نمی‌رسد و حق پیروز نمی‌شود، دارد، چراکه اگر انسان بداند که این امر سنت الهی است و این سنت مطلق است دیگر دچار ناامیدی نخواهد شد.
استاد حوزه علمیه همدان اذعان کرد: سنت دوم این است که همیشه حق بر باطل پیروز است که این سنت مقید است و دارای شرایطی است لذا اهل حق برای رسیدن به پیروزی در برابر باطل باید تلاش کنند که این شرایط در جامعه محقق شود.
وی شرط اول پیروزی حق بر باطل را ایمان عنوان کرد و افزود: این شرط در قرآن کریم به خوبی بیان شده است: «وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛و سست نشوید! و غمگین نگردید! و شما برترید اگر ایمان داشته باشید! » (آل عمران/139)؛ مشاهده می‌کنیم که قرآن کریم ایمان را شرط پیروزی قرار داده است.
ایمان، تقوا و صبر از شروط پیروزی حق بر باطل است
حجت‌الاسلام رحمانی خاطرنشان کرد: شرط دوم و سوم تقوا و صبر است که در آیات قرآن کریم باهم بیان شده است یعنی نباید انتظار داشت که با بی‌تقوایی خداوند انسان را پیروز کند چراکه به تجربه ثابت شده است که هر جا که انسان پایش لغزیده ، حکومت دشمن بر ما پیروز شده است که این امر در سخنان آیت‌الله بهجت هم بیان شده است به این گونه که از ایشان پرسیده شده که چرا دشمن بر ما جریح شده است و وی اینگونه پاسخ داده‌اند: چون از خدا دور شده‌ایم.
وی عنوان کرد: شرط بعدی صبر است: «بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَیأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا یمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِینَ ؛آری (امروز هم) اگر استقامت و تقوا پیشه كنید و دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان كه نشانه‌ای مخصوصی دارند مدد خواهد داد.» (آل عمران/125)
وی اظهار کرد: شرط چهارم این است که اگر انسان برای یاری دین خداوند قدم بردارد خداوند او را یاری می‌کند: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ ینْصُرْكُمْ وَیثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ؛ای كسانی كه ایمان آورده اید! اگر خدا را یاری كنید شما را یاری میكند و گامهایتان را استوار میدارد.» (محمد/7 آیه) امر مورد تأکید رهبر انقلاب نیز است و بسیار بر این موضوع تأکید دارند.
نباید لحظه‌ای خدا را فراموش کرد
حجت‌الاسلام و المسلمین رحمانی شرط پنجم را جهاد وآماده کردن قبا دانست و گفت: این نکته نیز در سخنان رهبر انقلاب مورد تأکید بوده است و این امر ریشه در قرآن کریم دارد که فرموده است: برای مبارزه با کفار خود را آماده کنید تا دشمن خدا را بترسانید و این موضوع امر در قرآن کریم به صراحت بیان شده است؛ شرط ششم این است که نباید لحظه‌ای خدا را فراموش کرد و هیچگاه تصور نکنیم که بر پای خودمان ایستاده‌ایم بلکه خداوند است که انسان را کمک و او را پیروز می‌کند.
استاد حوزه علمیه همدان تأکید کرد: سنت قطعی خداوند و تغییرناپذیر وجود دارد که باید مورد توجه وافری قرار گیرد و ان این است که خداوند هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر اینکه آنها خود را تغییر دهند لذا اگر ملتی به این سنت‌های الهی توجه کنند و شرایط مذکور را فراهم کنند، قطعا بر باطل پیروز می‌شوند.
