تفاوت‌ «اوج» و «داد» در تلاوت؛ هنر اوج‌خوانی در کنترل صداست

اغلب قاریان در هنگام تلاوت در محافل و مجامع تمایل دارند که اوج صدای خود را به نمایش گذارند. متأسفانه برخی از قراء دست به اوج‌ و بم‌های تصنعی می‌زنند که غیرعلمی است.

حال اینکه اوج و بم صدای قاریان مختلف چگونه باید ادا و در چه فواصل صوتی ارائه شود، موضوع مهمی است که باید از منظر موسیقایی بررسی شود تا قاریان و تالیان بدانند که اوج‌ و بم‌های‌ تصنعی به زیبایی تلاوت نمی‌افزاید. در این راستا خبرنگار ایکنا، مصاحبه‌ای با احمد ابوالقاسمی، مدرس، قاری و داور مسابقات بین‌ا‌لمللی، قرآن انجام داده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید؛

ابوالقاسمی در این زمینه با اشاره به اینکه تمامی قراء درجه یک کشور با محدوده صوتی و بهره‌گیری از اوج صحیح در تلاوت آشنا هستند و در تلاوت‌های خود نیز از آن بهره‌ می‌گیرند، گفت: ممکن است برخی از نوجوانان و جوانان مقداری از لحاظ زمانی بیشتر در اوج بخوانند، ولی بسیاری از قراء با محدوده صوتی خود آشنا هستند و به خوبی از اوج‌خوانی در ارائه هنر تلاوت بهره می‌گیرند. البته ممکن است که برخی از قراء درجه دو و سه تخصص کمتری داشته باشند و نتوانند به طور صحیح اوج بخوانند.

این قاری بین‌المللی اظهار کرد: یکی از موضوعات مهم بحث اوج‌ خواندن و داد زدن است. هر کدام از مقوله‌های داد زدن و اوج‌خوانی تعریف خاص خود را دارند. فردی که پرده بالا را می‌خواند، داد نمی‌زند، بلکه در حال اوج‌خوانی است، ولی شخصی که ناهنجار می‌خواند در حال داد زدن است.

وی ادامه داد: تفاوت داد و اوج این است که هر صدای اوجی که قابلیت کنترل داشته باشد و کنترل شود، پسندیده است و هر صدایی که در اوج کنترل نشود، داد خواهد بود. داد به معنی صدای غیر قابل کنترل است. احتمال دارد برخی از قاریان جوان‌تر در کشور ما تا حدودی توانمندی و مهارت‌های لازم را نداشته باشند که صدای خود را در اوج‌ خواندن به خوبی کنترل کنند و این صدا شبیه داد می‌شود.

این داور مسابقات بین‌المللی قرآن تصریح کرد: البته این مسئله مربوط به مهارت می‌شود و بدان معنا نیست که قاریان نوجوان و جوان پرده اوج خود را نمی‌شناسند، هر کسی هر پرده‌ای را که بخواند، می‌تواند آن را بهینه‌سازی کند و کیفیتش را بالا ببرد. اینطور نیست که یک قاری برای مثال در یک پرده تلاوت کند و سپس، چهار پرده بالاتر از آن هم وجود دارد که می‌تواند آن را بخواند ولی زیبا نباشد. کسی که می‌تواند هر پرده‌ای را بخواند، می‌تواند با مهارت‌افزایی آن پرده را زیباتر اجرا کند و ناهنجاری‌هایی را که منجر به داد زدن می‌شود، از بین برود.

ابوالقاسمی بیان کرد: برای مثال ممکن است یک قاری تا پرده «سی» که پرده بالایی است، کاملاً کنترل شده، تلاوت کند و نیز ممکن است شخص دیگری همین پرده را بخواند ولی نتواند حنجره خود را مقداری جمع کند. این مسئله باعث شود تا صدای وی مقداری از حالت طبیعی خارج شود که امری نکوهیده است و خیلی هنری نیست و در ادامه نیز تبدیل به داد خواهد شد. البته اگر قاریان نوجوان و جوان عزیز مهارت‌افزایی داشته باشند، صدایشان به مرور کنترل‌ و به صدایی زیبا تبدیل خواهد شد.

این قاری بین‌المللی با بیان اینکه حتماً لازم نیست که هر صدایی اوج داشته باشد و قاری حتماً در تلاوت خود اوج را اجرا کند، تصریح کرد: البته اوج، هیجان خیلی زیادی دارد و کسی که در اوج می‌خواند، هیجان زیادی را به شنونده القا می‌کند.

ابوالقاسمی با اشاره به اینکه افرادی محدوده صدای خود را نمی‌شناسند، اظهار کرد: یک‌سری مهارت‌ها در حنجره ایجاد می‌شود و افراد می‌توانند با مهارت‌افزایی، اوج صدای خود را بیشتر کنند. برخی مسائل نیز در این رابطه مانند شناخت کامل پرده‌های صوتی و ... علمی هستند که علاقه‌مندان می‌توانند در کلاس‌های ویژه صداسازی و سلفژ شرکت و محدوده صوتی خود را پیدا کنند تا بتوانند از این محدوده بهترین استفاده را در تلاوت خود داشته باشند.